ΜΟΤΟΣΥΚΛΕΤΙΣΤΙΚΟΣ ΑΠΟΠΛΟΥΣ Α' 1999 (6040 λέξεις)

Α   Φ   Ι   Ε   Ρ   Ω   Μ   Α

ΤΑ ΠΑΝΤΑ ΓΙΑ ΤΟΥΣ ΧΑΡΤΕΣ ΚΑΙ ΤΟΥΣ ΤΑΞΙΔΙΩΤΙΚΟΥΣ ΟΔΗΓΟΥΣ

ΤΙ ΠΡΕΠΕΙ ΝΑ ΓΝΩΡΙΖΕΤΕ ΠΡΙΝ ΤΗΝ ΑΓΟΡΑ  ΠΩΣ ΧΡΗΣΙΜΟΠΟΙΟΥΝΤΑΙ

Άγγελος Σινάνης © Φεβρουάριος 1997 – 2001 Αυτή η διεύθυνση ηλεκτρονικού ταχυδρομείου προστατεύεται από τους αυτοματισμούς αποστολέων ανεπιθύμητων μηνυμάτων. Χρειάζεται να ενεργοποιήσετε τη JavaScript για να μπορέσετε να τη δείτε.

Κ Ε Φ Α Λ Α Ι Ο   Π Ρ Ω Τ Ο

Τ Α Ξ Ι Δ Ι Ω Τ Ι Κ Ο Ι   Ο Δ Η Γ Ο Ι   Ε Λ Λ Α Δ Α Σ

Εάν ασχοληθείτε όπως πρέπει με το θέμα θα διαπιστώσετε τουλάχιστον ανεπάρκεια, για τους οδηγούς που αναφέρονται στην Ελλάδα. Δυστυχώς η χώρα μας στερείται ενός αξιόπιστου ταξιδιωτικού οδηγού, αναγκάζοντας τους ‘’παράξενους’’ να ψάχνουν τα ράφια των βιβλιοπωλείων για ξένες εκδόσεις, για να διαπιστώσει όμως ότι ακόμη μια φορά οι ‘’ξένοι’’ μας έβαλαν τα γυαλιά.

Ανεξάρτητα της έκδοσης, οι περισσότεροι οδηγοί παρουσιάζουν ομοιότητες στην κατανομή της ύλης. Σε όλους τους ταξιδιωτικούς οδηγούς θα βρείτε σχεδόν τις ίδιες πληροφορίες, με διαφορετική όμως σειρά. Συνήθως στην αρχή υπάρχει η εισαγωγή, με γενικές πληροφορίες για την χώρα, Γεωγραφικά στοιχεία, Ιστορικά στοιχεία, και σίγουρα αλφαβητικό ευρετήριο των πόλεων ή των χωριών που αναφέρονται στον οδηγό. Κατόπιν συναντάμε πρακτικές πληροφορίες πρόσβασης, συγκοινωνιών, διαμονής, εστιατορίων, τηλέφωνα μουσείων, κτλ. Αυτό που κάνει ουσιαστικά ξεχωριστό τον ένα ταξιδιωτικό οδηγό, από τον άλλο, είναι αν οι πληροφορίες που περιέχονται δίνουν την δυνατότητα στον περιηγητή να οργανώσει από το βιβλίο το ταξίδι του ή να τον χρησιμοποιήσει συμπληρωματικά για να πάρει τις πληροφορίες που του λείπουν. 

Στα Ελληνικά οι πιο παλιοί και ταυτόχρονα γνωστοί στην Ελλάδα είναι οι Γαλλικοί Μπλε Οδηγοί, του εκδοτικού οίκου Hachette. Στην χώρα μας κυκλοφορούν από τις εκδόσεις Γιαλλελής. Η μεγαλύτερη έως τώρα εκδοτική προσπάθεια, έχει αποδώσει στα Ελληνικά περίπου 30 κράτη της Ευρώπης, και αρκετών πρώην ανατολικών. Δεν περιέχουν φωτογραφίες και οι χάρτες τους δεν διακρίνονται για την ακρίβειά τους λόγω κλίμακας. Για την Ελλάδα κυκλοφορούν 2 τόμοι, - Ελλάδα ο πρώτος, τα Νησιά μας ο δεύτερος, σε μικρό, εύχρηστο σχήμα και οι δύο, με εκπληκτικές  λεπτομέρειες - παρουσιάσεις όσον αφορά τα μουσεία, και όλους τους αρχαιολογικούς χώρους. Προτείνονται για τους περιηγητές που ακολουθούν ακριβώς τα δρομολόγια και τις προτάσεις του. 

Εξ ίσου γνωστοί έγιναν τα τελευταία χρόνια οι πολλοί καλοί eyewitness έκδοση της πολυεθνικής DORLING KINDERSLEY, που κυκλοφορούν στα Ελληνικά από την εφημερίδα Αθηνών ‘’Καθημερινή’’. Πραγματικά εκπληκτικές εργασίες, με δεκάδες φωτογραφίες, διαγράμματα πόλεων, και απεικόνιση μνημείων με τομή για το εσωτερικό τους, που αφορούν όλα τα κράτη του κόσμου, και φυσικά την Ελλάδα και τα νησιά της σε δύο εύχρηστους τόμους. Θα ικανοποιήσει όσους ‘’ψάχνονται’’ για οικονομικά εστιατόρια και Ξενώνες, ενώ θα ενθουσιάσει τους φίλους των μουσείων και των μνημείων. Αξίζουν τα χρήματά τους & αποκτώνται με δύο τρόπους. Ο ένας ήταν η προσφορά της εφημερίδας ‘’Καθημερινή’’ (κουπόνια + 3.500 Δρχ) και ο άλλος είναι η παραγγελία: DORLING KINDERSLEY LTD : 9 Henrietta Street, Coven Garden, London WC2E 8PS. 

Συνήθως όλοι οι ταξιδιωτικοί οδηγοί συνοδεύονται από έναν ή περισσότερους χάρτες που δεν πρέπει (λόγω κλίμακας) να τους εμπιστεύεστε. Αντίθετα εμπιστευθείτε τα σκαριφήματα διαδρομών όπου αυτές υπάρχουν. Ο πιο πληροφορημένος ταξιδιωτικός οδηγός στα Αγγλικά, για την Ελλάδα είναι ο δίτομος BAEDEKER’S. Ο ένας αναφέρεται στην νησιωτική και ο άλλος στην Ηπειρωτική Ελλάδα. Χαρακτηριστικά αναφέρεται η πολλή καλή δουλειά που έχει γίνει στο κεφάλαιο ‘’πρακτικές πληροφορίες’’. Για όλα τα κράτη ισχύει ή ίδια ποιότητα και θα τους βρείτε στον Ελευθερουδάκη. Το κόστος των ταξιδιωτικών οδηγών αρχίζει από 3.000 - 3.500 δρχ, ( μπλε οδηγοί ) έως και 7.000 - 7.500 δρχ. οι LONELY PLANET και οι ROUGH GUIDES (κόκκινοι οδηγοί). Οι BAEDEKER’S κοστίζουν 5.000 - 5.500 δρχ, ενώ οι eyewitness 8000 – 8500.

Ταξιδιωτικοί οδηγοί για μοτοσικλετιστές υπάρχουν στα Γερμανικά του οίκου MICHAEL MULLER VERLAG. Κυκλοφορούν για : Ελληνικά νησιά 660 σελίδες, 40 DM, Πελοπόννησος 496 σελίδες, 32 DM, Ελλάδα 740 σελίδες, 40 DM, Λέσβος 240 σελίδες, 30 DM, Κυκλάδες 558 σελίδες, 34 DM, Κρήτη 280 σελίδες, 44 DM, Κάρπαθος 264 σελίδες, 27 DM, Κέρκυρα και Ιόνια νησιά 262 σελίδες, 33 DM. Μέγεθος 12,1 * 19,1 cm. Πώληση μόνο σε βιβλιοπωλεία στην Γερμανία ( δες DARR ).

ΤΑΞΙΔΙΩΤΙΚΕΣ ΠΕΡΙΟΔΙΚΕΣ ΕΚΔΟΣΕΙΣ ΕΛΛΑΔΟΣ

Αν οι ταξιδιωτικοί οδηγοί σας φαίνονται ακριβοί, υπάρχει η θαυμάσια λύση των ειδικών ταξιδιωτικών περιοδικών εκδόσεων, που αναφέρονται τόσο στην Ελλάδα, όσο και στην Ευρώπη, με κύριο πλεονέκτημα την άριστη φωτογραφία, και το γεγονός ότι αναφερόμαστε σε πλήρη αφιερώματα σε κράτη και πόλεις, οπότε τα στοιχεία που αναφέρονται είναι τα πιο ‘’φρέσκα’’.

Ειδικότερα για την Ευρώπη ή για εξωτικά μέρη, υπάρχουν στα Αγγλικά, Γαλλικά, Γερμανικά εκπληκτικές εκδόσεις - ειδικά περιηγητικά έντυπα είναι ο όρος που ταιριάζει καλύτερα - τα οποία όμως πωλούνται στο εξωτερικό, και είναι δυνατόν να αποκτήσετε όσους τίτλους σας ενδιαφέρουν μέσω των διευθύνσεων που παρατίθενται, ή  εάν γίνετε συνδρομητής.

Τίτλοι, Διευθύνσεις συνδρομών, παλιά τεύχη, αφιερώματα.

GEO : GEO Service Abonnements - 60732 - Sainte -Genevieve Cedex.

GEO Special : GEO Special Versand -Service Postfach 600 - 74170 - Neckarsulm. 15-20 DM - τεύχος.

ADAC Special : ADAC VERLAG GmbH  LESER - Service Postfach 2100 - 7107 - Neckarsulm. 18 DM - τεύχος.

BERGE : Berge Leserservice Badstraβe 4-6 - 8500 - Nuremberg. 15-20 DM - τεύχος.

MERIAN : Όλα τα αφιερώματα υπάρχουν στο βιβλιοπωλείο του DARR 15-20 DM - τεύχος.

Πληροφορίες για όλα, στο DARR ή την ADAC στις διευθύνσεις που υπάρχουν στο τέλος του κεφαλαίου.

Για την Ελλάδα υπάρχουν κάθε χρόνο ( καλοκαίρι συνήθως ) εκδόσεις που καλύπτουν συγκεκριμένες ανάγκες και μόνο. Το υπέρ αυτών των τεράστιων βιβλίων είναι ότι έχουν 90% σωστά τηλέφωνα, και πάρα πολλές πρακτικές πληροφορίες που οι Αγγλικές, ή άλλες εκδόσεις δεν μπορούν να γνωρίζουν, τουλάχιστον σε τέτοια έκταση, μια που οι εκδότες ή οι αρθρογράφοι δραστηριοποιούνται εκ των έσω με την  Ελλάδα. Το κακό είναι ότι όλοι προσπαθούν να χωρέσουν ολόκληρη την Ελλάδα σε 600 - 700 σελίδες, με αποτέλεσμα το τελικό βιβλίο να είναι ογκώδες και δύσχρηστο ειδικά για μοτοσικλετιστές. 

Οι τρεις πιο παλιές και αξιόπιστες εκδόσεις είναι τα Ταξίδια στην Ελλάδα, οι Διακοπές, και το Hellenic Traveling, ίσως το πιο αξιόπιστο μια που βγαίνει κάθε μήνα, και ενδιαφέρει περισσότερο τους τουριστικούς πράκτορες. Νέα αλλά εξαιρετικά ενδιαφέρουσα άποψη σαν πρώτη προσέγγιση, είναι ο μικρός ( στο μάτι μόνο ) Τουριστικός Οδηγός της Ελλάδος. Περιέχει σχεδόν τα πάντα στις 800 ! του σελίδες αλλά χωράει ( χωρίς αστεία ) στην εργαλειοθήκη !! Μόλις το πρωτοείδα σκέφθηκα ότι ο εκδότης πρέπει να ήταν ή να είναι μοτοσικλετιστής. Όλες τις προαναφερόμενες εκδόσεις θα τις βρείτε στις διευθύνσεις που αναφέρονται εδώ, και στα περίπτερα, όχι απαραίτητα μόνο το καλοκαίρι. 

Ταξίδια στην Ελλάδα : Διαστάσεις 15 * 23, σελίδες 672, Δρχ 3.500, Καλοφωλιάς εκδοτική Α.Ε. Χαλανδρίου 39, 151 25, Παράδεισος Αμαρουσίου. Τηλ 01 6898400 Fax 01 6898412.

Διακοπές : Διαστάσεις 21 * 27,5, σελίδες 768, Δρχ 5.000, Δημοσιογραφικός Οργανισμός Λαμπράκη Α.Ε. Πλατεία Καρύτση 5, - 105 61 - Αθήνα. Τηλ 01 3223754 Fax 01 3221116, 7.

HELLENIC Traveling : Διαστάσεις 21 * 20, σελίδες 430, Δρχ 4.500, HELLENIC TravelingΠύρωνος 51, 163 41 Αθήνα.

Τηλ 01 9940109, 9937551 Fax 01 9936564.

Τουριστικός Οδηγός της Ελλάδος 1997 : Διαστάσεις 10 * 14,5, σελίδες 800, Δρχ 3.000. Τουριστικός οδηγός ΕΠΕ Πατησίων 137, - 112 51 - Αθήνα, Τηλ 01 8641688, 8641689, 8649000 Fax 01 8641693.

ΠΕΡΙΟΔΙΚΕΣ ΕΚΔΟΣΕΙΣ & ΟΔΗΓΟΙ  ΑΡΧΑΙΟΛΟΓΙΚΩΝ ΧΩΡΩΝ ΚΑΙ ΜΟΥΣΕΙΩΝ ΣΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ

Το τριμηνιαίο περιοδικό ΑΡΧΑΙΟΛΟΓΙΑ ( εδώ και 3 χρόνια περίπου ΑΡΧΑΙΟΛΟΓΙΑ ΚΑΙ ΤΕΧΝΕΣ ) συνεχίζει να ‘’βγαίνει’’ πάντοτε με ενδιαφέρουσα ύλη. Με γλαφυρή γλώσσα ξεναγεί τον αναγνώστη με μελέτες και θαυμάσια οδοιπορικά στην Ελλάδα. Δεν αποτελεί έκπληξη το πόσα ‘’θέματα’’ και γνώσεις μπορεί να αποκτήσει ο περιηγητής διαβάζοντας το καλό τριμηνιαίο περιοδικό. Στα κεντρικά γραφεία του, θα βρείτε κατάλογο με όλα τα θέματα που έχουν δημοσιευθεί αυτά τα 9 χρόνια.

ΑΡΧΑΙΟΛΟΓΙΑ - ΤΡΙΜΗΝΙΑΙΟ ΠΕΡΙΟΔΙΚΟ, Πλατεία Καρύτση 10, - 102 37 - Αθήνα. Τηλ 01 - 3253246, 3219957, Fax 01 - 3219957, ΠΩΛΗΣΕΙΣ ΤΕΥΧΩΝ : Χρήστου Λαδά 5 - 7.

Αξιόλογες, λεπτομερείς, και πάντοτε επίκαιρες εργασίες για όσους ενδιαφέρονται για τα μνημεία μας, και την ιστορία τους, κυκλοφορούν από το Τ.Α.Π.Α. ( ταμείο αρχαιολογικών πόρων ). Εξαιρετικές εκδόσεις βιβλίων - οδηγών, με τεκμηριωμένη όσο και εξειδικευμένη γνώση, από όλα σχεδόν τα μνημεία σε όλη την Ελλάδα. Είναι βέβαιο ότι αφ’ ενός κάνετε την καλύτερη επιλογή, αφ’ ετέρου τα κέρδη του ταμείου αποδίδονται σε συντηρήσεις, αναπαλαιώσεις, και φυσικά σε νέες εκδόσεις.

ΚΕΝΤΡΙΚΗ ΔΙΑΘΕΣΗ των εκδόσεων του ταμείου αρχαιολογικών πόρων γίνεται από : Πανεπιστημίου 57, 105 64  Αθήνα. Ζητήστε κατάλογο των εκδόσεων απο το 01 3253901-6, Κόστος βιβλίων από 1.000 ! έως 3.000 δρχ. Στέλνονται με αντικαταβολή σε όλη την Ελλάδα. Διάθεση επίσης από :

1. I.    Εθνικό αρχαιολογικό μουσείο, Πατησίων 44, 106 82  Αθήνα, Τηλ 01 82211764.                
2. II.   Αρχαιολογικό μουσείο Θεσ/νίκης, Πλατεία ΧΑΝΘ, 546 21 Θεσσαλονίκη, Τηλ 031 847123.
3. III.  Μεσαιωνική πόλη Ρόδου, Οδός Ιπποτών, 851 00 Ρόδος, Τηλ 0241 31048.                    
4. IV. Νέο φρούριο Κέρκυρας, Κτίριο αγγλικών στρατώνων, Τηλ 0661 27477.
5. V.  Ρέθυμνο, Οδός Σουλίου & Παλαιολόγου, 741 00 Ρέθυμνο, Τηλ 0831 53270.

Η Εκδοτική Αθηνών έχει παρουσιάσει, αρκετά χρόνια τώρα, αξιόλογους, πλήρεις, και τεκμηριωμένους, ταξιδιωτικούς οδηγούς με χάρτες, σχέδια, διαδρομές, με μοναδικό γνώμονα την αξιοπιστία και την γνώση, που ο ταξιδιώτης λαμβάνει από αυτά τα οδοιπορικά μνήμης. Ζητήστε να σας σταλεί κατάλογος των εκδόσεων και θα μείνετε έκπληκτοι από τις θαυμάσιες εργασίες. Όλοι οι ταξιδιωτικοί οδηγοί βγαίνουν σε τέσσερις γλώσσες και αναφέρουν χρήσιμα στοιχεία, μυθολογικά, γεωγραφικά, με πλήρεις αφηγήσεις γεγονότων, και λαογραφίας. Μερικοί Τίτλοι : Τα Σπήλαια της Ελλάδος, Μετέωρα, Κέρκυρα, Μιστράς, Σαντορίνη, Ολυμπία, Ελλάδα. Ξεχωρίζοντας και προτείνοντας 5 από τα πολλά.

ΤΑ ΕΛΛΗΝΙΚΑ ΝΗΣΙΑ :Διαστάσεις 17 * 24, σελίδες 240, Δρχ 3.000.

Ε. Καρποδίνη - Δημητριάδη - Ένας πλήρης οδηγός με τα σημαντικότερα μνημεία του Αιγαίου, και 65 λεπτομερείς χάρτες.

ΚΡΗΤΗ : Διαστάσεις 17 * 24, σελίδες 288, Δρχ 4.000. κ.Άννα Κωφού - Τα μουσεία και οι Αρχαιολογικοί χώροι - Ένας πλήρης οδηγός με 26 διαδρομές στην Κρήτη. Θαυμάσιες φωτογραφίες 6 σελίδες πρακτικές πληροφορίες, και λεπτομερείς χάρτες.

ΜΑΚΕΔΟΝΙΑ : Διαστάσεις 17 * 24, σελίδες 459, Δρχ 5.500. κ. Ιωάννης Τσουράτσογλου - ένα εκπληκτικό οδοιπορικό στην Ελληνική γη της Μακεδονίας. Ιστορία, Μνημεία, Μουσεία, σπάνιο φωτογραφικό υλικό.

ΗΠΕΙΡΟΣ : Από την σειρά : Ιστορικοί Ελληνικοί Χώροι, Διαστάσεις 14 * 30, σελίδες 480, Δρχ 15.000. Η Ήπειρος σε όλη της την διάσταση, από την Αρχαιότητα έως σήμερα. Μνημεία, Μουσεία, εκπληκτικές φωτογραφίες.

ΠΕΛΟΠΟΝΝΗΣΟΣ : Διαστάσεις 17 * 24, σελίδες 208, Δρχ 3.000. Ε. Καρποδίνη - Δημητριάδη. Στην έκδοση περιλαμβάνετε χάρτης της Πελοποννήσου. Όλα τα μουσεία και οι Αρχαιολογικοί χώροι με πανέμορφη φωτογράφηση.

ΚΕΝΤΡΙΚΗ ΔΙΑΘΕΣΗ : Εκδοτική Αθηνών Α.Ε. Ομήρου 11, 106 72 Αθήνα, Τηλ 01 3608911, 15 Fax 01 3606157,  Παραγγελίες 01 - 3608905, 9.

ΤΟΥΡΙΣΤΙΚΟΙ ΟΔΗΓΟΙ ΚΑΤΑΣΚΗΝΩΣΗΣ (CAMPING)  ΕΛΛΑΔΟΣ

Η ταξιδιωτική - περιηγητική φιλοσοφία που μας διέπει, θέλει, επιτάσσει θα έλεγα, την διαμονή στους χώρους κατασκήνωσης. Από ανάγκη, υπερβολικό ζήλο ή από υπερβολικό κέρδος δεν μπορώ να γνωρίζω, αυτοί οι χώροι όμως έγιναν πολλοί, τόσο στην Ελλάδα όσο και στο εξωτερικό. Αν εξαιρέσουμε την χώρα μας που έχει μόνον ένα οδηγό για τα Camping, (σε δύο μεγέθη) δεν συμβαίνει το ίδιο και με τους Ευρωπαίους εκδότες, που και πολλά Camping έχουν, και πολλούς Οδηγούς. Σε αυτό το αφιέρωμα θα αναφέρουμε μόνο τους αξιόπιστους, και εσείς διαλέξτε ανάλογα με τι σας καλύπτει από πλευράς προορισμού, χρήσης, και φυσικά κόστους. Όλους τους οδηγούς, θα τους βρείτε στα βιβλιοπωλεία, διευθύνσεις των οποίων υπάρχουν στο τέλος του αφιερώματος.

ADAC Camping Fuhrer : Διαστάσεις 11,6 * 22,5 σελίδες 800, Δρχ 4.400, ADAC Verlag - Am westpark 8, 813 73 Munchen 70. Τηλ - Πληροφοριών - παραγγελιών / + 01805101112 , Fax / + 01805302928. Αυτός ο οδηγός αποτελείται από δύο βιβλία. Το πρώτο αναφέρει 3.000 Camping σε 16 Νοτιοευρωπαικές χώρες. Το δεύτερο αναφέρει 2.500 Camping στην Γερμανία και σε 16 Βορειοευρωπαικές χώρες. Όχι άδικα, θεωρείτε από τους καλύτερους.

Michelin Camping Caravaning France 1999 : Διαστάσεις 14,8 * 23,1 σελίδες 482, Δρχ 4.400. Pnau Michelin- Av de Breteuil 46, 753 41 Paris - Cedex 07. Τηλ +45392500, Η Michelin επέλεξε τα 3.300 καλύτερα γαλλικά Camping και τα παρουσιάζει.

Camping - Handbuch 1997 Sudwesteuropa : Διαστάσεις 12,3 * 18,5, σελίδες 376, Δρχ 3.200. Έγκυρος οδηγός αναφέρεται σε 350 Camping στην Ισπανία, Πορτογαλία, Μαρόκο, και Νότια Γαλλία, DARR expeditions Service gumbo, Theresienstr 66. D - 803 33 Munchen, Τηλ - Πληροφοριών - παραγγελιών / 0049 89 282032 Fax / 282525.

DCC Campingfuhrer Europe 99 : Διαστάσεις 16,8 * 24, σελίδες 1.003, Δρχ 5.500. Deutscher Camping - Club. Amalienburg Strasse 23, 812 47 Munchen 60. Παρουσιάζονται περίπου 7.300 Camping από 35 Ευρωπαϊκές χώρες (2.300 Γερμανικά).

ECC Europe Camping + Caravaning 99 : Διαστάσεις 15,9 * 26,9, σελίδες 976, Δρχ 5.500. Drew Brunei Verlag - Stuttgart. Βόρεια Αφρική και 43 Ευρωπαϊκά κράτη, συνολικά παρουσιάζονται 5.500 Camping.

GUIDE F.E.C.C. de Terrenos de CAMPING 1999  : Διαστάσεις 12,5 * 22, σελίδες 500, Δρχ 2.500. Ediciones J.D. S.A. Josep Tarradellas, 19-21, etl,1a - 08029 Barcelona. Τηλ + (93) 4394104. Παρουσιάζει αναλυτικά τα Camping, Ισπανίας και Πορτογαλίας με πολύ καλή χαρτογράφηση και των δύο χωρών. Έξτρα υπάρχουν ακόμη Camping σε 10 Ευρωπαϊκά κράτη.

Για την Ελλάδα έχουμε έναν και δεν μπορούμε να τον συγκρίνουμε. Με σαφείς οδηγίες πρόσβασης, σωστά τηλέφωνα, και άριστο υπόμνημα παροχών, προτείνεται η αγορά του. CAMPINGREECE : Διαστάσεις 15 * 23, σελίδες 194, Δρχ 2.000. ARTIME Ε.Π.Ε. Διαφημιστική - Εκδοτική, Μεσογείων 251, 154 51 Ν. Ψυχικό,  Αθήνα. Τηλ 01 6747965, 6746566, Fax 01 6746058. 350 Camping από όλη την Ελλάδα που κατέχουν το ειδικό σήμα του Ε.Ο.Τ.

ΔΙΕΥΘΥΝΣΕΙΣ ΤΑΞΙΔΙΩΤΙΚΩΝ ΕΚΔΟΣΕΩΝ - ΟΔΗΓΩΝ ΣΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ 

ARTIME Ε.Π.Ε.: Μεσογείων 251, 154 51, Ν. Ψυχικό, Τηλ 01 6747965, Fax 01 6746058.

HELLENIC Traveling:Πύρωνος 51, 163 41, Αθήνα, Τηλ 01 9940109, Fax 01 936564.

NO LIMITS!: Καλλιρρόης 47, 117 43, Αθήνα, Τηλ  01 9219978, 9218996, Fax 01 9248945. 

ΑΔΑΜ Εκδόσεις: Μεσογείων 275, 152 31, Χαλάνδρι, Τηλ 01 6724901.

ΑΡΧΑΙΟΛΟΓΙΑ : Πλατεία Καρύτση 10, 102 37, Αθήνα, Τηλ 01 3253246, Fax 01 3219957.

ΓΙΑΛΛΕΛΗΣ: Μαυρομιχάλη 3, 106 79 Αθήνα 0103641120, 0103641249.

Δημοσιογραφικός Οργανισμός Λαμπράκη Α.Ε.: Πλατεία Καρύτση 5, 105 61, Αθήνα, Τηλ 01 3223754, Fax 01 3221116.

ΕΚΔΟΤΙΚΗ ΑΘΗΝΩΝ Α.Ε : Ομήρου 11, 106 72, Αθήνα, Τηλ 01 3608911, 5, Fax 01 3606157.

ΕΛΕΥΘΕΡΟΥΔΑΚΗΣ: Νίκης 4, 105 63, Aθήνα, Τηλ 01 3231401, Fax 01 3229388.

ΕΥΣΤΑΘΙΑΔΗΣ: Ακαδημίας 84, 106 78, Aθήνα, Τηλ 01 3300440, Fax 01 3837439.

ΚΑΛΟΦΩΛΙΑΣ ΕΚΔΟΤΙΚΗ Α.Ε.: Χαλανδρίου 39, 151 25, Αθήνα, Τηλ 01 6898400, Fax 01 6898412.

ΠΑΝΤΕΛΙΔΗΣ: Αμερικής 11, 106 72, Aθήνα, Τηλ 01 3623673, Fax 01 3636453.

Τ.Α.Π.Α. ( Ταμείο Αρχαιολογικών Πόρων ) : Πανεπιστημίου 57, 105 64, Αθήνα, Τηλ 01 3253901, 6.

ΤΟΥΡΙΣΤΙΚΟΣ ΟΔΗΓΟΣ ΕΠΕ: Πατησίων 137, 112 51, Αθήνα, Τηλ 01 8641688, Fax 01 8641693. 

 ΔΙΕΥΘΥΝΣΕΙΣ ΤΟΥΡΙΣΤΙΚΩΝ ΟΔΗΓΩΝ & ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΩΝ ΕΛΛΑΔΟΣ ΜΕΣΩ INTERNET

Σύνδεσμος Ελληνικών Τουριστικών Επιχειρήσεων www.hellas.de

Άτλαντας της Ελλάδος :CD ROM εκδόσεων Λιβάνη www.livanis.gr

Αρχαία Αθήνα : http://www.indiana.edu/~kglowack/Athens/Athens.html

Ελλάς, Γεύση: www.winevin.com/greecex1.html

Ελλάς γενικά: www.shef.ac.uk/~is/studwork/agis/greece/greece.html

Ελλάς διακοπές: www.dilos.com/region/index

TOURISM IN GREECE: http://www.compulink.gr/tourism (ξενοδοχεία ) 

Εύβοια: http://www.odysseas.com/evia1.html

Θεσσαλονίκη : http://www.mpe.gr 

INFO HELLAS: http://www2.hyper.gr/visit_hellas/

INFO HELLAS: http://www.vacation.fortnet.gr

INFO HELLAS: http://www.travelling.gr

Κεφαλονιά : http://www.vacation.forthnet.gr/kefalon.html

Κρήτη : Ε - 4 http://www.multimedia-sa.forthnet.gr/out-door/house.htm                     

Κνωσός : http://www.vacation.forthnet.gr/knosos.html         

Μακεδονία : http://vislab-www.nps.navy.mil/~ fapapoul/macedonia/ macedon.html

Οδηγός Κάμπινγκ Ελλάδος : http://www.compulink.gr/campingreece

Πελοπόννησος, πληροφορίες, διαμονή: http://vislab-www.nps.navy.mil/

Ρόδος : http://www.webcom.com/mediacom/rodos/rodintro.html

THE AEGEAN WEB SERVER: http://agn.hol.gr (νησιωτική Ελλάς)

Σάμος : http://www. vacation.forthnet.gr/samos.html

Σέρρες - Κερκίνη : http: /serres/fortnet.gr/serres.html

Σύντομες ξεναγήσεις στην Ελλάδα Λεωνίδας Ηρακλιώτης : Leo’s Gallery - Greek Poetrh Web Cafe : http://www. lance.colostate.edu/ optical/Leo/ Greece/ 

ΔΙΕΥΘΥΝΣΕΙΣ ΜΟΥΣΕΙΩΝ ΕΛΛΑΔΟΣ ΜΕΣΩ  ΔΙΑΔΙΚΤΥΟΥ

Η σύνδεση με το Υπουργείο Πολιτισμού στο: http://www.culture.gr σας εξασφαλίζει άμεση πρόσβαση  σε μουσεία, αρχαιολογικούς και ιστορικούς χώρους στην Ελλάδα - Εθνικό, Ακροπόλεως, Τεχνολογικό, Θεσσαλονίκης, καθώς και Ναυτικά μουσεία Νησιών.

Κνωσός: http://www.vacation.forthnet.gr/knosos.html

Μουσείο Μπενάκη: http://www.benaki.gr

Αρχαιολογικό Μουσείο Ηρακλείου Κρήτης: http://www.dilos.com/region/crete/ir_mus.html

Μουσείο Γουλανδρή Κυκλαδικής Τέχνης: http://www.cycladic-m.gr

Πολιτιστικοί Οργανισμοί – Μουσεία Τέχνης: http://www.museumonline.at

Ελληνικές παραδοσιακές φορεσιές: ttp://www.firstnethou.com/annam/coshist.htm1                                                                               

Ελληνικοί Παραδοσιακοί Χοροί : http://www.firstnethou.com/annam/dancehis.htm1 

Επτά θαύματα του κόσμου :  http://pharos.bu.edu/Egypt/Wonders  

ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΕΣ ΓΙΑ ΔΙΑΚΟΠΕΣ ΠΕΡΙΠΕΤΕΙΑΣ ΜΕΣΩ ΙΝΤΕΡΝΕΤ

Διακοπές δράσης (κανό - καγιάκ - ράφτινκ - σαφάρι - ιστιοπλοία - καταδύσεις) στην Ελλάδα και τον κόσμο : http://www.adventurequest.-com

ADVENTURES GREAT & SMALL : http: www.great adventures.com Εξειδικευμένα τουριστικά γραφεία διακοπών περιπέτειας : http://www.actiontrips.-com

Ευ Ζείν : www.f-zein.gr                                                                                                                                                                                                                      Τρέκινγκ Ελλάς : http://www.telestet.gr./gresound/trekking.htm.    Πληροφορίες - ταξίδια δράσης στην Ελλάδα : http://www.-travelling.gr

Οι συγκεκριμένες εταιρείες είναι από τις παλιότερες που διοργανώνουν ομαδικά ταξίδια ειδικά σχεδιασμένα για μοτοσικλετιστές.

• ·       EDELWEISS BIKE TRAVEL : http : // www.edelweiss.co.at / bike travel EDELWEISS BIKE TRAVEL - Postfach 2T - A-6414 Mieming / Osterreich, Τηλ : ++43 / 5264 / 5690, ax 58533 e- mail : edelweis@ tirol.com
• ·       MOTORCYCLE ADVENTURES & Off Road Tours: http : // www.iig.com.au \ cymca( Αυστραλία) http : // www. schwaden . de \ home \rendres \ ort \ www ( Ταυλάνδη )

Κ  Ε  Φ  Α  Λ  Α  Ι  Ο    Δ  Ε  Υ  Τ  Ε  Ρ  Ο

Χ Α Ρ Τ Ε Σ   Ε Λ Λ Α Δ Ο Σ   -   Ε Υ Ρ Ω Π Η Σ

«Να αναπτυχθεί η επιστήμη της Γεωγραφίας» ήταν η προτροπή της βασίλισσας Βικτώριας το έτος 1859 όταν παρέδωσε τον εσωτερικό κανονισμό λειτουργίας της Royal Geographical Society. Η Ιστορία της Βασιλικής Γεωγραφικής Εταιρίας του Λονδίνου αρχίζει το 1830, όταν το πάθος για εξερευνήσεις εξυπηρετούσε την αποικιοκρατική πολιτική της πάλαι Μεγάλης Βρετανίας. 

Η εταιρία ακόμη και σήμερα συνεχίζει την πολύπλευρη δράση της σε πολλά μέρη του κόσμου. Στο ‘’δωμάτιο των χαρτών’’ φυλάσσονται πάνω από 800.000 χάρτες και σχεδιαγράμματα κάθε είδους, (λίγοι, αν συγκριθούν με τους 4,6 εκατ. της βιβλιοθήκης του Κογκρέσου στην Ουάσιγκτον), δείχνοντάς μας την ανεκτίμητη αξία που μπορεί να έχουν κάποιες χαρτογραφικές εργασίες. Βέβαια το πάθος που υπάρχει σήμερα στον καθένα, δεν περισσεύει για να ‘’χαθεί’’ χρόνια ψάχνοντας. Φτάνει όμως για να πάει εκεί που θέλει, όταν το χρειάζεται, στον χρόνο που έχει στην διάθεσή του. 

Το μεγαλύτερο ίσως κεφάλαιο, και αυτό που ενδιαφέρει τους περισσότερους οδηγούς μοτοσικλέτας ή αυτοκινήτου, είναι οι χάρτες. Και εδώ όμως η κατάσταση είναι όπως και στους τουριστικούς οδηγούς. Όλες οι Ελληνικές εταιρίες ψάχνουν την αξιοπιστία αλλά καμία δεν ξοδεύει για αυτό. Αρκετές χαρτογραφικές εργασίες είναι ακόμη σε ερασιτεχνικό επίπεδο, αναγκάζοντας τον καταναλωτή να ζητήσει την αξιοπιστία σε χαρτογραφικές εταιρίες της Ευρώπης. Τι περιμένουμε όμως από έναν σωστό χάρτη;

Η σίγουρη και ασφαλής πρόσβαση αρχικά είναι από τα ζητούμενα, ακολουθεί ή σωστή απεικόνιση πληροφοριών, οι διαδρομές. Το δύσκολο είναι να επιτευχθούν αυτά που έχετε επιλέξει, σε εκ των πραγμάτων αναξιόπιστο χάρτη. Άσφαλτο δείχνει, σε κακό χωματόδρομο βγαίνετε. Χωμάτινη διαδρομή ονειρεύονται οι εντουράδες και οι οδηγοί 4*4,  χώμα δείχνει ο χάρτης, αλλά τελικά ή άσφαλτος είναι εκεί. Για να προστατεύσετε πρώτα απ’ όλα την ψυχική σας υγεία, να μην κάνετε χιλιόμετρα και την ταλαιπωρία, θα πρέπει να διαλέξετε καλό χάρτη, στην κλίμακα που εσείς θέλετε, για την δουλειά που εσείς επιλέγετε. Δεν θα ήταν άσχημα μάλιστα, εάν κατά την διάρκεια του χειμώνα, που όλο και λίγος χρόνος θα βρεθεί, να αγοράσετε κάποια καλή χαρτογραφική εργασία, και σιγά - σιγά να στήσετε την δική σας ιδανική διαδρομή, στην Ελλάδα ή στο εξωτερικό. 

Στην χώρα μας μπορείτε από τις κατά τόπους Νομαρχίες ή τον Ε.Ο.Τ. να ζητήσετε Βιβλία, Φυλλάδια ή χάρτες, δωρεάν, που σας πληροφορούν για μέρη της Ελλάδος, που ποτέ δεν φανταζόσαστε ότι έχουν ενημερωτικά έντυπα και μάλιστα για αυτό ακριβώς που ψάχνετε. Το τμήμα εκδόσεων του Ε.Ο.Τ. ειδικά, (στον Ρέντη ) διαθέτει την νέα έκδοση ‘’οδικός χάρτης της Ελλάδος’’ δωρεάν, και ταυτόχρονα ετοιμάζει έναν γενικό οδικό χάρτη της Κρήτης. Για ταξίδι στο εξωτερικό εκτός τον καλό ταξιδιωτικό οδηγό, ζητήστε από την πρεσβεία της χώρας φυλλάδια και χάρτες. Με έκπληξη θα διαπιστώσετε την άμεση δωρεάν πληροφόρηση, και εξυπηρέτηση.

Στην Ελλάδα έχουμε και μία κρατική υπηρεσία που πραγματικά παράγει και παρουσιάζει έργο. Δεν είναι άλλη από την Γ.Υ.Σ. μια στρατιωτική υπηρεσία που ασχολείται σοβαρά και υπεύθυνα, με την αξιόπιστη χαρτογράφηση της χώρας. Μια κρατική υπηρεσία που η δράση της αρχίζει με την συγκρότησή της από την κυβέρνηση Χαριλάου Τρικούπη, πριν από 108 Χρόνια!. Η Αυστριακή ομάδα αξιωματικών που ήρθε στην Ελλάδα υπό τον Αντισυνταγματάρχη Heinrich Hartl αποτέλεσε μαζί με Έλληνες αξιωματικούς τον πυρήνα της, με τίτλο ’’Γεωδαιτική Αποστολή’’ η οποία το έτος 1891 έγινε ‘’Γεωδαιτικό απόσπασμα’’. Από την ίδρυσή της έως και σήμερα δραστηριοποιείται στην συνεχή χαρτογράφηση της Ελλάδας, με εκπληκτικά αποτελέσματα. Πρόβλημα αποτελεί η τιμή τους η οποία κυμαίνεται από 1000 δρχ με 1500 δρχ το φύλλο. Όλη η Ελλάδα σε 32 φύλλα σε κλίμακα 1: 50.000 κοστίζει γύρω στις 40.000 δρχ. 

Μαζί με τους χάρτες της ΑΝΑΒΑΣΗΣ είναι οι μόνοι που θα σας ‘’δείξουν’’ την Ελλάδα όπως πράγματι είναι. Με τους αυτοκινητόδρομους, όλους τους κύριους και τους δευτερεύοντες ασφαλτόδρομους, τους κύριους και δευτερεύοντες χωματόδρομους και τα μονοπάτια. Ιδανικοί για όσους θέλουν να ταξιδέψουν με σιγουριά, και κυρίως με ασφάλεια μια που αναφέρουν τα σωστά υψόμετρα, και όλα τα χρηστικά στοιχεία π.χ. Εκκλησίες, μοναστήρια, παλιά μονοπάτια, βενζινάδικα, βουλκανιζατέρ και δεκάδες άλλα, καθιστώντας εξαιρετικά δύσκολο το να χαθείς. 

Πώς διαλέγουμε τον χάρτη, και κυρίως την κλίμακα που μας χρειάζεται; Γενικός κανόνας είναι:

Κλίμακα με δείγμα το 1 : 100.000   είναι ένα κλάσμα όπου το, 1 (πρώτο ψηφίο) αντιπροσωπεύει 1 εκατοστό στον χάρτη. Το 100.000 (δεύτερο ψηφίο) αντιπροσωπεύει τα πραγματικά εκατοστά στο έδαφος. Δηλαδή 1 εκατοστό στο χάρτη = 100.000 εκατοστά στο έδαφος, άρα 1 χλμ. Αντίστοιχα 10 εκ. = 10 χλμ. 

Το πως διαλέγουμε χάρτη έχει άμεση σχέση με την διαδρομή που θέλουμε να κάνουμε. Αν ή βόλτα ή  η εκδρομή που σχεδιάζουμε περνάει από μεγάλες οδικές αρτηρίες, σε κεντρικούς εθνικούς δρόμους, ή απλά παρακάμπτει την εθνική, με κατεύθυνση πάλι κεντρικές αρτηρίες ή μεγάλα χωριά, τότε δεν χρειάζεστε καν χάρτη. Οδηγείστε με τις ενδεικτικές πινακίδες των νομών ή των κοινοτήτων. Μην φανταστείτε ότι ξαφνικά η διοίκηση έδωσε χρήματα για πινακίδες, απλά αναφερόμαστε σε κεντρικό εθνικό δίκτυο. Π. χ.  Αθήνα - Πρέσπες, μέσω Καλαμπάκας ή Θεσσαλονίκη - Λ. Ταυρωπού, μέσω Γρεβενών.

Σε τέτοιες περιπτώσεις, αν είστε δηλαδή των ‘’μεγάλων διαδρομών’’ το πολύ που σας χρειάζεται είναι ένας χάρτης με κλίμακα 1 : 700.000, δηλαδή 1 εκατοστό στον χάρτη, 7 χλμ στον δρόμο. Αν πάλι ταξιδέψετε από ‘’δευτερεύον’’ ασφαλτοστρωμένο δίκτυο ή καλό χωματόδρομο Π. χ Αθήνα - Καρπενήσι, μέσω Λίμνης Μόρνου ή αντίστοιχα Θεσσαλονίκη - Άρτα, από Τζουμέρκα τότε θα χρειαστείτε χάρτη με Κλίμακα από 1 : 500.000 (1 εκατοστό στον χάρτη 5 χλμ στον δρόμο) έως 1 : 250.000, (1 εκ. στον χάρτη 2,5 χλμ στον δρόμο). Αν τέλος θέλετε τις ‘’δύσκολες’’ διαδρομές Π. χ. Άμφισσα - Κλεπά - Κρίκελο τότε χρειάζεστε χάρτη σε κλίμακα 1 : 250.000 ή το πολύ 1 :100.000 (1 εκ. στον χάρτη 1 χλμ στον δρόμο). Διαπιστώνουμε λοιπόν, ότι όσο περισσότερες λεπτομέρειες χρειαζόμαστε για μια διαδρομή, τόσο μικρότερη κλίμακα χάρτη χρειαζόμαστε.

Αυτό συμβαίνει γιατί δεν είναι δυνατόν ο χάρτης με κλίμακα 1 : 700.000 να περιλαμβάνει μικρούς δρόμους, μια που καλύπτει μεγαλύτερη γεωγραφική περιοχή, ενώ ο χάρτης με κλίμακα 1: 250.000 καλύπτει σαφώς μικρότερη, και λογικό είναι το οδικό δίκτυο να εμφανίζεται με μεγαλύτερη ανάλυση. Πιο απλά είναι σαν να εστιάσουμε, και μεγεθύνουμε έναν χάρτη δύο ή τρεις φορές.

Η κλίμακα είναι το παγκόσμιο σημείο αναφοράς, σε όλους τους χάρτες διότι καθορίζει πόσα χιλιόμετρα επί του εδάφους αντιστοιχούν σε κάθε εκατοστό στον χάρτη. Χρήσιμο ‘’κόλπο’’ : Στο DARR και προσφάτως στον κατάλογο δώρων του National Geographic υπάρχει ένα πολύ μικρό εργαλείο αρκετά χρήσιμο για μέτρηση χιλιομετρικών αποστάσεων. Το εργαλείο είναι μια μικρή ‘’ρόδα’’ με αριθμήσεις, που την ‘’τσουλάτε’’ ανάμεσα από δύο σημεία του χάρτη, και σας δείχνει την απόσταση, ανάλογα την κλίμακα που το έχετε ρυθμίσει. Τόσο απλά. Κόστος 6.800 Δρχ.

1 : 25.000 - σημαίνει ότι 1 χιλ. στον χάρτη αντιστοιχεί με 250 μέτρα στο έδαφος. 1 εκατ. = 2,5 χλμ.

1 : 50.000 - σημαίνει ότι 1 χιλ. στον χάρτη αντιστοιχεί με 500 μέτρα στο έδαφος. 1 εκατ. = 5 χλμ.

1 : 100.000 - σημαίνει ότι 1 χιλ. στον χάρτη αντιστοιχεί με 1.000 μέτρα στο έδαφος. 1 εκατ. = 10 χλμ.

1 : 250.000 - σημαίνει ότι 1 χιλ. στον χάρτη αντιστοιχεί με 2.500 μέτρα στο έδαφος. 1 εκατ. = 25 χλμ.

1 : 350.000 - σημαίνει ότι 1 χιλ. στον χάρτη αντιστοιχεί με 3,500 μέτρα στο έδαφος. 1 εκατ. = 35 χλμ.

1 : 400.000 - σημαίνει ότι 1 χιλ. στον χάρτη αντιστοιχεί με 4.000 μέτρα στο έδαφος. 1 εκατ. = 40 χλμ.

1 : 500.000 - σημαίνει ότι 1 χιλ. στον χάρτη αντιστοιχεί με 5.000 μέτρα στο έδαφος. 1 εκατ. = 50 χλμ.

1 : 1.000.000 - σημαίνει ότι 1 χιλ. στον χάρτη αντιστοιχεί με 10.000 μέτρα στο έδαφος. 1 εκατ. = 100 χλμ. 

Στην Ελληνική αγορά υπάρχουν εκτός της Γ.Υ.Σ. πολλές εταιρίες που φτιάχνουν ή εισάγουν χάρτες. Τελευταία μάλιστα έχουν εμφανιστεί πολλές τοπικές χαρτογραφικές εκδόσεις, που σκοπό έχουν να γνωρίσει ο ταξιδιώτης, άγνωστα μέρη της Ελλάδας. Ένας ‘’τουριστικός’’ χάρτης είναι των νομών Δράμας, Καβάλας, Ξάνθης, Ροδόπης, και Έβρου από τις εκδόσεις Ζουμπουλάκη. Οι εκδόσεις ‘’Ρέκος’’ διαθέτουν επίσης (και σε τοπικά βιβλιοπωλεία) μια πολύ καλή έκδοση της Ηπείρου σε κλίμακα 1 : 225.000, και ‘’τουριστικούς’’ χάρτες Ελλάδος, Πιερίας, Θεσσαλονίκης, Καβάλας - Θάσου, Χαλκιδικής, και Έβρου (ο τελευταίος σε κλίμακα 1:200.000).

Εκτός από τις εταιρίες, πραγματικά καλούς χάρτες, με δωρεάν διάθεση (λόγω επιδότησης από Ε.Ε.) διαθέτουν ήδη, οι περισσότερες Νομαρχιακές αυτοδιοικήσεις. Το αποτέλεσμα δικαιώνει τις καλές προσπάθειες σε κλίμακες μάλιστα 1: 100000 και 1: 50000 για την Κρήτη, Ευρυτανία, Πήλιο, Μέτσοβο, Δράμα, Καβάλα. Μια εξαιρετική χαρτογραφική εργασία ολοκληρώθηκε στην μεγαλόνησο περιλαμβάνοντας εκτός των άλλων, το ορειβατικό μονοπάτι Ε- 4 σε όλη του την έκταση. Συνολικά η εργασία αποτελείται από 4 φύλλα χαρτών διαστάσεων 100 * 70 χωρισμένα κατά νομούς ως εξής: Χανιά, Ηράκλειο, Ρέθυμνο, Λασίθι, απο 1 φύλλο χάρτη σε κλίμακα 1 : 100.000. Η όλη έκδοση συμπληρώνεται από ένα τετράγλωσσο βιβλίο ‘’ πρακτικό περιηγητικό οδηγό ‘’ για την Κρήτη με πρακτικές πληροφορίες ανά νομό. 

Οι νέες εκδόσεις ‘’Ανάβαση’’ διαθέτουν τους πληρέστερους οδικούς, χάρτες της Στερεάς, Γρεβενών, Πρεσπών, Πελοποννήσου, Ευρυτανίας με καταπληκτικές λεπτομέρειες σε κλίμακα 1: 50.000 - 55.000 & 100.000. Περιλαμβάνονται ακόμη και η λίμνη Πλαστήρα, η Αργιθέα και ο Βάλτος Αιτωλοακαρνανίας.

Επίσης ο χάρτης του Πηλίου + όλα τα μονοπάτια από την Νομαρχιακή Αυτοδιοίκηση Μαγνησίας και μάλιστα Δωρεάν, τηλ 0421 75341. Στο ίδιο μήκος εκπέμπει ο δήμος Μετσόβου που διαθέτει αναλυτικό ορειβατικό & οδικού χάρτη δωρεάν, τηλ 0656 41333.

Στο βιβλιοπωλείο του Ελευθερουδάκη, και στα ειδικά βιβλιοπωλεία -  διευθύνσεις των οποίων θα βρείτε στο τέλος του Κεφαλαίου – θα βρείτε πολλούς χάρτες για την Ελλάδα, τα νησιά, συνήθως εισαγωγής και αρκετές τοπικές εκδόσεις χαρτών. Προτιμείστε τους εισαγωγής στις μεγάλες κλίμακες. Αυτή τη στιγμή στα βιβλιοπωλεία υπάρχουν : Ελβετικός : Hallwgag’s Road Map of Greece  1 : 1.000.000.  Κλασικός χάρτης της Ελλάδος. Αγγλικός: Geocenter Euromap of Greece  1 : 800.000.  Κλασικός και καλός. Γαλλικός : Michelin’s Map of Greece ( No. 980 ) 1 : 700.000.  Καλός χάρτης της Ελλάδος, απεικονίζει τους δευτερεύοντες δρόμους, αρκετούς ορεινούς, και τα Camping. Αυστριακός : Freytag & Berndt Motoring Map of Greece  1 : 650.000. Ίδια καλή γεύση με τον Michelin. Ελβετικός : Kummerly & Frey Road Map of Greece  1 : 500.000.Γερμανικός : RV Verlag  Griehenland  1 : 300.000. Νότια Ελλάδα, Κεντρική, και Πελοπόννησος. Καλή απεικόνιση δρόμων. Ειδικά για νησιά σε πιο μικρή κλίμακα, με μεγαλύτερη ανάλυση είναι των Freytag & Berndt (9,80 DM).

Στην Ελλάδα αντιπροσωπεύονται από τον Ευσταθιάδη group. Εκεί θα βρείτε: Ελλάδα (Οδικός - Γενικός) : σε κλίμακα 1 : 650.000, Αθήνα - Δελφοί - Εύβοια : σε κλίμακα 1 : 250.000, Κυκλάδες  :  σε κλίμακα 1 : 250.000, Κως - Σάμος - Ικαρία  : σε κλίμακα 1 : 250.000, Κρήτη  : σε κλίμακα 1 : 200.000, Κέρκυρα  : σε κλίμακα 1 : 100.000, Πήλιο - Σκιάθος - Σκόπελος  : σε κλίμακα 1 : 00.000, Ρόδος  : σε κλίμακα 1 : 250.000, Πελοπόννησος - Κόρινθος  : σε κλίμακα 1 : 250.000, Χίος - Λέσβος - Λήμνος : σε κλίμακα 1 : 250.000, Χαλκιδική - Θεσσαλονίκη - Θάσος : σε κλίμακα 1 : 250.000. 

Άλλοι αρκετά καλοί χάρτες για την Ηπειρωτική Ελλάδα είναι του Ευσταθιάδη, της ADAC,και του περίφημου DARR. Οι 2 τελευταίες εταιρίες έχουν εξαιρετικούς χάρτες για όλη την Ελληνική επικράτεια και ειδικά για την νησιωτική Ελλάδα, σε κλίμακες από  1: 30.000 έως 1 : 250.000. Και στις δύο προαναφερόμενες εταιρίες θα βρείτε τους εξής χάρτες με κόστος 12.80 DM έκαστος : Νότια Ελλάδα, Κεντρική Ελλάδα σε κλίμακα 1 : 250.000  έκδοση της ADAC.

Βόρεια Ελλάδα σε κλίμακα 1 : 250.000  έκδοση της ADAC, Πελοπόννησος σε κλίμακα 1 : 250.000 έκδοση της ADAC, Κρήτη σε κλίμακα  1 : 250.000 έκδοση της ADAC, Κρήτη σε κλίμακα  1 : 200.000 έκδοση της Nelles Map,

Κρήτη σε κλίμακα  1 : 125.000 έκδοση Marco Polo, Χανιά - Ρέθυμνο - Ηράκλειο σε κλίμακα  1 : 80.000 έκδοση της Harms.  

Χ Α Ρ Τ Ε Σ   Ε Υ Ρ Ω Π Η Σ 

Πιο τυχεροί οι Ευρωπαίοι ταξιδιώτες - περιηγητές, έχουν να διαλέξουν ανάμεσα από τους καλύτερους του κόσμου, χωρίς υπέρογκα έξοδα, και κυρίως σε ότι κλίμακα θέλουν. Οι ευρωπαϊκές εταιρίες που δραστηριοποιούνται στον χώρο παράγουν με αξιοθαύμαστη ακρίβεια, χάρτες χωρίς περιορισμό κλίμακας, απλά γιατί γνωρίζουν πως γίνεται ο χάρτης, και τι πληροφορίες χρειάζεται ο οδηγός. Από τις μεγαλύτερες εταιρίες που δραστηριοποιούνται στον χώρο είναι η MICHELIN, η EUROCARΤ (RVVERLAG) και οι FREYTAG - BERNDT. Γάλλοι εναντίον Γερμανών - Αυστριακών λοιπόν, και οι καταναλωτές χαίρονται τον αγώνα γιατί ο ανταγωνισμός έτσι και αλλιώς τους ωφελεί. Αυτό το γνωρίζουν καλά και οι τρεις, και συνεχώς βρίσκουν τρόπους να προσελκύσουν νέους αγοραστές. Διαφορές στην ποιότητα δεν υπάρχουν. Μικροδιαφορές στην απεικόνιση των δρόμων ναι. Στην Ελλάδα αντιπροσωπεύονται όλοι, έτσι με λίγη μελέτη μπορείτε να διαλέξετε ποιος ικανοποιεί τις ανάγκες σας. Π. χ. οι γερμανικοί χάρτες έχουν τα πάντα για αρχαιολογικούς χώρους, κάστρα, μνημεία κλπ. Οι Γαλλικοί πάλι έχουν ιδιαίτερη αδυναμία στην απεικόνιση ....συνεργείων αυτοκινήτων. Ανάλογα λοιπόν αυτό που ψάχνετε, διαλέξτε και τον χάρτη που σας ταιριάζει. 

Ένα άλλο χρήσιμο κεφάλαιο είναι οι Άτλαντες. Πράγματι, με το μικρό τους σχήμα βολεύουν. Οι πληροφορίες που υπάρχει πιθανότητα να φανούν χρήσιμες και οι άτλαντες ‘’υποχρεωμένοι’’ να τις αναφέρουν είναι πάντοτε συνυφασμένοι με το κόστος. Οι περισσότεροι περιλαμβάνουν: Χάρτες από όλα τα κράτη που αναφέρει, σε κλίμακα 1: 300.000 ή 1: 400.000. Οδικές Πρακτικές πληροφορίες, σήματα που διαφέρουν από κράτος σε κράτος, οδική βοήθεια, Μοτέλ, κάμπινγκ, όρια ταχύτητας κλπ οδικές πληροφορίες. Βενζινάδικα, τηλέφωνά τους, και τι προσφέρουν.   Χιλιομετρικές αποστάσεις των κυριοτέρων πόλεων για όλα τα κράτη που αναφέρει. Υπόμνημα στο τέλος με τα ‘’χωριά’’ και τις ‘’κοινότητες’’ από όλα τα κράτη. Οι χάρτες να είναι χωρισμένοι με τετραγωνάκια, για να εντοπίζονται εύκολα τα χωριά που αναφέρει.

Αν έχουν και κάτι παραπάνω, είναι ιδανικοί για να ‘’χαράξετε’’ διαδρομή.

Πολύ χρήσιμο είναι στις εξορμήσεις σας στο εξωτερικό να επισκεφτείτε τα κατά τόπους infokioskή άλλες δημόσιες υπηρεσίες σχετικές με τον τουρισμό. Συνήθως διαθέτουν εκπληκτικές σε ακρίβεια τοπικές εκδόσεις, ακριβώς λόγω του ανταγωνισμού γειτονικών δήμων ή πόλεων. Αυτό που συμβαίνει στην Ελλάδα με τις τοπικές εκδόσεις χαρτών, από μικρές Δημοτικές ή Νομαρχιακές εταιρίες, συμβαίνει αντίστοιχα και στην Ευρώπη με άλλη. Δεν υπάρχουν μικρές ή μεγάλες εταιρίες, αλλά κοινότητες, κωμοπόλεις, που αναζητούν τρόπους να αυξήσουν το εισόδημά τους, μέσω ανάδειξης του τόπου τους, σε τουριστικό προορισμό. 

Ένας τρόπος να προσελκύσουν ταξιδιώτες είναι, η έκδοση ενός αξιόπιστου χάρτη, που να παρουσιάζει την περιοχή, όχι σαν μια κουκίδα, αλλά όπως πράγματι είναι. Με ότι αξιοθέατο, μνημείο, μουσείο, ορειβατικό μονοπάτι, έχει η περιοχή τους. Λογικό είναι, για να πετύχουν καλό αποτέλεσμα να ‘’δουλεύουν’’ μικρές κλίμακες που φτάνουν πολλές φορές το 1 : 10. 000. Το τελικό αποτέλεσμα είναι εκπληκτικό. Άνθρωποι που ψάχνουν και καταφέρνουν να εκδώσουν πολύ καλύτερους χάρτες από ότιοι μεγάλες εταιρίες. Δυστυχώς όμως περιορίζονται στον δικό τους γεωγραφικό χώρο και μόνον. Τέτοιους χάρτες θα βρείτε στη Βόρεια Ιταλία, τη Φινλανδία, Νορβηγία, Σουηδία, Γερμανία, Αγγλία, Σκωτία, Ισπανία. Οι περισσότερες από αυτές τις εκδόσεις καλύπτουν ολόκληρη την χώρα που εκδίδονται. 

• ·       Ειδικά για την Γερμανία κυκλοφορούν και θα ήταν παράλειψη, να μην αναφέρω τους MarcoPolo(19.90 DM έκαστος) σε κλίμακα 1 : 200.000 σε 12 ‘’κομμάτια’’, και απεικονίζουν τα πάντα με εξαιρετική λεπτομέρεια.
• ·       Επίσης οι χάρτες της Aral (9.90 DM έκαστος) στα ομώνυμα βενζινάδικα της εταιρείας πάλι για την Γερμανία με πολλές πληροφορίες για μοτοσυκλετιστές.

Με αυτές τις τελευταίες παρατηρήσεις, και αφού δίνονται οι ανάλογες διευθύνσεις στην Ελλάδα και την Ευρώπη, ολοκληρώνετε το αφιέρωμα στους αγαπημένους συντρόφους του ταξιδιώτη - περιηγητή, τους ταξιδιωτικούς οδηγούς και τους χάρτες.

ΔΙΕΥΘΥΝΣΕΙΣ ΓΙΑ ΑΞΙΟΠΙΣΤΟΥΣ ΟΔΙΚΟΥΣ ΧΑΡΤΕΣ ΣΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ

Γ. Υ. Σ. : Πεδίον Άρεως, 113 62 Αθήνα, Τηλ 01 8842811, 18 Fax 01 8817376. ΣΗΜΕΙΩΣΗ : Σε αρκετές περιπτώσεις ή Γ.Υ.Σ. δεν δίνει χάρτες για συγκεκριμένες παραμεθόριες περιοχές, εκτός αν τις ζητήσει δημόσια υπηρεσία ή άλλο πρόσωπο Ν. Π. Π. Δ. Για αυτές τις περιπτώσεις απευθυνθείτε στους αξιόπιστους γερμανικούς χάρτες (σε κλίμακες από 1 : 250.000 έως 1 : 80.000) της ADAC και του  DARR.

ΑΝΑΒΑΣΗ : Στοά Αρσακείου 6 Α, 105 64 Αθήνα, Τηλ - Fax 01 3647703, www.mountains.gr

ΕΥΣΤΑΘΙΑΔΗΣ: Αντιπρόσωπος Freytag & Berndt ARTARIA, 1071 WIEN): Ακαδημίας 84, 106 78 Αθήνα, & με αντικαταβολή. Τηλ 01 3300444, 3837439  Fax 01 3837439.

ROAD Εκδόσεις : Ιπποκράτους 65, 106 80 Αθήνα Τηλ 01 3640723, www.road.gr

ΠΕΡΙΗΓΗΤΙΚΟΣ & ΟΔΙΚΟΣ ΧΑΡΤΗΣ ΚΡΗΤΗΣ : Γιώργος Πετράκης, Βύρωνος 13, 712 02 Ηράκλειο Κρήτη, & με αντικαταβολή.

Τηλ / Fax 081 282630

Σ. ΚΑΠΡΑΝΙΔΗΣ & Ν. ΦΩΤΗΣ (Χάρτες ΕΛΠΑ ) : Έβρου 57 - 59, 115 27 Αθήνα, Τηλ 01 7786324.

Δ. ΤΣΟΠΕΛΑΣ Χαρτοεκδοτική Ελλάδος ( Χάρτες MOBIL ) : Κατεχάκη 69, 115 25 Αθήνα, Τηλ 01 6928539.

Οργανισμός Τουριστικών Εκδόσεων ‘’Ελλάδα’’ : Κολοκοτρώνη 11 Α, 105 62 Αθήνα, Τηλ 0103222573, 3235241, Θεσσαλονίκη - Βενιζέλου 3, Τηλ 031 223063.

Ελευθερουδάκης:  Πανεπιστημίου 17 0103314180, 3258440, Νίκης 20, 105 63 Aθήνα, Τηλ 0103229318, 3231401, Fax 01 3229388. 

ΤΟΠΙΚΕΣ & ΓΕΝΙΚΕΣ ΧΑΡΤΟΓΡΑΦΙΚΕΣ - ΤΟΥΡΙΣΤΙΚΕΣ ΕΚΔΟΣΕΙΣ 

Mιχάλης Τουμπής Α.Ε. – Κορωπί Αττικής: Λ. Βουλιαγμένης 519, 163 41 Ηλιούπολη, Τηλ 01 9923876 www.toubis.gr

GRECO card  : Χάρτες Νησιών, Κολοκοτρώνη 36, 117 41 Αθήνα, Τηλ 01 9228169  Fax 01 9241910.

ΧΑΡΤΕΣ ΝΙΚΟΣ ΣΠΑΛΑΣ : Σαρανταπόρου 34, 546 40 Θεσσαλονίκη, Τηλ 031 817217 Fax 031 840590.

Ι. ΡΕΚΟΥ  ΣΙΑ : Κλεισθένους 15,  Αθήνα, Τηλ 01 3251564, Αγ. Μηνά 13, Θεσσαλονίκη, Τηλ 031 271063.

ΧΑΡΤΕΣ ΗΛΙΑΣ ΚΑΜΠΑΝΑΣ ΑΒΕΕ. : Οδικοί χάρτες Σποράδων, Ελλάδος, Βόλος, Τηλ 0421 66304.

ΧΑΡΤΕΣ ΠΑΝ. ΛΙΝΑΡΙΔΗ : Οδικοί χάρτες Σποράδων, Ελλάδος, Ερμού 165, Βόλος, Τηλ 0421 25817.

ΕΚΔΟΣΕΙΣ ΖΟΥΜΠΟΥΛΑΚΗ : Μεσολογγίου 3, 106 81 Αθήνα, Τηλ 01 3632704.

ΧΑΡΤΕΣ ΔΟΥΡΑΚΟΣ : Οδικοίχάρτες Πελοποννήσου, Αθήνα, Τηλ 01 6924712.

ΕΚΔΟΣΕΙΣ ΜΠΟΖΙΝΑΚΗΣ : Πελοπόννησος, Ναύπλιο, Αθήνα, Τηλ 01 6513934.

Αφοι ΗΣΑΪΑ Ε.Π.Ε. : Κρέμου 5, 176 76 Αθήνα, Τηλ 01 9581706.

ΑΔΑΜ Εκδόσεις : Μεσογείων 275, 152 31, Χαλάνδρι, Τηλ 01 6724901. 

ΔΙΕΥΘΥΝΣΕΙΣ ΧΑΡΤΩΝ ΕΛΛΑΔΟΣ - ΕΥΡΩΠΗΣ ΜΕΣΩ  ΔΙΑΔΙΚΤΥΟΥ

Όλοι οι χάρτες της Ευρώπης και του κόσμου από την Ντελόρμ, με νέα για τον καιρό, και ταυτόχρονα, ταξιδιωτικός,ξενοδοχειακός οδηγός : http://www.delorme.com/

INFOXENIOS : http//www.areianet.gr/infoxenios (επίσημο SITE του Ε.Ο.Τ.)

Άτλαντας της Ελλάδος : Ένα εκπληκτικό CD ROM από τις εκδόσεις Λιβάνη : ht. : // www.livanis.gr/ 

Άθως (Άγιο όρος, με επιλογές για κάθε μονή ξεχωριστά) : http://www.duth.gr/Athos/.

Γεωγραφία, μυθολογία, ιστορία, σύγχρονη πραγματικότητα : http://www.hol.gr/greece/tour/top.htm   http: //www.ellada.com

Τουριστικές πληροφορίες Ελλάδος : http://www2.hyper.gr/visit_hellas/

Τουριστικές πληροφορίες Ελλάδος : http://www.vacation.fortnet.gr

Τουριστικές πληροφορίες Ελλάδος : http://www.travelling..gr

Τουριστικός οδηγός Ελλάδος: http://www.dilos.com/region/index.html 

Πελοπόννησος, χάρτες, πληροφορίες, διαμονή : http://vislab-www.nps.navy.mil/

Σέρρες - Κερκίνη : http: / medusa.ceid.upatras.grl~pirot/serres/serres.html

Καρπάθια :http://ic.net/~ggressa/rusyn.html

GeoSystems Global Co : http://www.mapquest.som/cgi-bin/ia_find?   

Χάρτες -  τουριστικοί οδηγοί -  προσανατολισμός : http://www.williams.edu: 803/Biology/orienteering/o~index.html

CITY NET: http: city.net (Περισσότεροι από 5000 εξειδικευμένοι προορισμοί)

CNN TRAVEL GUIDE : http ://www.cnn.com/travel/index.html προτάσεις ταξιδιών, καθημερινή ανανέωση πληροφοριών και χαρτών.

INTERNET TRAVEL NETWORK : http : www.itn.net (απίστευτος όγκος τουριστικών πληροφοριών  για την Ελλάδα + Κρατήσεις εισιτηρίων)

DILOS HOLIDEY WORLD : http://dilos.com

TOURIST GUIDE OF HELLAS: http: //www.he.net/gradus/tg/index.html

WEBHOTEL : http: // www.greekhotel.com

YACHTING IN GREECE: HTTP: //WWW.YACHTSGREECE.COM 

ΧΡHΣΙΜΕΣ ΤΑΞΙΔΙΩΤΙΚΕΣ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΕΣ ΜΕΣΩ  INTERNET

Ξενώνες νεότητας σε όλον τον Κόσμο : http://www.biay.fr. 

Μετατροπή συναλλάγματος - ισοτιμίες : http:/lin.gnn.com/cgi - bin/gnn/currency

Εισιτήρια - Ενοικιάσεις - Πτήσεις Τσάρτερ - Ευρώπης: http://www.etn.nl/

Διαμονή - Κρουαζιέρες- Παγκοσμίως: http://www.home.earthlink.ne/hotelanywhere                                 Πληροφορίες για 120!! Χώρες του κόσμου:  ΜARKET http://www.info-sguare.it / worldmarket.

Υπερατλαντικά ταξίδια: http://ps.worldview.travelocity. com/PS/generated/ browse/destination/.

Τοπία στον κόσμο: http: //www.st.rim.or.jp/~ochitani/eindex.html

Οικολογικοί λαβύρινθοι στον κόσμο: ht.: //www.maze.demon,co.uk

WORLD Web pointer - Travel & Tourism: http://webpointer.iworld.Com/travel.html

Οικοτουρισμός: Free State Eco-Tourism Homepage http://www.dorea.co.za/ecot/

Σύλλογος ταξιδιωτών του Κόσμου: http://www.adm.tr 

ΕΠΙΛΟΓΟΣ

Στην καρδιά μας συναντώνται συναισθήματα διαφορετικά, φόβος, χαρά, ελπίδα, απόγνωση, σε μια ευαίσθητη ισορροπία που τις περισσότερες φορές ένα λάθος βήμα αρκεί για να ανατρέψει, ότι σχεδιάζαμε. Το θέμα είναι πως βρίσκει κανείς διέξοδο. Το θέμα είναι να βρει κάποιος διέξοδο.

Γνωρίζω ότι πολλές φορές θες από τύχη, θες από τον καλό θεό της περιήγησης, του ταξιδιού, το μάτι ‘’πέφτει’’ στο σωστό δρόμο - μονοπάτι. Το πιστεύω, και το έγραψα στην αρχή του αφιερώματος, ότι είμαστε άνθρωποι της περιπλάνησης, της περιπέτειας. Γνήσια παιδιά μιας ρομαντικής εποχής, που μόνο σαθρά απομεινάρια έχουν μείνει. 

Πιστεύω να συνέβαλα έτσι ώστε να ‘’περιπλανώμεθα ασφαλώς’’.  

Ταξιδεύοντας και αναβοσβήνοντας τα φώτα

Άγγελος Σινάνης

 ΗΠΕΙΡΟΣ – ΚΟΝΙΤΣΑ (1786 λέξεις)

ΜΑΣΤΟΡΟΧΩΡΙΑ

Κείμενο - Διαφάνειες: Σινάνης Άγγελος © Φεβρουάριος 1999

Μια από τις ομορφότερες και λιγότερο γνωστές γωνιές της Ηπείρου πολύ κοντά στα σύνορα με την Αλβανία είναι τα Κονιτσιώτικα Μαστοροχώρια, με περίφημα δείγματα λαϊκής αρχιτεκτονικής ακριβώς πάνω στην διαδρομή.

Το πρώτο πέτρινο γεφύρι είναι σχεδόν πάνω στον δρόμο με το τοπωνύμιο το ‘’γεφύρι στο χάνι‘’ λίγο πριν την διασταύρωση για τον φιδίσιο δρόμο που οδηγεί στον Πύργο, ενώ στρίβοντας προς Αγία Παρασκευή ένα ακόμη πέτρινο γεφύρι ‘’ στην Μαυρόπετρα‘’  κάνει την εμφάνιση του μέσα από τον χρόνο για να μας καταπλήξει.

Από το βουνό Σμόλικας (2.637 μ.), πηγάζει ο Κερασοβίτικος ποταμός. Σε αυτό το σημείο, αλλά και λίγο πριν το χωριό, σχηματίζει φοβερά ‘’περάσματα’’ έλκοντας σαν μαγνήτης τους απανταχού καγιάκερς (Απρίλιος - Ιούνιος) που τον ‘’κατεβαίνουν’’ πολύ συχνά. Το άλλο γεφύρι κοντά στην Πουρνιά δεν το σεβάστηκε ούτε ο χρόνος & γκρεμίστηκε χωρίς να αντικρίσουμε την λιτότητά του και να καταλάβουμε τον καταλυτικό του ρόλο στην συγκοινωνία και τις μεταφορές της εποχής. 

Όλη η Ήπειρος τα χρόνια της τουρκοκρατίας και προς τον 18^ο - 19^ο Αι. έπαιξε σπουδαίο ρόλο στα πολιτιστικά δρώμενα της Ελλάδας. Η συσπείρωση των κατοίκων των ορεινών κυρίως όγκων είναι καταλύτης στις σχέσεις τους με την Μεγάλη Πύλη. Τέτοιος, ώστε πολλά χωριά αποκτούν προνόμια αδιανόητα για άλλες περιοχές της υπόδουλης Ελλάδας. Στην δυτική Πίνδο, οι Καλαρρίτες και το Συρράκο κάνουν ακόμη και εξαγωγές περίτεχνων ασημικών και χρυσών αντικειμένων που είναι δουλεμένα με την απαράμιλλη τέχνη τους. Γύρω από την Κόνιτσα, κατά μήκος της κοιλάδας του Σαραντάπορου - πάνω στο Γράμμο - οργανώνονται  τα φημισμένα Κονιτσιώτικα ‘’μαστοροχώρια’’, που με τους εξαίσιους τεχνίτες στο πελέκημα και το χτίσιμο της πέτρας, στο σκάλισμα του ξύλου και την ζωγραφική, αργά αλλά σταθερά στον χρόνο εξαπλώνονται σε όλη την Ελλάδα και τα Βαλκάνια. 

Τα ‘’ μπουλούκια ‘’........ μια λέξη που κοντεύει να ξεχαστεί, σαν πολλές άλλες.  Ωστόσο, απο αυτά τα χωριά ξεκινούσαν κάποτε να ‘’χτίσουνε τον κόσμο’’ όπως χαρακτηριστικά έλεγαν. Οι μαστόροι ή κουδαραίοι όπως λέγονταν τα μπουλούκια ήταν γνωστά από το βυζάντιο με το όνομα ‘’συστήματα’’ και αρχηγό τον πρωτομάστορα. Με ιεραρχία αυστηρή για την εποχή, επινόησαν, διαμόρφωσαν, και μιλούσαν την συνθηματική δική τους γλώσσα, τα κουδαρίτικα ή μαστόρικα, ώστε κανείς που ‘’δεν ήταν δικός τους’’ να μην καταλαβαίνει τι λένε.

Σαν σύνθεση το μπουλούκι αποτελούν 10 - 12 άτομα, όμως τα μεγάλα έργα της εποχής τα ανελάμβαναν 2 - 3 ή και 4 μπουλούκια μαζί φτάνοντας καμιά φορά τα 50 - 60 και 70 άτομα, χώρια τα δεκάδες ζώα που χρειαζόντουσαν για το κουβάλημα της πέτρας. Φάνταζε, με τα δεδομένα της εποχής, σαν μικρός στρατός που έφευγε απο το χωριό ταξιδεύοντας μήνες ή και χρόνια πολλές φορές, απο δουλειά σε δουλειά, και πάλι πίσω στο χωριό, μέχρις ότου ένα νέο ταξίδι για καινούργιες δουλειές ξεκινήσει, σε μια αέναη πορεία στον χρόνο. Όλα αυτά άρχισαν να φθίνουν στις αρχές του αιώνα, που νέα υλικά (σιδερένια ‘’δεσίματα’’ στην λιθοδομή) έκαναν την εμφάνιση τους, και σταμάτησαν πριν τον πόλεμο με την εμφάνιση του τσιμέντου. 

Με κεφαλοχώρι την Πυρσόγιαννη ειδικά τον 19^ο Αι. που έχουν φτάσει στο απόγειο της τέχνης τους, τα μπουλούκια αλλάζουν ακόμη και Ήπειρο αφού είναι πλέον περιζήτητοι, ταξιδεύοντας συνεχώς φτάνοντας από την Αφρική, και την Ινδία ως την Αμερική, κατασκευάζοντας τα πάντα. Σπίτια πλούσια και αρχοντικά, εκκλησίες με τρούλους και πολύπλευρα περίτεχνα καμπαναριά, σεράγια και μιναρέδες, δημόσια κτίρια, πέτρινα γεφύρια και σχολεία στέκουν ακόμη σιωπηροί μάρτυρες μια εποχής που πέρασε ανεπιστρεπτί, αφήνοντας πίσω της έργο αδιάψευστο.  

Πυρσόγιαννη, Βούρμπιανη, Δροσοπηγή, Καστάνιανη, Χιονιάδες, είναι τα κυριότερα χωριά με μαστόρους οργανωμένους σε ‘’μπουλούκια’’ αλλά και Μόλιστα, Κεράσοβο, Στράτσιανη, Ζέρμα, Μπλίζιανη, Πληκάτι. Μην ψάξετε χάρτες για τα ονόματα των χωριών. Σχεδόν όλα άλλαξαν με τις μετονομασίες όλων των οικισμών της χώρας που άρχισαν το 1826 και ‘’τελείωσαν’’ το 1977! 

Μπαίνοντας στην Πυρσόγιαννη προσέχουμε αμέσως την διαφορά από τα άλλα χωριά. Ένα τέλειο σύνολο από πέτρινα καλντερίμια, τέλεια πετρόχτιστα σπίτια λαϊκά & αρχοντικά με ξυλοδεσιές και υπέρθυρα λες και έγιναν χτες. Στο επιβλητικό διώροφο πετρόχτιστο σχολείο του 1926 πρόκειται να στεγασθεί το μουσείο της Πέτρας και σχολή μαστόρων, για να διδαχθούν και να αναβιώσουν ει δυνατόν, την παλιά αυτή τέχνη οι νεώτεροι. Στην βιβλιοθήκη της κοινότητας οι Πυρσογιαννίτες έχουν συγκεντρώσει αξιόλογο ανέκδοτο υλικό (γράμματα & φωτογραφίες) καθώς και εργαλεία της τέχνης τους. Αρκετές πληροφορίες για τους μαστόρους, τα έργα τους, και το χωριό ιδιαίτερα, υπήρχε στο περιοδικό ‘’ Αρμολόι ‘’ που έβγαζε από το 1976 - 1980 η Προοδευτική Ένωση Πυρσόγιαννης και που δυστυχώς στο 10ο τριμηνιαίο τεύχος σταμάτησε. 

Ο Πρόεδρος της κοινότητας πάντως, μίλησε και για επανέκδοση, κάτι που πραγματικά χρειάζεται. Στην ολόδροση πλατεία του καφενείου -  ξενοδοχείου ‘’το αρμολόι’’ δεν μπορείς να μην θαυμάσεις τον αιωνόβιο πλάτανο (λένε ότι είναι 500 χρόνων) και την πετρόχτιστη βρύση με το ‘’κρουσταλλιασμένο’’ νερό. Η κουβέντα έρχεται στους σεισμούς, και στην μεγάλη εκκλησία του Αγ. Γεωργίου με το πανύψηλο διπλό καμπαναριό, που η παράδοση αναφέρει - φανταστείτε το - ότι στηρίζεται  πάνω σε τεράστιους κορμούς δέντρων που παίζουν τον ρόλο θεμελίων !. Οι πρόσφατοι σεισμοί στην Κόνιτσα δεν άφησαν ανεπηρέαστη την Πυρσόγιαννη, ειδικότερα δε τις νεότερες κεραμοσκέπαστες στέγες πολλές απο τις οποίες έπαθαν ζημιές σε τέτοια έκταση που κρίθηκε αναγκαίο να γκρεμισθούν και να ξαναφτιαχτούν από την αρχή. Στην νέα τους μορφή θα είναι σκεπασμένες όπως οι παλαιότερες, με πέτρινες πλάκες. Ιδιαίτερη εντύπωση προκαλεί στον επισκέπτη το γεγονός ότι όσα έργα αναπαλαίωσης ή διατήρησης και ανάδειξης καλντεριμιών, καθαρισμοί αρμών από παλιά τσιμεντένια αρμολογήματα, γίνονται με τα προγράμματα εθελοντικής εργασίας για το περιβάλλον της Ε.Ε., που συμμετέχουν  νέοι από όλη την Ευρώπη. 

Συνεχίζοντας την διαδρομή προς τους ακριτικούς Χιονιάδες λίγο πριν τα Αλβανικά σύνορα, διασχίζετε την πανέμορφη αν και πιο μικρή, Βούρμπιανη. Η κοινότητα - αν και νωρίς - δεν είχε τόσο κόσμο όπως η Πυρσόγιαννη, όμως η λαμπρή εκκλησία της Παναγίας Θεοτόκου με το ψηλό καμπαναριό, μαζί με ένα ωραίο οίκημα προσελκύει την προσοχή αμέσως. Γυμνάσιον Βούρμπιανης έγραφε η γαλάζια πινακίδα στο μικρό οίκημα. Ένα ακόμη ακριτικό σχολείο που έδωσε τόσα πολλά στα δύσκολα χρόνια, χωρίς μαθητές τώρα, αφού οι περισσότερες οικογένειες έχουν μεταφερθεί στα μεγάλα αστικά κέντρα, και στα σπίτια έρχονται μόνο στις καλοκαιρινές διακοπές.

Στην Βούρμπιανη υπάρχουν φήμες για ένα παλιό πέτρινο γεφύρι, όμως τίποτε δεν φαινόταν. Λογικά πρέπει να βρισκόταν κάτω στο ποτάμι, τον Σαραντάπορο. Μια ‘’αυτοψία’’ δείχνει ότι πλέον δεν υπάρχει, όσο και αν θέλουμε να δούμε πως έκτιζαν τα γεφύρια στον τόπο τους αυτοί οι τεχνίτες της πέτρας. Όμως ένας ντόπιος αναφέρει κάτι για τον μικρό οικισμό της Καρυάς, περίπου 7 χλμ από την Βούρμπιανη. Είναι καλή άσκηση και τολμήστε το. Αρκεί να επιλέξετε σωστά, ανάμεσα στις διανοίξεις δασικών δρόμων. 

Μετά από δύο διασταυρώσεις, συνολικά 13 χλμ από την Πυρσόγιαννη, βρίσκονται οι Χιονιάδες και το πέτρινο γεφύρι τους ‘’στο παρασπόρι’’, που δυστυχώς είναι ασυντήρητο, αφημένο στην τύχη του, τόσο που αν παραμείνει έτσι, είναι βέβαιο ότι ο χρόνος δεν θα το σεβαστεί. Οι Χιονιαδίτες πολύ παλιά είχαν διακριθεί για κάτι που μας φαίνεται τώρα παράδοξο, αυτό είναι το εμπόριο και η εκμετάλλευση..... χιονιού ! (από κει και το όνομα) που το έστελναν στην Κέρκυρα και στα αρχοντόσπιτα Τούρκων και Ελλήνων στην Ήπειρο. Φυσικά στην ιστορία πέρασαν δια μέσου της απαράμιλλης ζωγραφικής τέχνης τους. Οι ζωγράφοι απο τους Χιονιάδες (Χιονιαδίτες) άφησαν πίσω τους, διάσπαρτα σε όλη την Ήπειρο & ειδικά στα χωριά του Ζαγορίου τοιχογραφίες, αγιογραφίες, προσωπογραφίες, ζωγραφιστά ταβάνια αρχοντικών, και μια τεράστια ποικιλία διακοσμητικών συνθέσεων.

Όλοι κάτι έχουν να διηγηθούν από τα παλιά, στο μικρό καφενεδάκι - το μόνο ανοιχτό - και οι κουβέντες με τους γέροντες μετατρέπονται σε κατάθεση ψυχής, ανάμεσα από τα τσιπουράκια. Φεύγοντας μόνο, και αντικρίζοντας, τις πινακίδες που αναφέρουν ότι βρισκόμαστε σε ελεγχόμενη από τον στρατό περιοχή, συνειδητοποιούμε, πόσο έχουμε πλησιάσει τα Αλβανικά σύνορα. 

Ο γυρισμός πάντα είναι πιο δύσκολος αυτές τις ώρες. Από εδώ ανοίγονται φοβερές χωμάτινες διαδρομές μέσα στον καταπράσινο Γράμμο. Αν υπήρχαν βενζίνες εδώ, ίσως υπήρχε η ‘’συνέχεια’’ μιας παλιάς διαδρομής προς Γοργοπόταμο, Πληκάτι, Αετομηλίτσα (το βορειότερο χωριό του νομού Ιωαννίνων), Αρένες (Καστοριά τώρα) και τέλος, τσίπουρα και ελεύθερη κατασκήνωση στην Νέα Κοτύλη, συνολικά από Χιονιάδες 30 χλμ - οδεύοντας προς το πουθενά.

Μην ψάξετε να βρείτε τους χωματόδρομους για Αρένες..... στον χάρτη, γιατί ξανά θα απογοητευτείτε..... για άλλους λόγους αυτή τη φορά. Ακολουθήστε απλά αυτές τις δύο διαδρομές που περιγράφονται εδώ, την τρίτη προς την Καστοριά, και το ένστικτό σας. Αυτή η περιήγηση στην Κόνιτσα και τα Μαστοροχώρια της, κλείνει με μια ανοιχτή πρόσκληση όχι μόνο για το 99’ αλλά ευχόμαστε για όσα χρόνια περάσουν. Κάθε χρόνο τον Ιανουάριο συνήθως στις 16 ή 17 - ανάλογα πότε ‘’πέφτει’’ Σαββατοκύριακο - γίνεται η ετήσια συνάντηση Πυρσογιαννιτών και φυσικά ανάμεσά τους είναι παλιοί (όσοι έχουν μείνει) και νεώτεροι τεχνίτες της πέτρας.

Ελάτε.....

ΠΡΑΚΤΙΚΕΣ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΕΣ

Ιδέα & υλοποίηση μορφής: Άγγελος Σινάνης

ΔΙΑΜΟΝΗ: Για διαμονή στην Κόνιτσα απευθυνθείτε στις τουριστικές πληροφορίες του Δήμου 0655 22191, 23383, 23623, Fax 0655 24000 και μέσω Internet στο http : // www. konitsa - dimow.gr (e-mail) : Αυτή η διεύθυνση ηλεκτρονικού ταχυδρομείου προστατεύεται από τους αυτοματισμούς αποστολέων ανεπιθύμητων μηνυμάτων. Χρειάζεται να ενεργοποιήσετε τη JavaScript για να μπορέσετε να τη δείτε.   Ξενώνες: υπάρχουν στον Αμάραντο 0655 23775, στην Μόλιστα Βαγγέλης Σερίφης 0655 23743, και τέλος στην Πυρσόγιαννη ‘’ ΤΟ ΑΡΜΟΛΟΙ ’’ 0655 31297. Καταφύγιο: Προς το παρόν (θα γίνει στην Κόνιτσα σύντομα) το πιο κοντινό είναι το ‘’Μιτσικέλι’’ του Ε.Ο.Σ. Ιωαννίνων στα 1400 μ. Χωρητικότητα 28 άτομα, Ξυλόσομπα, Τζάκι, κουζίνα, υδροδότηση. Info : 0651 22138. Κάμπινγκ: Ελεύθερο στον Αμάραντο κοντά στον παλιό νερόμυλο. Σε κάθε περίπτωση ρωτήστε οπωσδήποτε που σας αφήνουν, μια που η περιοχή ελέγχετε αυστηρά από την αστυνομία και τον στρατό λόγω Λαθρομεταναστών.

ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΕΣ: Paddler: Πεζοπορία, κατάβαση του Κερασοβίτικου με καγιάκ. Για πληροφορίες επικοινωνήστε με τον Νίκο Κυρίτση στο 0655 23777, 23977, Fax 0655 23777.

ΦΑΓΗΤΟ: Προσεγμένα ψητά στον ξενώνα του Αμάραντου και της Μόλιστας. Στην κεντρική πλατεία της Πυρσόγιαννης νόστιμοι τσιπουρομεζέδες, δοκιμάστε σίγουρα τσιπουράκι χωρίς Γλυκάνισο.  

ΑΧΡΕΙΑΣΤΑ: Δήμος Κόνιτσας : 0655 22191, Κοινότητα Αμάραντου : 0655 22257, Κοινότητα Πυρσόγιαννης : 0655 31269. Αστυνομία : 0655 22202, Α’ Βοήθειες : 23111, 22222, Συνεργεία : Μωυσίδης Νίκος / 3^ης  Ιανουαρίου /  0655 22753, Τούσιας Θωμάς 0655 22904. Βουλκανιζατέρ : Αντωνίου Ευάγγελος / Κιλελέρ 1 / 0655 23081, Βαγενάς Σωτήρης 0655 22818. Τα συνεργεία & τα βουλκανιζατέρ που εντοπίσθηκαν είναι για αυτοκίνητα. 

ΠΡΟΣΒΑΣΗ: Αθήνα - Κόνιτσα μέσω Αντιρρίου Ε - 951 - Ε - 90 συνολικά 497 χλμ έως Κόνιτσα + 30 χλμ για Πυρσόγιαννη. Θεσσαλονίκη - Κόνιτσα μέσω Καστανιάς Ε - 75 - Ε - 90 σύνολον 283 έως Κόνιτσα + 30 χλμ για Πυρσόγιαννη.

ΒΕΝΖΙΝΑΔΙΚΑ: Στην Κόνιτσα όλες οι εταιρείες, Επταχώρι BP.

ΧΑΡΤΕΣ: Οι πιο ακριβείς είναι της Γ.Υ.Σ. Γεωγραφική Υπηρεσία Στρατού, Πεδίον Άρεως/ 01-8842811. Αγοράστε 2 φύλλα 1: 250.000, Κοζάνη, Ιωάννινα. Επίσης ο πολύ καλός Νο 20 ‘’Νομός Ιωαννίνων’’ έκδοσης τουριστικού οδηγού Ελλάδος : Κολοκοτρώνη 11 / Αθήνα 01 3222573, 3235241. Θεσσαλονίκη Βενιζέλου 3 / 031 223063, 270373.

ΛΕΣΧΕΣ ΜΟΤΟΣΥΚΛΕΤΑΣ: Στην περιοχή δεν έχει δραστηριοποιηθεί κάποια λέσχη. Πληροφορίες όμως για το ταξίδι σας όλο το χρόνο βρίσκετε στους ΕΛΛΗΝΕΣ ΠΕΡΙΗΓΗΤΕΣ - Σύλλογος Μοτοσικλετιστών - Ελάτη Τρικάλων  - 42032 - Πύλη, Τηλ - Fax: 0434 71826.

 ΗΠΕΙΡΟΣ – ΚΟΝΙΤΣΑ (2135 λέξεις)

ΕΠΑΡΧΙΑ ΠΩΓΩΝΙΟΥ

Κείμενο - Διαφάνειες: Σινάνης Άγγελος © Φεβρουάριος 1999

Η Χώρα μας δεν είναι απέραντη, ούτε καν μεγάλη. Όμως αυτή ακριβώς, κρύβει προσεκτικά άπειρες ομορφιές, διαδρομές, μοναδικά μέρη, που αξίζει να τα επισκεφθούμε. Η Ήπειρος που περιδιάβηκα πολλές φορές, με την λαμπρή - πολύτιμη για όλους Ιστορία, και τα γεωγραφικά της δεδομένα, κρύβει ίσως τις περισσότερες. Άλλες οδηγούν στην θαυμαστή παράδοση του τόπου και των ανθρώπων της, άλλες τις κρύβει στα απόκρημνα Βουνά, και τα γοητευτικά της δάση. Οι εντυπώσεις απ’ αυτό το κομμάτι Ελληνικής γης, με τα εντυπωσιακά τοπία και μνημεία, αποτελούν την ίδια τη ζωή. 

Ξεκινώντας απ’ την Κόνιτσα, δυτικά ως την επαρχία Πωγωνίου, και βόρεια ως τον Πωγωνίσκο και τον Μολυβδοσκέπαστο η ζωή περιμένει …στις πόλεις απλώς σπαταλιέται..... και τελικά χάνεται. Κωμόπολη του νομού Ιωαννίνων 64 χλμ μακριά τους, η Κόνιτσα αποτελεί το ιδανικό ορμητήριο για την γνωριμία με την ιστορική επαρχία Πωγωνίου. Μέσα, αλλά και περιφερειακά της πόλης, που είναι κτισμένη αμφιθεατρικά στους πρόποδες του βουνού Γυμνάδι, βρίσκονται θαυμάσια μνημεία που ωθούν για ευρύτερη γνωριμία με την περιοχή. Ανηφορίζοντας τα λιθόστρωτα καλντερίμια της Άνω Κόνιτσας οδηγείστε στα πανέμορφα πέτρινα διατηρητέα αρχοντικά της εποχής της τουρκοκρατίας. Το πέτρινο σπίτι της Χάμκως (μάνας του Αλή Πασά), το αρχοντικό του Χουσείν Μπέη, πέτρινες βρύσες, το τούρκικο τζαμί, και τέλος το περίφημο ‘’μπαλκόνι της Κόνιτσας’’ η Αγία Βαρβάρα, το Ενετικό κάστρο στην άκρη της πόλης, κρατούν τεταμένο το ενδιαφέρον και εκπέμπουν το δικό τους στίγμα παρασύροντας τις σκέψεις στον χρόνο.

Ένα χρόνο, που τα παιδιά κολυμπώντας, βουτώντας στα πεντακάθαρα νερά του Αώου ή κάνοντας καγιάκ κάτω από το περίφημο γεφύρι της Κόνιτσας, αντιλαμβάνονται διαφορετικά. Το μονότοξο πέτρινο γεφύρι της Κόνιτσας είναι στην ουσία και το σύμβολό της, αφού στέκει εκεί από το 1871 με το μεγαλύτερο σε ύψος (20 μ) και πλάτος (40 μ) άνοιγμα στα Βαλκάνια. Το καινούργιο καμπανάκι αντικατέστησε το παλιό που ειδοποιούσε τους κυρατζήδες (έμποροι της εποχής) για την σφοδρότητα των ανέμων που έβγαινάν από την ‘’μπούκα’’ του Αώου ώστε να μην περνάνε το γεφύρι μια που υπήρχε κίνδυνος να παρασυρθούν άνθρωποι και ζώα. 

Το μονοπάτι Ε - 6 είναι δίπλα από το γεφύρι και την χαράδρα του Αώου καταλήγοντας σε τρία χλμ στην Ι. Μονή Στομίου. Η σπάνια χλωρίδα και πανίδα της περιοχής, έχει κεντρίσει το ενδιαφέρον των περιηγητών, ορειβατών απο όλο τον κόσμο, για το φυσικό της περιβάλλον. Δεν είναι τυχαίο ότι στην περιοχή της Κόνιτσας βρίσκεται ο ωραιότερος ίσως εθνικός δρυμός της χώρας μας, αυτός του Βίκου - Αώου. 

Ταξιδεύοντας προς την επαρχία Πωγωνίου πριν φτάσετε στο Καλπάκι και σε απόσταση 17 χλμ από την Κόνιτσα είναι το μικρό χωριουδάκι Κλειδωνιά και το ομώνυμο πέτρινο γεφύρι της Κλειδονιάβιστας ή του Βοϊδομάτη. Από εδώ αρχίζει ο εθνικός δρυμός Βίκου - Αώου δίνοντας την ευκαιρία, για περπάτημα στο μονοπάτι που σκιάζεται από τεράστια σε μέγεθος υπεραιωνόβια πλατάνια, και πιο μέσα από πυκνή οργιώδη βλάστηση ενός ποταμού που θωρείται ο καθαρότερος της Ευρώπης. Φτάνοντας στο Καλπάκι, η σκληρή πραγματικότητα της αναζήτησης λαθρομεταναστών στα αυτοκίνητα κάνει ακόμη πιο άχαρο τον ρόλο των αστυνομικών, σε μια έτσι και αλλιώς χαμένη υπόθεση, σε μια ούτως ή άλλως προβληματισμένη χώρα. Η δραματική όμως, ιστορία του χώρου περιστοιχίζεται απο το μνημείο της Ηπειρώτισσας γυναίκας, το πολεμικό μουσείο, και την Ι. Μ. Θεοτόκου Βελλάς 11^ος Αι λίγο μετά τα ερείπια της ομώνυμης Βυζαντινής πόλης. 

Συνεχίζοντας.....φαίνονται τα Δολιανά Πωγωνίου με το περίφημο για την εποχή του, Μουσικό Γυμνάσιο, και λίγο μετά την διασταύρωση με την κοινότητα Λίμνης η μικρούλα πανέμορφη πραγματικά λίμνη της Ζαραβίνας, προκαλεί με το φωτεινό της μπλε για στάση  στις δροσιές που δημιουργούν οι καλαμιώνες τις. Μόλις 300 στρέμματα και 45 μέτρα βάθος και όμως η ψυχική αγαλλίαση που προσφέρει είναι απερίγραπτη. 

Η επόμενη διασταύρωση οδηγεί στο χιλιοτραγουδισμένο Κεράσοβο, ένα πανέμορφο χωριό στους πρόποδες του Κασιδιάρη. Το Παραδοσιακό Καφενείο - 0657 51625 - που έστησε ο Γιώργος Δρουμπούλης ‘’αυτομολήσας’’ από το κλεινόν άστυ των Αθηνών δίνει πράγματι πνοή ζωής στο χωριό. Αν γενικά είστε του ‘’ψαξίματος’’ συνεχίστε την περιήγηση στην άγνωστη πραγματικά περιοχή, προς την Μέκουλη & Κτίσματα⁽¹⁾ ή Στρατίνιστα & Ψηλόκαστρο δοκιμάζοντας δροσερή λεμονάδα στο καφενείο του ‘’Κύρκου’’.

Αν δεν είστε του ‘’ψαξίματος’’ δείτε κοντά στο Κεράσοβο την Μονή Αγίου Δημητρίου Διχουνίου. Παραμένει άγνωστο πότε ιδρύθηκε, καταστράφηκε όμως το 1611 και ξανακτίσθηκε το 1763, αγιογραφήθηκε δε τον 18ο Αι. Εδώ εγκαταστάθηκε επιστρέφοντας από την Ιταλία ο μετέπειτα μητροπολίτης Λάρισας Διονύσιος ο Β’, περισσότερο γνωστός σαν Διονύσιος ο φιλόσοφος, εμπνευστής και πρωτεργάτης των δύο αποτυχημένων κινημάτων κατά των Τούρκων. 

Ο καυτός ήλιος, σχεδόν απειλητικός αναγκάζει σε στάσεις, τις περισσότερες φορές σε πηγές ή σε παλιές περίτεχνες πέτρινες βρύσες. Με κατεύθυνση την ακριτική Πωγωνιανή, κέντρο των παραμεθόριων χωριών της περιοχής, οδηγήστε λίγα βήματα από τα αλβανικά σύνορα. Η διαδρομή σιγά - σιγά αλλάζει, και τα κάθε λογής φουντωμένα οπωροφόρα δέντρα, αντικαθίστανται από άγριο αλπικό τοπίο σε μια ερημική εικόνα. Λίγο πριν φτάσετε στην Πωγώνιανη δεξιά, αρχίζει να σχηματίζεται το φαράγγι του Κουβαρά, ιδανικό για διάσχιση και γνωριμία με τα δύο πανέμορφα πέτρινα γεφύρια και τον παλιό νερόμυλο, μνημεία που άφησαν...... οι προηγούμενες γενιές. 

Το περπάτημα στα στενά σοκάκια της Πωγωνιανής και την πλατεία, θα δείτε αρκετά καταστήματα - ακόμη και μεγάλο βιβλιοπωλείο - περασμένων δεκαετιών, κλειστά τώρα, και σε κακή εξωτερική εμφάνιση, δείγματα οικονομικής άνθισης κάποτε. Ο μοναδικός παππούλης, που βρέθηκε μες το απομεσήμερο στο καφενείο, έλεγε ότι κάποτε η Πωγωνιανή είχε πάνω από χίλιους κατοίκους ενώ τώρα έχουν μείνει λιγότεροι από τους μισούς. Παρατηρήστε τα ωραία πέτρινα αρχοντικά, άλλα σε άριστη κατάσταση, ενδεικτικό των προθέσεων των ιδιοκτητών να ξαναγυρίσουν, και άλλα τα οποία θέλουν άμεση συντήρηση αλλιώς θα καταρρεύσουν. Σε ένα θαυμάσια διατηρημένο πέτρινο κτήριο της κοινότητας, υπάρχει πλούσιο λαογραφικό μουσείο με εκθέματα από την περιοχή. Φορεσιές, Κεντήματα, Αγροτικά εργαλεία, Οικιακά σκεύη, Όπλα κλπ.

Η ώρα όμως περνά.... ως συνήθως γρήγορα, και φεύγοντας απο τον στριφογυριστό δρόμο προς το Δολό, φαίνεται ξανά το φαράγγι  του Κουβαρά με πολύ καλύτερη θέα αυτή τη φορά. Υπάρχει πινακίδα με ένδειξη προς τον νερόμυλο και το γεφύρι της Νονούλως⁽²⁾. Μην αντισταθείτε γιατί πράγματι, μετά από κατάβαση μέσα από έναν ξεροχείμαρο γεμάτο κέδρα φτάνετε στην κοίτη του ρέματος και στα καλοδιατηρημένα μνημεία του χώρου. Κτισμένα σε ανθρώπινο μέγεθος σε μια απόκρημνη πλαγιά του έτσι κι’ αλλιώς στενού φαραγγιού έχουν πάψει - προ πολλού - να εξυπηρετούν τις ανθρώπινες ανάγκες.

Η συναρπαστική όλο στροφές διαδρομή, οδηγεί στον Παλαιόπυργο απ’ όπου φαίνεται καθαρά η οροσειρά της Τύμφης και η πανώριες κορυφές Γκαμήλα και Αστράκα. Πιο σύντομα μέσω Βασιλικού, αρχίστε να αλλάζετε γρήγορα υψόμετρο στο βουνό Δούσκο σε έναν ασφαλτόδρομο που υψομετρικά κυμαίνεται από 1000 έως 1200 μέτρα με πανέμορφη θέα της Κόνιτσας. Καταπληκτική διαδρομή που σύντομα οδηγεί στο πνιγμένο στο πράσινο Μπουραζάνι, όπου υπάρχουν τοπικές σπεσιαλιτέ - ηπειρώτικες πίτες - και χώρος για σκηνές, ακριβώς απέναντι απο την  στρατιωτική γέφυρα. Αργά το απόγευμα η θέα αποζημιώνει τους απαιτητικούς με καταπληκτικό δειλινό, και ήχο από τα ποτάμια Σαραντάπορο, Βοϊδομάτη και Αώο που σε εκείνο το σημείο έχουν ενωθεί και με βουητό κατευθύνονται προς την Αλβανία για να χυθούν τελικά στην Αδριατική. 

Από το Μπουραζάνι ιδανική εξόρμηση είναι προς το μοναδικό στην Ελλάδα και τα Βαλκάνια πρότυπο περιβαλλοντικό πάρκο που ιδρύθηκε με σκοπό την παρατήρηση άγριων ζώων στο φυσικό τους περιβάλλον και στόχο την περιβαλλοντολογική εκπαίδευση και ευαισθητοποίηση. Η οικογένεια Τάσσου και ο ειδικός κτηνίατρος Γιώργος Τάσσος έχουν πράγματι αφιερώσει όλον το χρόνο τους και την γη τους σε αυτό τον σκοπό. Μία προσεκτικά και κυρίως επιστημονικά περιφραγμένη έκταση 1200 στρεμμάτων, με προοπτική να αυξηθεί ακόμη κατά 850 στρέμματα, με εκπληκτικά πυκνή βλάστηση έχει αφιερωθεί σε πάνω από 500 άγρια ζώα και ειδικότερα σε έξι είδη (Ελάφια, Πλατόνια (υποείδος ελαφιού), Ζαρκάδια, Κρί - Κρί, Αγριογούρουνα, Αγριοπρόβατα). Οι εγκαταστάσεις στο Μπουραζάνι είναι οι μόνες στην χώρα που πράγματι έχουν τις υποδομές για να συνεχίσουν να αναπτύσσουν περιβαλλοντικό και οικολογικό τουρισμό μέσω της παρατήρησης της Άγριας ζωής, και της περιβαλλοντικής εκπαίδευσης – ευαισθητοποίησης των επισκεπτών – μαθητών κ.λ.π. Σχεδόν δίπλα σας υπάρχουν: ένας διατηρημένος παλιός νερόμυλος & μια διπλή νεροτριβή ή δριστέλα που ακόμη πλένει τα βαριά κλινοσκεπάσματα, χαλιά, βελέντζες, φλοκάτες. Αυτά τα μνημεία έχουν ήδη ενταχθεί σε προγράμματα ανάδειξης και πολύ σύντομα θα δημιουργηθεί μέσα στους χώρους τους μουσείο υδροκίνησης. 

Μόλις 5 χλμ από το Μπουραζάνι βρίσκεται η Ιερά Βασιλική & Σταυροπηγιακή Μονή  Παναγίας Μολυβδοσκέπαστου. Η αγιογράφηση στο εσωτερικό του ναού είναι άριστης βυζαντινής τεχνοτροπίας, δυστυχώς αρκετά κατεστραμμένες από τον χρόνο και την υγρασία, που κάνει την εμφάνιση της σχεδόν σε όλους τους τοίχους αφήνοντας στο παραμικρό άγγιγμα το κλασικό μαύρισμα του δάχτυλου. Η ιστορία της μονής πρόσφατα περιελήφθη σε οδηγό βυζαντινών μνημείων του υπουργείου πολιτισμού με ένα καλαίσθητο φυλλάδιο. Από την μονή Μολυβδοσκέπαστου ο δρόμος οδηγεί στο ομώνυμο χωριό 22 χλμ συνολικά από την Κόνιτσα με πολλά βυζαντινά μνημεία, εργαστήριο - εκθετήριο παρασκευής τσίπουρου, μίνι μουσείο για το ίδιο θέμα, και το Ελληνικό παρατηρητήριο στην Θέση σημαία με τους ακρίτες φαντάρους μας δίπλα από την πανέμορφη εκκλησία των Αγ. Αποστόλων. Σε όλη την περιοχή που διασχίσατε, απο την Κόνιτσα έως αυτό το σημείο που αντικρίζετε απο ψηλά ολόκληρη την κοιλάδα, γράφτηκαν μερικές από τις ηρωικότερες και συγκινητικότερες σελίδες του Ελληνοιταλικού πολέμου.

Πολύ κοντά η πρώτη διασταύρωση - σε 3 χλμ - οδηγεί στον Πωγωνίσκο, το πιο απομακρυσμένο ακριτικό χωριό της επαρχίας Κόνιτσας. Στην απογραφή του 1940 φαίνεται να είχε 115 κατοίκους. Μετά τον πόλεμο δεν αναφέρεται καν στις απογραφές. Σπίτια πάντως υπάρχουν - για την ακρίβεια επισκευάζονται - και οι ντόπιοι μένουν εκεί όλο το καλοκαίρι. Πραγματικό ησυχαστήριο, προτείνεται ανεπιφύλακτα για ελεύθερη κατασκήνωση. 

Ολόκληρη η επαρχία Κόνιτσας - Πωγωνίου με την πολύτιμη ιστορία και τις διαδρομές της, αποτελεί τόπο απαράμιλλης φυσικής ομορφιάς, μοναδικό στολίδι για την Ήπειρο, και αξίζει πολύ περισσότερες επισκέψεις για να την γνωρίσετε. Στην δεύτερη εξόρμηση που υπάρχει θα ‘’δείτε’’  άλλα πανέμορφα μέρη.

Σημειώσεις:

⁽¹⁾ Στα Κτίσματα Πωγωνίου διδάχτηκε το Πολυφωνικό τραγούδι και δημιουργήθηκε το συγκρότημα ΤΕΡΙΡΕΜ το οποίο δυστυχώς για την μουσική μας παράδοση διαλύθηκε το 1992.

⁽²⁾ Η παράδοση αναφέρει για την Νονούλω ότι δουλειά της ήταν να μαζεύει καυσόξυλα από την γενέτειρά της το Δολό και να τα πουλάει απέναντι στην Πωγωνιανή. Για να πάει όμως εκεί έπρεπε να περάσει το ποτάμι. Όσο ήταν καλοκαίρι δεν υπήρχε πρόβλημα, τον χειμώνα όμως που γέμιζε νερό και φούσκωνε ήταν κάτι παραπάνω από επικίνδυνο το πέρασμα. Άλλη λύση δεν υπήρχε από την κατασκευή αυτού του μικρού γεφυριού. Έδωσε λοιπόν χρήματα στους μαστόρους από αυτά που μάζευε και το γεφύρι έγινε, και πήρε το όνομά της.

ΠΡΑΚΤΙΚΕΣ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΕΣ

Ιδέα & υλοποίηση μορφής: Άγγελος Σινάνης

ΔΙΑΜΟΝΗ: στην Κόνιτσα απευθυνθείτε στις τουριστικές πληροφορίες του Δήμου 0655 22191, 23383, 23623, Fax 0655 24000 και μέσωInternet στο http : // www. konitsa - dimow.gr (e-mail) : Αυτή η διεύθυνση ηλεκτρονικού ταχυδρομείου προστατεύεται από τους αυτοματισμούς αποστολέων ανεπιθύμητων μηνυμάτων. Χρειάζεται να ενεργοποιήσετε τη JavaScript για να μπορέσετε να τη δείτε. Ξενώνες : στα Καβάσιλα 0655 23464, 23090, στο Κεράσοβο 0655 24215, στο Μπουραζάνι 0655 61320, 61283 (www. bourazani.gr), στο Φαράγγι 0655 22054 Ενοικιαζόμενα δωμάτια υπάρχουν στο Δελβινάκι, την Πωγωνιανή, και την Κάτω Μερόπη.

Καταφύγιο: το πιο κοντινό είναι το ‘’Μιτσικέλι’’ του Ε.Ο.Σ. Ιωαννίνων στα 1400 μ. Χωρητικότητα 28 άτομα, Ξυλόσομπα, Τζάκι, κουζίνα, υδροδότηση. Info : 0651 22138.

Κάμπινγκ: Κατασκηνώστε στον Πωγωνίσκο ή κάπου στο ποτάμι, κοντά στο Μπουραζάνι. Σε κάθε περίπτωση ρωτήστε, μια που η περιοχή ελέγχετε αυστηρά από την αστυνομία και τον στρατό λόγω Λαθρομεταναστών.

ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΕΣ: Paddler : Πεζοπορία, Διάσχιση φαραγγιού Αώου - Μονή Στομίου ή ακόμη και κατάβαση του Αώου με καγιάκ. Για πληροφορίες επικοινωνήστε με τον Νίκο Κυρίτση στο 0655 23777, 23977, Fax 0655 23777. Περιβαλλοντικό Πάρκο ‘’Μπουραζάνι’’ στο ομώνυμο χωριό, Πληροφορίες Οικογένεια Τάσσου 0655 61283, 61320 ή στο ( www. bourazani.gr ).

ΦΑΓΗΤΟ: Ψητές πέστροφες στο εστιατόριο του Γ. Σουρλούκα λίγο πριν την γέφυρα του Βοϊδομάτη στην Κλειδωνιά. Στο Κεράσοβο το παραδοσιακό καφενείο σερβίρει φοβερούς τοπικούς μεζέδες και τσίπουρο 0657 51625. Η περιοχή ξεχωρίζει με τις γνήσιες Ηπειρώτικες πίτες, και το μαγειρευτό κυνήγι στο Μπουραζάνι 0655 61320, Καφενείο & μεζέδες στο Μπουραζάνι 0655 61376, Φαράγγι 0655 22054.

ΑΧΡΕΙΑΣΤΑ: Δήμος Κόνιτσας : 0655 22191, Δήμος Δελβινακίου : 0657 22204, Κοινότητα Πωγωνιανής : 0657 31227 Αστυνομία : 0655 22202, Α’ Βοήθειες : 23111, 22222, Συνεργεία : Μωυσίδης Νίκος / 3^ης Ιανουαρίου /  0655 22753, Τούσιας Θωμάς 0655 22904. Βουλκανιζατέρ : Αντωνίου Ευάγγελος / Κιλελέρ 1 / 0655 23081, Βαγενάς Σωτήρης 0655 22818. Τα συνεργεία & τα βουλκανιζατέρ που εντοπίσθηκαν είναι για αυτοκίνητα.

ΠΡΟΣΒΑΣΗ: Αθήνα - Κόνιτσα μέσω Αντιρρίου Ε - 951 - Ε - 90 συνολικά 497 χλμ έως Κόνιτσα + 12 χλμ για Μπουραζάνι. Θεσσαλονίκη - Κόνιτσα μέσω Καστανιάς Ε - 75 - Ε - 90 σύνολον 283 έως Κόνιτσα + 12 για Μπουραζάνι.

ΒΕΝΖΙΝΑΔΙΚΑ: Στην Κόνιτσα όλες οι εταιρείες, Καλπάκι BP, SHEL,, Κεφαλόβρυσο ΑVIN, Παρακάλαμος BP, Μάζι ΑVIN.

ΧΑΡΤΕΣ: Οι πιο ακριβείς είναι της Γ.Υ.Σ. Γεωγραφική Υπηρεσία Στρατού, Πεδίον Άρεως/ 01-8842811. Αγοράστε 2 φύλλα 1: 250.000, Κοζάνη, Ιωάννινα. Επίσης ο πολύ καλός Νο 20 ‘’Νομός Ιωαννίνων’’ έκδοσης τουριστικού οδηγού Ελλάδος : Κολοκοτρώνη 11 / Αθήνα 01 3222573, 3235241. Θεσσαλονίκη Βενιζέλου 3 / 031 223063, 270373.

ΛΕΣΧΕΣ ΜΟΤΟΣΥΚΛΕΤΑΣ: Στην περιοχή δεν έχει δραστηριοποιηθεί κάποια λέσχη. Πληροφορίες όμως για το ταξίδι σας όλο το χρόνο βρίσκετε στους ΕΛΛΗΝΕΣ ΠΕΡΙΗΓΗΤΕΣ - Σύλλογος Μοτοσικλετιστών - Ελάτη Τρικάλων  - 42032 - Πύλη, Τηλ - Fax: 0434 71826.

ΘΕΣΣΑΛΙΑ – ΤΡΙΚΑΛΑ (1727 λέξεις)

ΑΣΠΡΟΠΟΤΑΜΟΣ ΠΙΝΔΟΥ

Κείμενο - διαφάνειες: Σινάνης Άγγελος © Φεβρουάριος 1999

Τα πανέμορφα, ‘’ξεχασμένα’’ χωριά του Ασπροποτάμου, προσεγγίζονται ή οδηγώντας πάνω σε παμπάλαια μονοπάτια, (στράτες των κυρατζήδων) που σήμερα καλύπτονται απο άσφαλτο ή περπατώντας μέσα στα εκπληκτικά δασικά συμπλέγματα του Στεφανίου, και της Τριγγίας. 

Ουσιαστικά σε αυτό το σημείο ‘’μπαίνετε’’ είτε απο το Καστράκι (Βόρεια) ή από την Ελάτη (Δυτικά). Σε πρώτο πλάνο μικρά χωριουδάκια, σκιερά πλατάνια, σπάνια αρχιτεκτονικά μνημεία, εγκαταλειμμένα μοναστήρια και αριστουργηματικές προεκτάσεις της φύσης, με μορφή πέτρινων γεφυριών βαλμένα στην καρδιά της Νότιας Πίνδου. Τα χωριά τριγυρισμένα από τις κορυφές του Λάκμου ( Περιστέρι ) 2.295 μ, της Τριγγίας 2204 μ, της Κακαρδίτσας (Τζουμέρκα) 2.429 μ, έχουν κρατήσει ήθη και παραδόσεις που χάνονται στα βάθη των αιώνων.  

Για να γνωρίσετε την περιοχή οδηγήστε από το Χάνι στον πρώτο οικισμό της περιοχής, την Καστανιά, Από εκεί 17 χλμ πολύ κοντά στο Κουκουφλί, με τον πεστροφογεννητικό του σταθμό, είναι τα Δολιανά με τον εκπληκτικό σε σύλληψη και κατασκευή ναό του Τιμίου Σταυρού (1770 Μ.Χ) περίπου. Μοναδική στην Ελλάδα - αρχιτεκτονική σχεδίαση και κατασκευή τουλάχιστον όσο αφορά τον πολύπλοκο κεντρικό τρούλο που χωρίζεται σε άλλους 9!! μικρότερους, και διαφορετικού μεγέθους. Η εκκλησία είναι κλειδωμένη συνήθως, εκτός τον 15 Αύγουστο που γίνεται το πανηγύρι, όμως εξωτερικά διακρίνονται οι λεπτομερείς ανάγλυφες διακοσμητικές παραστάσεις βοηθούμενες, και από τις εργασίες καθαρισμού, και στήριξης που έγιναν. Τόσο στα Δολιανά, όσο και στην Κρανιά που ανήκει ο οικισμός υπάρχουν ταβερνάκια και - Κρανιά - ξενώνας.  

Το υψόμετρο εδώ είναι 1350 μ και συνεχίζοντας τον βατό χωματόδρομο βρίσκεστε στην Κρανιά, το μεγαλύτερο χωριό της περιοχής Ασπροποτάμου μετά το Γαρδίκι, χωρισμένο από το ποτάμι σε δύο οικισμούς. Πανέμορφο χωριό, με 600 - 700 κατοίκους το καλοκαίρι, μια πλατεία που σφύζει από ζωή, με ταβερνάκια καφενεία, νέους ανθρώπους, και... έρημο τον χειμώνα. Αυτό συμβαίνει και στην κοντινή αρμονική με την φύση Καλλιρρόη αλλά και σε όλη την περιοχή Ασπροποτάμου. Ζητήστε από τους ντόπιους να σας δείξουν ή ακόμη και να σας οδηγήσουν στα πανέμορφα παραδοσιακά πέτρινα γεφύρια της περιοχής, της ’’Κρανιάς’’, και του ‘’Γκίκα’’ κοντά στον παλιό εγκατελειμένο νερόμυλο. Πολλοί από τους κατοίκους είναι Σαρακατσάνοι, και έξω από το χωριό Κρανιά υπάρχει τοποθεσία ‘’Σαρακατσάνικα κονάκια’’. Εκεί το καλοκαίρι θα συναντήσετε οικογένειες που ακόμη, ανεβαίνουν εδώ και βόσκουν τα κοπάδια τους στα λιβάδια της Τριγγίας.  

Βγαίνοντας πάλι στον κεντρικό δρόμο ακολουθώντας το Σκληνιασώτικο ρέμα σε 8 χλμ βρίσκεστε στα ‘’Τρία Ποτάμια’’ ή Τριπόταμα. Στην πραγματικότητα τα Τρία ποτάμια είναι...ο Αχελώος ή Ασπροπόταμος ενισχυμένος από τα δύο ρέματα Χαλικιώτικο και Σκληνιασώτικο, που φτάνουν έως εκεί. Στα δεξιά σας η διασταύρωση οδηγεί σε 5 χλμ στο εκπληκτικό Κατάφυτο - όνομα και πράγμα - με δεκάδες πανέμορφα πέτρινα σπίτια, κτίσματα των αρχών του αιώνα, σκαρφαλωμένο στον Κέδρο 1.796 μ, και τις δασωμένες πλαγιές του, Κλαδιά 1541 μ, και Οξιά 1545 μ ότι πρέπει για αξέχαστες, πεζοπορικές διαδρομές. Στο Κατάφυτο υπήρχαν ακόμη και τον χειμώνα 30 - 40 οικογένειες που ασχολούνταν όπως σε όλη την περιοχή με την κτηνοτροφία. Η αρχή της εγκατάλειψης άρχισε με τους σεισμούς του 1969. Η τότε δικτατορική ‘’κυβέρνηση’’ έκτισε με την βοήθεια του στρατού σπίτια στα Τρίκαλα, και όποια από τις πληγείσες οικογένειες ήθελε το αγόραζε έναντι 50.000 - 60.000 Δρχ, αφού όμως πρώτα εγκατέλειπε το χωριό. Πολλοί τότε έφυγαν και στην συνέχεια η εγκατάλειψη ήταν θέμα χρόνου. Στο χωριό υπάρχει η αξιόλογη εκκλησία του Αγ. Νικολάου 18 ου Αι, και ο παλιός νερόμυλος, που βρίσκεται ακόμη σε λειτουργία  αλέθοντας καλαμπόκι και στάρι για τις ανάγκες των κατοίκων των γύρω κοινοτήτων. 

Συνεχίζοντας τον δρόμο προς το τελευταίο χωριό του Ασπροποτάμου το Χαλίκι, φτάνετε στην διασταύρωση προς  Ανθούσα. Μόλις σε 1 χλμ ξεπροβάλει το πανέμορφο χωριό στα 1100 μ υψόμετρο με καλοδιατηρημένα μνημεία κτισμένο σχεδόν δίπλα απο το πολύβουο ποτάμι. Στην είσοδό του υπάρχει το ομώνυμο πέτρινο γεφύρι ‘’της Ανθούσας’’, και ξεχωριστό μοναστήρι στην περιοχή είναι της Παναγίας Της Γαλακτοτροφούσας πολύ κοντά στο δεύτερο γεφύρι ‘’του Μίχου’’. Στην μεγάλη πλατεία του χωριού δίπλα απο την εκκλησία των Αγίων Πάντων, στήνονται τους καλοκαιρινούς μήνες φοβερά πανηγύρια, (Αγ. Παρασκευής - Προφήτη Ηλία) και πράγματι αν τύχει και βρεθείτε, θα μείνετε έκπληκτοι απο την παρουσία νέων ανθρώπων. Όλοι οι ντόπιοι φεύγουν αρχές Οκτώβρη και το χωριό σχεδόν ερημώνει για όλο τον χειμώνα. Υπάρχει ξενώνας και δίνετε η ευκαιρία να γνωρίσετε όλες τις διαδρομές μέσα στα πανέμορφα δάση Οξυάς, Ελάτης, Βελανιδιάς, της Ανθούσας, και να καταλήξετε στο Στεφάνι, το Χαλίκι, ή το Μέτσοβο μέσα απο ‘’δρόμους’’ μυθικούς σαν σε όνειρο. Ολόκληρη η περιοχή του Ασπροποτάμου έχει ενταχθεί στο δίκτυο προστασίας NATURA 2000.  

Οι διαδρομές στην Ανθούσα είναι ατέλειωτες, καταλήγοντας σε 5 χλμ στο τελευταίο χωριό του Ασπροπόταμου το Χαλίκι, εκεί ακριβώς που ήταν τα σύνορα Ελλάδος (Θεσσαλίας) - Τουρκίας (Ηπείρου) ως το 1912. Οι γυμνές πλαγιές που είναι κτισμένο το χωριό στην αρχή ξενίζουν τον επισκέπτη, αλλά μην σας διαφεύγει ότι το Χαλίκι έγινε ευρύτερα γνωστό απο το Βουνό Λάκμος (Περιστέρι) απ’ όπου, αναβλύζουν δεκάδες πηγές που σιγά - σιγά σχηματίζουν τον Αχελώο. Στην πλατεία του χωριού (1240 μ υψόμετρο) είναι η Αγία Παρασκευή, και απέναντι από το χωριό ο Αγ. Γεώργιος. Κάτω απο την πλατεία υπάρχουν δύο πανέμορφα πέτρινα γεφύρια ‘’της Καπαριάς’’ και του ‘’Χαλικιού’’.  

Ο δρόμος που βλέπετε απέναντι απ’ το χωριό οδηγεί σε εκπληκτικά αλπικά τοπία, μονοπάτια με μανιτάρια, μέρη απάτητα απο ‘’τουρίστες’’. Βγαίνοντας απ΄ το Χαλίκι με κατεύθυνση το Μέτσοβο σε 1 χλμ υπάρχει η διασταύρωση, και ο δρόμος που οδηγεί στο εκπληκτικό πέτρινο γεφύρι και την ‘’σκάλα’’ του Μιχαλάκη Φίλου. Περπατήστε το και αναλογιστείτε, τα μνημεία που αντικρίσατε.... σε μόλις 5 - 6 χλμ, και τότε θα συνειδητοποιήσετε την ιστορία του χώρου. 

Επιστρέφοντας στην διασταύρωση ‘’τρία ποτάμια’’ υπάρχει πινακίδα που σας οδηγεί στα 1.100 μ ύψος, στην Πολυθέα που όπως λέει και το όνομά της έχει πολύ θέα προς τις κορφές της Νότιας Πίνδου, Αυγό 2.148 μ, Μεγάλος Πύργος 1.938 μ, και Νεράιδα 1.931 μ, και προς την κοινότητα Μηλιάς. Υπάρχουν χώροι ξεκούρασης, ( όπως μπαίνετε στο χωριό δεξιά προς Αγ. Δημήτριο) με πετρόχτιστες βρύσες και στην πλατεία του χωριού ταβερνάκια με σπέσιαλ τοπικούς μεζέδες, κοκορέτσι, ολόφρεσκες σαλάτες και θαυμάσια τυροκομικά προϊόντα. Η ύπαρξη ξενώνα λειτουργεί θετικά στην προσέγγιση του τόπου, αφού από εδώ και κάτω αρχίζει μια εντελώς ‘’ανεξερεύνητη’’ περιοχή έξω από οποιαδήποτε ‘’τουριστική’’ υποψία ή εκμετάλλευση, και μέσα σε ένα τοπίο όλο χαράδρες, και εκπληκτική θέα στο ποτάμι. Συνεχίστε με κατεύθυνση τον  Άγ. Νικόλαο και μετά από 11 χλμ στρίψτε  στις ‘’πινακίδες’’ που λένε Γαρδίκι, Αθαμανία. 

Ακολουθώντας ανάποδα τον ρου του Αχελώου περνάτε την σιδερένια γέφυρα, και έχοντας στα αριστερά σας το Μουτσιαρίτικο ρέμα, και απέναντι το Καμναίτικο, που και αυτά με τα νερά τους δυναμώνουν τον Αχελώο, καταλήγετε στο αμφιθεατρικά κτισμένο Γαρδίκι ή μετά από 2 χλμ στην Αθαμανία, με τις γύρω κορυφές, την διπλή Μακριά Ράχη 1.708 και 1.944 και την πανύψηλη Κακαρδίτσα 2.429 μ να δεσπόζουν ακριβώς ‘’πάνω’’ στο φυσικό σύνορο  Θεσσαλίας και Ηπείρου. Ο τόπος γύρω ξεπερνά οποιαδήποτε περιγραφή. Πυκνά δάση από έλατα, και βελανιδιές, ιστορικά μνημεία - εκκλησίες - Αγ. Τριάδος, Κοίμηση της Θεοτόκου στο Γαρδίκι, Αγ. Παρασκευή, Προφήτης Ηλίας στην Αθαμανία, και τόσους θρύλους που διασώζει η παράδοση, και οι φιλόξενοι κάτοικοι, που θα σας φιλέψουν το καλύτερο, στο παραδοσιακό καφενείο ή στις ψησταριές, με συνοδεία ντόπιο τσιπουράκι και καλή καρδιά.  

Το Γαρδίκι είναι το μεγαλύτερο απο τα χωριά της περιοχής Ασπροποτάμου με ξενώνα για τους επισκέπτες. Δυστυχώς παρά το μέγεθος του, μόνο το καλοκαίρι (Μάιος - Νοέμβριος) είναι κατοικημένο, ενώ τον χειμώνα το χαίρετε μόνος του ο φύλακας. Ίσως συνεπαρμένοι συνεχίσετε την περιήγηση γυρνώντας πάλι στην γέφυρα, ανακαλύπτοντας συνεχώς κρυφές χάρες μιας άγνωστης Ελλάδας που συνεχώς εκπλήσσει με κυριότερο ‘’Θέμα’’ της, τον ποταμό Αχελώο.  

Πάνω στον βράχο!! η ‘’σήμανση’’ είναι ξεκάθαρη -  Άρτα - με κόκκινο σπρέι, ακολουθείστε την ‘’πινακίδα’’ και περάστε πάνω από την  ελλειπτική γέφυρα Αλεξίου, ακολουθώντας τον χωματόδρομο και περνώντας στα δεξιά σας την έρημη σήμερα - αλλά πάντα αξιοπρόσεκτη -  Ι. Μ. Ανταποδόσεως Κοιμήσεως της Θεοτόκου. Σε 17 χλμ χωματόδρομου (Enduro ή 4x4 κατά προτίμηση) με νεροφαγώματα, λακκούβες, με εκπληκτική θέα στον Αχελώο, φτάνετε στην Μεσοχώρα μέσω Αρματολικού. Στην Μεσοχώρα υψώθηκε, και σε λίγο θα λειτουργήσει το φράγμα ώστε σε λίγα χρόνια όλη η περιοχή που διασχίσατε θα είναι λίμνη. Ας ευχηθούμε να είναι για καλό.  

Αφεθείτε για ώρες ή μέρες στην μαγεία των σπάνιων, αυθεντικών περιηγήσεων, των παραδοσιακών οικισμών του ορεινού όγκου και του γνήσιου ανθρώπινου παράγοντα, που ειδικά σ’ αυτά τα μέρη αναπτύσσεται μόνος και αυτάρκης, απλός και αγνός, μακριά από συμφέροντα, και συμφωνίες.  

ΠΡΑΚΤΙΚΕΣ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΕΣ

Ιδέα & υλοποίηση μορφής: Άγγελος Σινάνης 

ΔΙΑΜΟΝΗ: τ.κ. 420 36 Για όλα τα χωριά του Ασπροποτάμου, Ανθούσα 0432 87105, Κατάφυτο 0432 87410, Βούκιας Αλέκος 87252, 87387, Κρανιά 0432 87292, Ασπροπόταμος 0432 87277, 87235, Μηλιά Πελτέκης Δημήτριος 0432 87254, Πολυθέα 0432 87494,  Πολυθέα 0432 87288, Χαλικίου 0432 87361, Αγ. Παρασκευή 0432 96265, Εξόρμηση στον Ασπροπόταμο γίνεται και από: Γαρδίκι τ.κ. 420 37 Κάκιας, 0434 96203, 96146, Μεσοχώρα τ.κ. 420 37 Αχελώος 0434 31223. Κάμπινγκ: Ελεύθερο σε όποια ωραία τοποθεσία επιλέξετε. Στήστε τη σκηνή σας και φεύγοντας μην αφήσετε σκουπίδια. Καταφύγιο: Στο όρος Κόζιακας στα 1738 μέτρα υψόμετρο βρίσκεται το καταφύγιο ‘’Χατζηπέτρος’’ που προς το παρόν δεν λειτουργεί.

ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΕΣ: Magic Sport : Σκι,Σκι αντοχής, ιππασία, ορειβασία, τοξοβολία, ποδήλατο βουνού, 0434 71192, 3. Μέσα στο 1999 στην τοποθεσία ‘’Τρία Ποτάμια’’ θα λειτουργήσει κέντρο περιβαλλοντολογικής ενημέρωσης και κέντρο εκμάθησης κανό - καγιάκ.

ΦΑΓΗΤΟ: Η περιοχή ξεχωρίζει με τα γνήσια ταβερνάκια και ψησταριές της, που προσφέρουν εξαιρετικής ποιότητας τοπικούς, παραδοσιακούς μεζέδες, κοκορέτσι, κεμπάπ, και γενικά καλοψημένο κρέας, καλομαγειρεμένο κυνήγι, που συνοδεύεται  πάντα από αγνά γαλακτοκομικά προϊόντα.

ΑΧΡΕΙΑΣΤΑ: Διευρυμένη κοινότητα Ασπροποτάμου : 0432 46409, 61203, Κοινότητες Κατάφυτου: 0432 87410, Κρανιάς: 0432 - 87292, Πολυθέας: 0432 23348, Αστυνομία: 0434 31220, Α’ Βοήθειες: 0434 31219, 22222, 24333.  Συνεργεία - Βουλκανιζατέρ: Παπατζημόπουλος Αθανάσιος Πατριάρχου Δημητρίου 28, Καλαμπάκα, Τηλ 0432-25262. Καπρανάς Λάζαρος Τρικάλων 81, Καλαμπάκα, Τηλ 0432- 23038.                                                                

ΠΡΟΣΒΑΣΗ: Από Αθήνα Ε-75 έως Λαμία, και Ε-65 έως Καρδίτσα, Τρίκαλα, Καλαμπάκα 361 χλμ, Χάνι Μουργκάνι. Από Θεσσαλονίκη Ε-75 έως Λάρισα που ο Ε-92 οδηγεί στα Τρίκαλα, Καλαμπάκα, Χάνι Μουργκάνι, σύνολο 246 χλμ.                           

ΒΕΝΖΙΝΑΔΙΚΑ: Εκτός της Καλαμπάκας που  υπάρχουν αρκετά, στην ορεινή περιοχή υπάρχει στην Ελάτη Jet Oil.

ΧΑΡΤΕΣ: Οι πιο ακριβείς είναι της Γ.Υ.Σ. Γεωγραφική Υπηρεσία Στρατού, Πεδίον Άρεως/ 01 8842811. Αγοράστε 2 φύλλα 1: 50.000, Καστανέα, Μυρόφυλο. Επίσης καλός είναι ο νέος (έκδοση 1999 ) αναλυτικός χάρτης Ορεινού Χώρου Τρικάλων σε κλίμακα 1 : 100.000. Υπάρχει στο ‘’λίκνο’’ και στέλνεται αντικαταβολή 0434 71826.

ΛΕΣΧΕΣ ΜΟΤΟΣΙΚΛΕΤΑΣ: ΜΟ.ΛΕ.Τ. Λέσχη Μοτοσικλέτας Τρικάλων / Ομήρου 6 / 42 100 Τρίκαλα Τηλ: 0431 72424, ΕΛΛΗΝΕΣ ΠΕΡΙΗΓΗΤΕΣ - Σύλλογος Μοτοσικλέτας Ελάτης Τρικάλων 42032 - Πύλη, Τηλ  Fax: 0434 71826.

EDITORIAL τόμου Α’ 1999 (λέξεις 505)

Το ταξίδι 

<< Να εύχεσαι να’ ναι μακρύς

           ο δρόμος

 Πολλά τα καλοκαιρινά

           πρωιά ναναι

      που με τι ευχαρίστηση

           με τι χαρά

       θα μπαίνεις σε λιμένας

          πρωτοειδωμένους....     >>

Κων. Καβάφης

Το ταξίδι...

Η πρωινή αύρα χαϊδεύει τις δροσερές ακόμη φυλλωσιές των λουλουδιών...

Το μουντό απόγευμα με την ευωδιά της βροχής...

Ταξιδεύοντας...

Σήμερα είμαστε όλοι ή σχεδόν όλοι ταξιδιώτες, με διαφορά το μέσον. Κανένα μέσον όμως δεν φτιάχνει κανένα ταξίδι. Το ταξίδι πάντοτε ήταν και έτσι θα παραμείνει για πάντα.... μια αναζήτηση.                                                        

Ίσως αναζήτηση φυγής. Ίσως αναζήτηση αναμνήσεων. Αναζήτηση ή εξερεύνηση που ο πραγματικός ταξιδιώτης δεν προσπαθεί καν να την ολοκληρώσει, αφήνοντας.... πάντοτε κενά επίτηδες ..... για να ξαναγυρίσει. Ταξιδεύοντας με το μέσο που αγαπάμε, βρισκόμαστε στην καλύτερη θέση του χώρου που διασχίζουμε ....μέσα του.

Οι τάσεις που διαμορφώνονται στον ‘’τουρισμό’’ δεν έχουν αφήσει ανέγγιχτο κανέναν προορισμό. Πριν λίγα χρόνια εάν επιθυμούσες να ταξιδέψεις στην Γροιλανδία, φάνταζε ουτοπική φαντασίωση. Σήμερα η Γροιλανδία δέχεται 45.000 ‘’τουρίστες’’ αλλοιώνοντας στην πραγματικότητα αυτό που κάποτε ήταν.  Το ίδιο συμβαίνει στην μακρινή, ονειρική Ανταρκτική με 15.000 ‘’τουρίστες’’ τον χρόνο. Άρα το θέμα πλέον δεν είναι να πάς, αλλά από πού θα περάσεις, τι θα γνωρίσεις, τι θα ‘’πάρεις’’ από τον τόπο, αν τελικά καταλήξεις σε όποιον προορισμό.  

Η τάση φυγής - εξερεύνησης του άγνωστου - που ο καθένας μας έχει, είναι ουσιαστικά μια εσωτερική διαδικασία, μια ολοκληρωμένη δική σου μοναδική συγκίνηση, που κανείς δεν παρακινδυνεύει να εξηγήσει. Γιατί να το πράξει άλλωστε ;                                                                                                                                               

Είναι τόσα πολλά τα προβλήματα που δημιουργούν οι σύγχρονες κοινωνίες, που πάντα υπάρχει δικαιολογία για μια ολιγοήμερη ή πολυήμερη γνωριμία με έναν άλλο χώρο, με έναν άλλο τόπο από αυτόν που συνήθως εργαζόμαστε, έχουμε τις υποχρεώσεις μας, τις οικογένειές μας. Η πραγματική περιήγηση σε τόπους έχει εκλείψει κυρίως λόγω του τρόπου ζωής, και όσες φορές αυτή ή ζωή πάει να ξεφύγει... αυτομάτως ή περιήγηση φτιασιδώνεται σε ‘’τουριστικό προϊόν’’.                                                                                   

«Το ταξίδι είναι

σαν τα   πρόσωπα,

κανένα δεν μοιάζει

με κάποιο άλλο»

       John Stainbek

Οι περισσότεροι ονειρευόμαστε να ταξιδέψουμε, να εξερευνήσουμε, να διαβούμε σύνορα, επειδή απλά είναι εκεί. Υπάρχουν.........

Ας το κάνουμε τουλάχιστον διαβάζοντας και σχεδιάζοντας, σε κάποιο χάρτη από που θα θέλαμε να περάσουμε ανεξάρτητα αν ποτέ το κατορθώσουμε. Φτιάξτε την ιδανική σας διαδρομή μέσα από τις ιστορίες ενός καλού ταξιδιωτικού οδηγού και ενός καλού χάρτη, επισκεφθείτε με τον νου, ξανά και ξανά το απίθανο μέρος που διαλέξατε. Απλώστε τα όλα στο πάτωμα και μετρήστε χιλιόμετρα ατέλειωτα, βρείτε κάμπινγκ, ξεχασμένες διαδρομές με πεσμένους κορμούς στον δρόμο, παράξενα μονοπάτια μέσα στα δάση τα γεμάτα ξωτικά και τις πάντα κρυμμένες Νεράιδες. Παλιές ξεχασμένες ‘’στράτες’’ που αμυδρά τις θυμούνται ακόμα οι παππούδες στα χωριά της Πίνδου, της Πελοποννήσου, του Έβρου, της Ελλάδας μας.

Και αν μπορέσετε να πραγματοποιήσετε το αληθινό ταξίδι, αγαπήστε την κάθε σταγόνα βροχής, μυρωδιά χώματος, γνωριμία, γευτείτε το κάθε τι που θα λαμπρύνει αυτή τη γιορτή, γιατί γιορτή είναι ..... να φτάσετε εκεί.

 ‘’ ο καλός ταξιδιώτης

δεν ξέρει που πηγαίνει,

αλλά ο τέλειος

δεν γνωρίζει από που έρχεται ‘’

Λιν Γιου Τανκ

Ταξιδεύοντας και αναβοσβήνοντας τα φώτα

Άγγελος Σινάνης

  ΕΥΡΥΤΑΝΙΑ (2363 λέξεις)

Λίμνη ΚΡΕΜΑΣΤΩΝ – ΑΓΡΑΦΑ

(Άγραφα 1^η εργασία από 6)

Κείμενο - διαφάνειες: Άγγελος Σινάνης © Φεβρουάριος 1999 

Ονομασία: Τεχνητή Λίμνη Κρεμαστών.

Νομός: Ευρυτανίας, Αιτωλοακαρνανίας.

Τύπος: Τεχνητή Λίμνη

Επιφάνεια: 87.000 στρ. Η μεγαλύτερη Τεχνητή Λίμνη στην Ελλάδα, με λεκάνη απορροής 3. 570 τετρ. χλμ.

Υψόμετρο: 227 μ.,  κατώτατη, 282 μ., στάθμη λειτουργίας, 284 μ., ανώτατη.

Βάθος: 150 μ. με τον ταμιευτήρια στην ανώτατη στάθμη.  

Ύψος Φράγματος: 163 μ. 

Χωρητικότητα: 4.750.000 κυβικά.

Καθεστώς Προστασίας: Κανένα.

Θετικές ενέργειες: Οικολογικές μελέτες & Έρευνες, απο το Ελληνικό Κέντρο Θαλασσίων Ερευνών, με χρηματοδότηση απο προγράμματα περιβάλλοντος της Ε.Ε.

Ποταμοί που εκβάλουν: Αχελώος, Αγραφιώτης, Ταυρωπός.

Σκοπός - Χρήσεις: Παραγωγή Ηλεκτρικής Ενάργειας, Άρδευση, Αλιεία, Αναψυχή.

Κατασκευαστής: αμερικανική εταιρία PERINI KAISER CO. Το 1961 άρχισαν οι εργασίες και ολοκληρώθηκαν το φθινόπωρο του 1965.

Κατακλυσμένα μνημεία: Γεφύρι της Τατάρνας, Γεφύρι του Μανώλη, χωριό Επισκοπή (κάτω απο την γέφυρα), χωριό Άγιος Βασίλειος (στην προβλήτα), Ιερά Μονή Παναγίας Επισκοπής, Ιερά μονή Τατάρνας. 

Μια πρόκληση, στην καρδιά της Ορεινής Ελλάδος αποτελεί το ταξίδι στην Τεχνητή Λίμνη Κρεμαστών, αυτή την μεγάλη άγνωστη των Ελληνικών Υγροτόπων. Γεωγραφικά, η Τεχνητή Λίμνη Κρεμαστών ανήκει στον νομό Αιτωλοακαρνανίας και την επαρχία Τριχωνίδας.

Βρίσκεται  στα σύνορα των νομών Αιτωλοακαρνανίας και Ευρυτανίας. Απέχει απο το Αγρίνιο (πλησιέστερο αστικό κέντρο) 55 χλμ. και το φράγμα είναι 8 χλμ απο την Ε. Ο. Αγρινίου - Καρπενησίου. Λόγω των μεγάλων υδροηλεκτρικών δυνατοτήτων του ποταμού Αχελώου στην Δυτική Στερεά, πολλοί μελετητές ασχολήθηκαν με την εκμετάλλευση του. Το φράγμα που είναι ένα απο τα μεγαλύτερα γαιοφράγματα της Ευρώπης κατασκευάστηκε λίγο μετά το σημείο, που οι τρεις ποταμοί Μέγδοβας ή Ταυρωπός, Αγραφιώτης, και Αχελώος, Άσπρος ή Ασπροπόταμος, ενώνονται, και στο στενότερο σημείο της κοίτης του Αχελώου, που στην Ιστορία και στους ντόπιους, έχει περάσει σαν ‘’πήδημα του Κατσαντώνη’’.

Η είσοδος στον ορεινό χώρο (κανονικά) γίνεται ή από Αγρίνιο - Καρπενήσι ή από Λαμία - Καρπενήσι - Φραγκίστα - Αγρίνιο. Κατεβαίνοντας τον δρόμο απο Αγρίνιο (τον χειμώνα προσέξτε τον πάγο στα ανήλιαγα ‘’κομμάτια’’) η πρώτη εντυπωσιακή άποψη έρχεται στο ύψος του χωριού Χούνη απ΄ όπου σταθερά προχωράτε προς την μεγάλη γέφυρα της Επισκοπής. Ακριβώς στην γέφυρα πριν την δημιουργία της λίμνης ήταν τα χωριά Επισκοπή, Άγιος Βασίλειος, και το μοναστήρι της Παναγίας Επισκοπής. Επίσης από την λίμνη κατακλύστηκε το μετόχι του Αγίου Γεωργίου που ανήκε στη μονή Τατάρνας και απείχε 1 ώρα από αυτήν. Εκεί ήταν οι μύλοι, οι νεροτριβές και τα μαντάνια, της Μονής. Και τα τέσσερα σύντομα κατακλύσθηκαν με την δημιουργία του φράγματος το 1961.

Μία σύντομη, αλλά απο τις ωραιότερες διαδρομές αρχίζει από την Δυτ. Φραγκίστα όπου και το τελευταίο βενζινάδικο, με κατεύθυνση τον οικισμό Τσούκα. Σε μια μικρή παράκαμψη του δρόμου κάτω στο ποτάμι, δίπλα σχεδόν στην ταβέρνα οδηγήστε έως εκεί που τελειώνει ο χωματόδρομος και δείτε το πέτρινο γεφύρι του Μανώλη, το οποίο αποτελεί άλλο ένα κατακλυσμένο μνημείο του χώρου. Τις περισσότερες φορές η στάθμη της λίμνης το κρύβει άλλες πάλι το αποκαλύπτει δίνοντας την ευκαιρία στους περιηγητές να το φωτογραφίσουν. Σε αυτό το σημείο το καλοκαίρι οργανώνουν απο την Δ. Φραγγίστα μαθήματα, κανό - καγιάκ για αρχαρίους.

Φτάνοντας στην Τσούκα ανεβείτε από την δεύτερη είσοδο του χωριού και οδηγήστε έως την Άνω Τσούκα. Ακριβώς στην κορυφή υπάρχει το αρχαϊκό φρούριο και εκπληκτική θέα 360^ο όλης της περιοχής, έως την γέφυρα της Τατάρνας και τα Ευρυτανικά Άγραφα.

Συναρπαστική είναι η διαδρομή και η θέα στην συνέχεια προς την Ι. Μ. Τατάρνας και την ωραία κοινότητα Τριπόταμου για να καταλήξετε τελικά στην ψηλή γέφυρα της Τατάρνας, οδηγώντας προς Λογγίτσι & Χρύσοβα.

Το παλιό μοναστήρι κατά την παράδοση ιδρύθηκε το 1111 Μ. Χ. και ‘’βούλιαξε’’ με τους σεισμούς το 1963. Απέναντι απο το νέο Μοναστήρι βρίσκετε βυθισμένο στα νερά της λίμνης το παλιό μονότοξο πέτρινο γεφύρι της Τατάρνας πολύ κοντά την πηγή Μαδράχα που κάποτε ενίσχυε τον Αχελώο. Στο γεφύρι της Τατάρνας ο Οδυσσέας Ανδρούτσος διέλυσε ένα τούρκικο απόσπασμα τον Απρίλιο του 1821. Απο Χρύσοβα ο χωματόδρομος βγάζει ή στα Βρουβιανά Βάλτου Αιτωλοακαρνανίας μέσω Βελαόρας και γέφυρας Τέμπλας ή στην Γρανίτσα και το Ραπτόπουλο μέσω Βούλπης. Στα χωριά γύρω απο την λίμνη, υπάρχουν ταβερνάκια με νόστιμη πέστροφα, χέλι, κυπρίνους απο τα ιχθυοτροφεία ενισχύοντας το μικρό εισόδημα των κατοίκων. 

Στον χάρτη της Ελλάδας η Λίμνη Κρεμαστών, και τα χωριά των Αγράφων φαίνονται σαν μια μικρή κουκίδα που περιβάλετε από βουνά - θεόρατες κορφές, ρυάκια, χείμαρρους και ποτάμια. Θαρρείς είναι αδιάβατα αυτά τα μέρη και πολλές φορές έχεις δίκιο. Μια διείσδυση στους ορεινούς όγκους, μια γνωριμία με την αναλλοίωτη φύση και την τεράστια ιστορία του τόπου, πάντοτε φορτίζει συναισθηματικά, σαν άθελά της να θέλει να καταδείξει στον αμύητο ταξιδευτή την παράδοση, τις κοινές μνήμες που διέπουν αυτά τα ορεινά συγκροτήματα της μεγάλης οροσειράς της Πίνδου.

Σε αυτόν τον ενιαίο γεωγραφικά, ιστορικά και πολιτιστικά χώρο αναφερόμαστε όταν ονομάζουμε τα Άγραφα.

Δυστυχώς αυτοί οι ασφαλισμένοι από τα βράχια τόποι, ενώ η φυσικοί νόμοι τους θέλουν μαζί, οι ανθρώπινοι τους χωρίζουν σε τέσσερις νομούς ( Αιτωλοακαρνανίας, Ευρυτανίας, Καρδίτσας, Φθιώτιδας ) με ότι αυτή η διοικητική διαίρεση επιφέρει στους οικισμούς και στην ανάπτυξη τους.

Η γνωριμία με τον χώρο αρχίζει πάλι στην γέφυρα της Επισκοπής στην μεγάλη Λίμνη Κρεμαστών, απ’ όπου ανοίγονται όμορφες χωμάτινες διαδρομές, Προυσσός - Μεγάλο - Μικρό Χωριό, Κρέντης - Άγραφα - Μεγάλα Βραγγιανά. Μεταξύ των χωριών διέρχεστε, ξεχασμένους οικισμούς, απότομες ανηφοριές, ορεινά περάσματα, δάση με πλατάνια, ποτάμια, παλιά ξύλινα και πέτρινα παραδοσιακά γεφύρια. Εδώ λίγοι νέοι περισσότεροι γέροντες & γερόντισσες ξεχασμένοι από Θεό και ανθρώπους ζουν ή καλύτερα, επιβιώνουν, πολλές φορές χωρίς ρεύμα, χωρίς οποιαδήποτε επικοινωνία με άλλους οικισμούς, χωρίς εφημερίδες ή περιοδικά. Μοναδική ασχολία τους η κτηνοτροφία, και λίγες έως ελάχιστες καλλιέργειες. Επακόλουθο της ανύπαρκτης κρατικής μέριμνας η ερήμωση, και ο μαρασμός μιας ιστορικής περιοχής που τόσα έδωσε σε δύσκολους για την Ελλάδα καιρούς.

Ταξιδεύοντας βέβαια, όλο και περισσότερο θαυμάζεις, τα συνεχώς μεταβαλλόμενα μεγαλειώδη τοπία, γεμάτα έλατο, πλατάνια, και πεύκα χαμηλότερα, τον φιδίσιο Αγραφιώτη, που τις περισσότερες ώρες περπατάτε ή οδηγείτε αντίθετα από την κατεύθυνσή του. Τα Άγραφα θεωρούνται από τις 2-3 περιοχές της Ευρώπης με το καθαρότερο περιβάλλον, και της Ελλάδος με το μεγαλύτερο μέσο όρο ετήσιας βροχόπτωσης. Ο μεγάλος ποταμός Αγραφιώτης έχει τις πηγές του στις παρυφές της νότιας Πίνδου και τροφοδοτείτε ειδικά τον χειμώνα, από δεκάδες ρυάκια και παραπόταμους. Διασχίζοντας τα Άγραφα, χωρίζοντάς τα σε Ανατολικά και Δυτικά, μετά από μια διαδρομή 34 χλμ εκβάλει τελικά μαζί με τον Αχελώο και τον Μέγδοβα σχηματίζοντας την τεράστια λίμνη Κρεμαστών.

Ο πρόσφατα ασφαλτοστρωμένος δρόμος μετά την Δυτική Φραγκίστα γρήγορα οδηγεί στον Κρέντη ένα όμορφο χωριό με ξενώνα, ιδανικό ορμητήριο για τα χωριά των Αγράφων. Από τον Κρέντη περνά το διεθνές μονοπάτι Ε-4 που όπως και σε άλλα μέρη, σε αυτό το σημείο (έως Κερασοχώρι ) τώρα πια είναι ασφάλτινο. Εσείς αγνοήστε έξω απο το χωριό την διασταύρωση, και την άσφαλτο, συνεχίζοντας ευθεία στον κακοτράχαλο χωματόδρομο. Από εδώ φαίνεται αρχίζουν τα δύσκολα. Μια στροφή αποκαλύπτει ξαφνικά την εκπληκτική θέα του Αγραφιώτη και την μικρή πετρώδη κοιλάδα του. Εύκολα βρίσκεστε στην Βαρβαριάδα έναν μικρό οικισμό, περνώντας το ‘’ κλεφτολήμερο ’’.

Η αίσθηση πρωτόγνωρη όχι μόνο για την κατάσταση του δρόμου, με λακκούβες, νεροφαγώματα, αλλά κυρίως για τον περιβάλλοντα χώρο, με τα τεράστια πλατάνια, και τον κρυστάλλινο Αγραφιώτη. Το χωριό Μοναστηράκι (αριστερά) δίνει με την πρώτη ματιά την αίσθηση της εγκατάλειψης. Τον χειμώνα εν αντιθέσει με το καλοκαίρι μένουν ελάχιστα άτομα. Μοναδικά σημάδια για να καταλάβει κάποιος αν είναι μόνος του ή όχι είναι, ειδικά τον χειμώνα, οι .... καμινάδες από τα τζάκια ή τα μπουριά από τις σόμπες, που καπνίζουν, και κάποια απλωμένη για να στεγνώσει κουρελού ή βελέντζα. Απο το ίδιο μονοπάτι - δρόμο γυρίστε πίσω στην διασταύρωση προς τον εγκατελειμένο πια Καρβασαρά, παλιό κόμβο των καραβανιών που διέσχιζαν την περιοχή.

Από εδώ υπάρχουν τρεις διαδρομές. Η πρώτη πεζοπορική, οδηγεί αριστερά στην κοίτη του Αγραφιώτη και το ρέμα της Φτέρης όπου υπάρχει εγκατελειμένο - ασυντήρητο, το πέτρινο παραδοσιακό γεφύρι της Ανηφόρας, το θαυμάσιο φαράγγι της Τρύπας με τους καταρράκτες του, ιδανικό για καλοκαιρινή διάσχιση. Αυτή η ‘’στράτα’’ όπως την λένε οι ντόπιοι, ήταν ο μόνος παμπάλαιος, εγκατελειμένος τώρα, δρόμος επικοινωνίας των Αγραφιώτικων χωριών με το Καρπενήσι. Η δεύτερη οδηγεί στον Μάραθο ( Μύρεσι ), σε υψόμετρο 890 μ γενέτειρα του αγωνιστή Κατσαντώνη. Το άγαλμα του αγωνιστή είναι στην πλατεία του χωριού. Σπάνιες αγιογραφίες βρίσκονται στους Αγ Ταξιάρχες περιμένοντας στωικά να αναδειχθούν.

Στο καφενεδάκι του χωριού το τσιπουράκι δεν λείπει και οι γέροντες θα χαρούν με την επίσκεψη. Οι άνθρωποι που έμεναν ή ερχόντουσαν το καλοκαίρι στην περιοχή του τέως και νυν Δήμου Αγράφων παλιότερα (έως το 1970-73’) ήταν σε μεγάλο ποσοστό Σαρακατσάνοι χωρίς σταθερή κατοικία ακολουθώντας τον νομαδικό τρόπο ζωής.

Η τρίτη διαδρομή οδηγεί στο χωριό Άγραφα, αφού περάσουμε την διασταύρωση που φεύγει προς Επινιανά (Επαινιανά), Μεγάλα Βραγγιανά και Τροβάτο. Η πινακίδα στην άκρη του δρόμου γράφει Άγραφα 3 χλμ, ίσως τα πιο όμορφα ολόκληρης της διαδρομής και ας φαίνονται 33.

Πιο πάνω ο παλιός νερόμυλος έχει πάψει εδώ και πολλά χρόνια να αλέθει στάρι ή καλαμπόκι. Μάρτυράς του το μονότοξο Πετρογέφυρο κλειστό με μια πρόχειρη ξύλινη πόρτα για να μην φεύγουν τα πρόβατα. Αν την ανοίξετε και περπατήσετε πάνω στο τόξο του, θα προχωρήσετε συνάμα βαθιά μέσα στον αδυσώπητο χρόνο. Δεν υπάρχει κτητορική επιγραφή ούτε είναι καταχωρημένο στην ανάλογη βιβλιογραφία, δεν το βρίσκετε ούτε στα μνημεία των Αγράφων, έτσι ώστε να προσδιοριστεί με ακρίβεια πότε κτίσθηκε.

Χωριό Άγραφα, παλιό κεφαλοχώρι στα 850 μ ύψος, με 1.000 κατοίκους στην απογραφή του 1940 και με 184 εναπομείναντες το 1991, από τους οποίους οι 35 είναι νεαροί, με πολλούς διάσπαρτους ιστορικούς οικισμούς και ισάριθμους βοσκότοπους : Μπλό, Καμάρια, Νιάλα, Σάικα, Παραμερίτα, Γιαννισέικα, Σκαρφιάδες. Πίσω από το χωριό ή κορφή Κουκουρούντζος στα 1.723 μ. Έδρα του νεότευκτου Δήμου Αγράφων περιλαμβάνει διοικητικά τα χωριά, Βραγγιανά, Επινιανά, Μάραθος, Μοναστηράκι, Τρίδεντρο, Τροβάτο. Το χωριό κάηκε ολόκληρο από τους Ιταλούς το 1941, καταστρέφοντας τα περισσότερα παραδοσιακά πετρόχτιστα σπίτια, εκτός το κοινοτικό γραφείο. Από το παλιό ανηφορικό μονοπάτι στην βόρεια μεριά του χωριού ανεβείτε στην πλαγιά που θα κτισθεί ο Αγ. Νικόλαος.

Εδώ μετά τις καθιζήσεις του 1897, οι κάτοικοι με προσωπική εργασία και με αυλάκια έφεραν ένα από τα πολλά ρυάκια που σχηματίζουν τον Αγραφιώτη και έφτιαξαν το λεγόμενο υδρονομείο ή κόφτρες. Μια πέτρινη κατασκευή σαν σπιτάκι, που στην βάση του υπάρχουν παράλληλα με την ροή του ρυακιού, τρεις μεγάλες πέτρες. Πέφτοντας με δύναμη το νερό πάνω τους χωρίζετε και ταυτόχρονα κατευθύνετε - διανέμεται - σε τρία ξεχωριστά αυλάκια, και σε τρία ίσα μέρη, στον πάνω, μέσο, και κάτω μαχαλά του χωριού έτσι ώστε όλοι να έχουν την ίδια ποσότητα νερού για τα χωράφια τους. Εκπληκτική πέτρινη κατασκευή τόσο στην σύλληψη της ιδέας όσο και στην απλότητα της.

Στην πλατεία του χωριού ο πρωινός καφές και η προετοιμασία της αναχώρησης, για πολλοστή φορά από έναν αγαπητό τόπο. Από το χωριό ξεκινούν αρκετές διαδρομές (Μάιος - Νοέμβριος) με μοτοσικλέτα enduro και αποκλειστικά με 4x4, ή με τα πόδια. Ρωτήστε και εάν έχετε χάρτη καλό, προχωρήστε για το οροπέδιο της Νιάλας μέσω ενός παλιού λιθόστρωτου μονοπατιού 6 ώρες περίπου. Με σήμανση Ε-4 : Άγραφα, Αγ. Αθανάσιος, Μπλό, Τρίδεντρο, Γούβες, Βραγγιανά, τεσσερισήμισι ώρες περίπου.  Enduro ή 4x4 : Άγραφα, διασταύρωση προς Καμάρια αριστερά, Νεράιδα, Παλιόλακκα, Πετράλωνα, Ανθηρό Καρδίτσας, Λίμνη Ταυρωπού. Η ίδια ισχύει και για πεζοπορία.

 ΠΡΑΚΤΙΚΕΣ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΕΣ  

Ιδέα & υλοποίηση μορφής: Άγγελος Σινάνης 

ΔΙΑΜΟΝΗ: Η εταιρία ‘’Ευρυτανία Α.Ε.’’ 2^ο χλμ Ε.Ο. Καρπενησίου - Λαμίας, τ.κ. 361 00 Καρπενήσι, Τηλ 0237 23200 - 2, Fax  0234 25403, δίνει πληροφορίες για αγροτουριστικά καταλύματα. Άγραφα Κίτσιος Δημήτρης Τ.Κ  360 73 τηλ 0237 93249, Κώστας Κομπογιάννης Τ.Κ. 360 73, Τηλ 0237 93209 -23239. Ξενώνας ‘’Τα Άγραφα ‘’ Κώστας Γατής Τ.Κ . 360 73 Τηλ  0237 93220, Κοινότητα Τριπόταμου Τ.Κ. 360 72, 0237 95405, Δυτ. Φραγκίστα : ‘’ Ο Πλάτανος’’, Κώστας Στασινός Τ.Κ. 360 71 Τηλ 0237 95316 Fax 0237 95018, ‘’ Η Δυτική Φραγκίστα’’ Τ.Κ 360 71 Τηλ 0237 95321. Κερασοχώρι: Μήτσου Πηνελόπη Τ.Κ. 360 71, Τηλ 0237 31214. Κρέντης : Μάκκας Αργύρης Τ.Κ. 360 71 Τηλ 0237 31350, Μάκκα Θεοδώρα Τ.Κ. 360 71 Τηλ 0237 31313. Επινιανά : Γαντζούδης Κώστας Τ.Κ. 360 73 Τηλ 0237 93212, Προυσσός : Ι.Μ. Παναγίας Προυσιώτισσας : φιλοξενία μιας βραδιάς,0237 91205, 91226, επίσης στον ξενώνα της μονής Τατάρνας, Χάνι Νασιώκα 38^ο χλμ Μουζακίου - Παναγίας Σπηλιάς 0445 31716, 31877, Καταφύγιο: 10 χλμ χωματόδρομος από το Μεγάλο χωριό, στην θέση ‘’Λακκώματα’’ στα 1.400 μ. ύψος, Πληροφορίες : Ε.Ο.Σ. Καρπενησίου 0237 23051,

Κάμπινγκ: Στήστε τη σκηνή σας όπου σας εμπνέει, όμως φεύγοντας μην αφήσετε σκουπίδια. Στο χωριό Άγραφα στην διασταύρωση με τον παλιό δρόμο προς Παραμερίτα.  Αποφύγετε να στήσετε κοντά στο ποτάμι, ειδικά τους Φθινοπωρινούς μήνες.

ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΕΣ: Γεώργιος & Θεοδώρα Σερπάνουστην Δυτ Φραγγίστα τ.κ. 360 70 / 0237 95496 : Περιήγηση, καγιάκ, Rafting στην Τεχνητή Λίμνη Κρεμαστών.

ΦΑΓΗΤΟ: Εξαιρετικής ποιότητας τοπικοί μεζέδες, πέστροφες, χέλια, στην λίμνη, παραδοσιακές χορτόπιτες, σούβλες και ψητά ( κοκορέτσι, αρνί, κατσίκι ) για την πατροπαράδοτη κραιπάλη, στα χωριά των Αγράφων. Βούτυρο, τυρί, μέλι, καρύδια, & τσιπουράκι αγοράστε οπωσδήποτε. Στα Άγραφα μπορείτε να παραγγείλετε σούβλα ή πίτα πριν φτάσετε, στην ταβέρνα του Κίτσιου Δημήτρη τηλ 0237-93249.

ΑΧΡΕΙΑΣΤΑ: Δήμος Φραγκίστας ( Δυτ ), 0237 95345, Δήμος Αγράφων 0237 93276. Αστυνομία : Άγραφα 0231 93234, Κερασοχώρι 0237 31216, Α’ Βοήθειες : Άγραφα 0237 93233, Κερασοχώρι 0237 31219, Δ. Φραγκίστα 95381 - 2 – 3.

ΧΡΗΣΙΜΑ: Κώστας Στασινός ΕΚΟ & Βουλκανιζατέρ - συνεργείο για μικροβλάβες Δυτική Φραγκίστα : 0237 95316. Θεοφάνης Γκιόλας, ΕΚΟ & Βουλκανιζατέρ Γρανίτσα 0237 61284.

ΠΡΟΣΒΑΣΗ: Από Αθήνα Ε-75 έως Λαμία, και μετά Ε-952 έως Καρπενήσι, Λίμνη Κρεμαστών, Δ. Φραγκίστα, Άγραφα, σύνολο 374 χλμ. Από Αθήνα ( πιο όμορφη διαδρομή ) Ε-94 και Ε- 65 έως Ρίο που ο Ε-951 έως Αγρίνιο και ο επαρχιακός Νο 38 βγάζει στην Λίμνη Κρεμαστών, Δ. Φραγκίστα μέσω Γέφυρας Επισκοπής, Κρέντης, Άγραφα σύνολον 312 χλμ. Από Θεσσαλονίκη Ε-75 Λαμία και Ε- 952 Καρπενήσι όπου ο Επαρχιακός Νο 38 προς Λίμνη Κρεμαστών, Δ. Φραγκίστα, και Κρέντης, Άγραφα σύνολον 467 χλμ. Από Θεσσαλονίκη ( πιο όμορφη διαδρομή ) Ε- 75 έως Λάρισα που ο Ε- 92 βγάζει στα Τρίκαλα. Από εκεί Μουζάκι, Βλάσιο, Πετρίλο, Τροβάτο, Άγραφα, λίμνη Κρεμαστών σύνολον 330 χλμ.

ΒΕΝΖΙΝΑΔΙΚΑ: Δ. Φραγκίστα ΕΚΟ, Κρέντης ΕΚΟ, Γρανίτσα ΕΚΟ, Βρουβιανά Βάλτου, δίπλα στην Εκκλησία.

ΧΑΡΤΕΣ : Μοναδική ασφαλής επιλογή, είναι ο πρότυπος οδικός - ορειβατικός - χάρτης Ευρυτανίας σε κλίμακα 1:80.000 από τις εκδόσεις Ανάβαση, Δραγούμη 34, 115 28 Αθήνα, τηλ 01 6399577, 7293541.

ΛΕΣΧΕΣ ΜΟΤΟΣΥΚΛΕΤΑΣ: Από τον σύλλογο ΕΛΛΗΝΕΣ ΠΕΡΙΗΓΗΤΕΣ μπορείτε να ζητήσετε ότι πληροφορία σας χρειάζεται για το ταξίδι στην Λίμνη Κρεμαστών & τα Άγραφα. Ελάτη Τρικάλων - 42032 - Πύλη. Τηλ - Fax : 0434 71826.

   ΘΕΣΣΑΛΙΑ – ΤΡΙΚΑΛΑ (1805 λέξεις)

ΠΥΛΗ - ΕΛΑΤΗ - ΔΑΣΟΣ ΠΕΡΤΟΥΛΙΟΥ – ΝΕΡΑΙΔΟΧΩΡΙ

Κείμενο - διαφάνειες: Σινάνης Άγγελος © Φεβρουάριος 1999

Διαβαίνοντας τα στενά της Πύλης από την Δυτική είσοδο του ορεινού όγκου Τρικάλων, ένας δροσερός ποταμός με πολλά νερά, ειδικά τον χειμώνα, σας υποδέχεται. Ο Πορταικός ποταμός και το πέτρινο γεφύρι του στέκει εκεί αγέρωχο, χτισμένο το 1514 με την φροντίδα του Αγίου Βησσαρίωνα απ’ όπου και η δεύτερη ονομασία του.

Μοναδικό γεφύρι στην περιοχή έως το 1936 που κατασκευάστηκε η γέφυρα Κονδύλη στην Πύλη, ήταν ο μοναδικός ‘’δρόμος’’ επικοινωνίας, μεταφοράς αγαθών, ανθρώπων, και κοπαδιών, στις συνηθισμένες εποχιακές μετακινήσεις τους, στα  ορεινά των Τρικάλων.

Ο φαρδύς ασφαλτοστρωμένος δρόμος περνά την διασταύρωση προς Στουρναρέικα, Μεσοχώρα, ανηφορίζοντας μέσα σ’ ένα τοπίο από καταπράσινα βουνά, πολλά πλατάνια, και ανείπωτη θέα στο ποτάμι, και τα απέναντι χωριουδάκια, καλύπτοντας γρήγορα τα Δώδεκα χιλιόμετρα σαν να ήταν μόνο ένα, φτάνοντας στην πανέμορφη, στεφανωμένη από ελατόδασος, Ελάτη ή Τύρνα και σε ύψος 950 μ. Ένας παραδεισένιος τόπος, που καμία φορά σε κάνει ασυναίσθητα να αναρωτιέσαι.... αν πράγματι είσαι στην Ελλάδα. 

Το μεγαλύτερο Δημοτικό Διαμέρισμα της περιοχής - τώρα πια έδρα του Δήμου Αιθήκων -  με σωστή τουριστική υποδομή, ξενώνες, ενοικιαζόμενα δωμάτια, και πολλά μαγαζιά, σούπερ Μάρκετ, εστιατόρια, ψησταριές, κέντρο ορεινών δραστηριοτήτων. Υποδομή που  οφείλεται αποκλειστικά στους φιλόξενους κατοίκους, που με συνεχείς προσπάθειες, βελτίωσαν, και συνεχίζουν με προοπτική να αναπτύσσουν έναν πολύ καλό προορισμό για ξεκούραση & γνωριμία με την ευρύτερη εκπληκτική περιοχή του ορεινού όγκου Τρικάλων. Από εδώ ανοίγονται δεκάδες διαδρομές, ασφάλτινες, δασικές, πεζοπορικές, σε μονοπάτια, και δασικά κομμάτια, αποδεικνύοντας ότι δεν είναι τυχαία η επιλογή της, από τους περιηγητές. 

Ο επισκέπτης έχει την δυνατότητα να ‘’δει ’’ την παλιά Ελάτη και τους ‘’μαχαλάδες’’ της, αν από τον κεντρικό δρόμο που διασχίζει τον Δήμο, περπατήσει έως την διασταύρωση που, η μεν άσφαλτος  οδηγεί στο κοντινό Βροντερό, ο δε τσιμεντόδρομος κατεβαίνει ως τα παλιά σπίτια, και τις αυλές των Τυρνιωτών. Πέτρα δουλεμένη από Ηπειρώτες μαστόρους, Ξυλοδεσιές, Υπέρθυρα, ‘’φωτογραφίζουν’’ την παράδοση και τον πολιτισμό. Απέναντι από την κεντρική πλατεία (Avin) είναι ο ανηφορικός δρόμος που οδηγεί προς τον ‘’ Κόκκινο Βράχο ‘’ απ’ όπου βλέπετε όλη την περιοχή έως την κορυφή Μαρόσα, και αριστερά 2 χλμ προς το Ξωκλήσι της Αγίας Τριάδας, μέσα στο δάσος. Στην Ελάτη υπήρχε το ιστορικό σχολείο όταν: ‘’συντηρούμενο υπό των κατοίκων της, και προ της απελευθερώσεως, άγνωστον από ποιον έτος. Επίσημα στοιχεία δεν υπάρχουσι’’, αναφέρουν τα αρχεία του σχολείου. Σε αυτό δίδαξε η επιφανής παιδαγωγός Ρόζα Ιμβριώτη ανάμεσα στα έτη 1943 - 49,  και λειτούργησε σαν χώρος συγκεντρώσεων, θεατρικών παραστάσεων, και του λαϊκού αναθεωρητικού δικαστηρίου των οργανώσεων, ΕΑΜ, ΕΠΟΝ, ΕΠΕΑ, ΚΚΕ. 

Το πρωί η άγρια κορυφογραμμή του Κόζιακα , σας κοιτά αγέρωχα, προτρέποντας σας, για γνωριμία με τον τόπο. Από την διασταύρωση που οδηγεί στα Στουρναρέικα υπάρχει μια ‘’κρυφή’’ ασφάλτινη διαδρομή, που βγάζει σε ένα πανέμορφο χωριό, πέρασμα κάποτε όλων των ταξιδιωτών, κυρατζήδων ( εμπόρων ) και όλων των εφοδίων του Ε.Λ.Α.Σ. από και προς τα χωριά του Ασπροποτάμου και τα Τρίκαλα. Βλέποντας την πινακίδα Άνω, Μέση, Κάτω Παλαιοκαρυά στρίψτε αριστερά, για να βρεθείτε σε δευτερόλεπτα σε ένα τόπο ασύγκριτης φυσικής ομορφιάς που αν μη τι άλλο δεν μπορεί, από κάποια βαθιά χαράδρα θα βγουν ξωτικά ή νεράιδες.

Στην μικρή τσιμεντένια γέφυρα οδηγήστε αριστερά στον χωματόδρομο, και σε 300 μέτρα είστε στην βάση του παραδοσιακού πέτρινου γεφυριού της Παλαιοκαρυάς ( 16^ος Αι ), με τους δύο ασύμμετρους καταρράκτες, 12 και 2 μέτρων αντίστοιχα. Λίγο μετά, και σχεδόν πάνω στον δρόμο, είναι ο οικισμός Τσιμπιδέϊκα που μόλις το 1970 είχε σχολείο με 15 μαθητές. Σκεφθείτε κάθε ‘’χωριουδάκι’’ που τώρα περνάτε και το βλέπετε  έρημο, το 1970 είχε διθέσια δημοτικά σχολεία με 30-45 μαθητές!! είχε τα δικά του χάνια - συνολικά έξι σε απόσταση 5 χλμ !  Στον τελευταίο οικισμό, την πανέμορφη Άνω Παλαιοκαρυά, το μικρό αλλά τόσο ζεστό καφενεδάκι - πρώην χάνι και αυτό - του Στέφανου και της Παρασκευής Γώγου, θα σας φτιάξει από καφέ ή τσάι έως τα απλά (αλλά νόστιμα) χωριάτικα μεζεδάκια για τσίπουρο. Απολαύστε τα έχοντας θέα από τον υπερυψωμένο δρόμο, το ποτάμι  τα κελαριστά νερά του και τα κελαιδίσματα των πουλιών - τα μόνα που ακούγονται.

Λίγο πιο πάνω από το καφενείο ο χωματόδρομος συνεχίζει αριστερά προς έναν μικρό οικισμό και τα χωριά της Αργιθέας ενώ δεξιά για Ελάτη & Στουρναρέικα ή ακόμη για Μεσοχώρα διασχίζοντας ένα πανέμορφο ελατόδασος.

Η επίσκεψη στο Περτούλι τα λιβάδια και το διάσημο δάσος του, είναι κάτι που κανείς επισκέπτης δεν απέφυγε. Το Πανεπιστημιακό δάσος Περτουλίου είναι δημόσιο, και συντελεί τα μέγιστα με τον δικό του τρόπο, στην αέναη ανάπτυξη της περιοχής, και ας μην φαίνεται με την πρώτη ματιά. Όλα άρχισαν από πολύ παλιά, όταν ένας φωτισμένος καθηγητής του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης ο Αναστάσιος Οικονομόπουλος ενήργησε ώστε να παραχωρηθεί το δάσος για λόγους εκπαιδευτικούς, έρευνας, και πρότυπης δασικής εκμετάλλευσης στο Πανεπιστήμιο. Αυτός ο άριστος καθηγητής είναι ο ουσιαστικός εμπνευστής και δημιουργός του εκπληκτικού συμπλέγματος, αφού με προσωπικές του ενέργειες κατάφερε τελικά το 1934 με τον νόμο 6320 να πετύχει την παραχώρηση απο το Υπ. Γεωργίας. 

Στα λιβάδια Περτουλίου υπάρχουν αρκετές δυνατότητες για χαλάρωση ή αντίστοιχα για άθληση. Ένα αλπικό τοπίο στα 1.180 μ  έκπληξη για τον επισκέπτη, μια που απότομα διακόπτεται η πυκνή βλάστηση και αντικαθίσταται για λίγο με καταπράσινα λιβάδια, δεκάδες μικροσκοπικές λίμνες, πεντακάθαρα ρυάκια, και δεκάδες  Άλογα ή Αγελάδες να βόσκουν ελεύθερα. Μοναδικές ευκαιρίες  για βόλτα με άλογα στα μονοπάτια του Ελατόδασους, όμορφους περιπάτους στους δασικούς δρόμους, μεζέδες στο ‘’Κερκέτιο’’ η στο σαλέ, και ανοιχτός δρόμος προς το πετρόχτιστο παραδοσιακό Περτούλι. 

Το Περτούλι, πανέμορφο αρχοντοχώρι ορθώνεται περήφανο σε μια μαγευτική, γεμάτη έλατα τοποθεσία του βουνού Φούρκα της Πίνδου. Καταστράφηκε πολλές φορές από επιδημίες και εμπρησμούς βάρβαρων λαών και στα νεώτερα χρόνια από τους Γερμανούς το 1943. Μετά τον πόλεμο οι κάτοικοι το ξανάκτισαν - κάτι που έκαναν συνεχώς στους αιώνες που πέρασαν - μόνο που αυτή τη φορά έφτιαξαν και το μεγάλο για την εποχή εργοστάσιο επεξεργασίας ξύλου.

Αυτό το μεγάλο έργο έδωσε δουλειά στα δύσκολα μεταπολεμικά χρόνια σε όλα τα χωριά περιφερειακά του Περτουλίου εξασφαλίζοντας, αφενός οικονομική άνθηση, αφ’ ετέρου εμπόδισε το μεταναστευτικό ρεύμα να πάρει διαστάσεις όπως στην υπόλοιπη Ελλάδα. Ο γέροντας Λεωνίδας Κρούπης θυμάται την λαχτάρα του κόσμου γιαυτό το έργο αναφέροντας χαρακτηριστικά για τα τεράστια σε όγκο, και φυσικά βάρος μηχανήματα, πριόνια, πάγκους, εργαλεία που τα κουβαλούσαν στην πλάτη !! έως το εργοστάσιο, αφού ο δρόμος Τρικάλων - Άρτας άρχισε να κατασκευάζεται το 1925 από την Πύλη αλλά ακόμη δεν είχε ολοκληρωθεί (σ. σ. ούτε σήμερα έχει).

Το τεράστιο και πλούσιο δασικό σύμπλεγμα έδινε τόση δουλειά, που είχε 3 βάρδιες από τον Μάρτιο έως και τον Δεκέμβριο που δούλευαν ασταμάτητα εφοδιάζοντας όλη την επικράτεια με καλοδουλεμένη ξυλεία. Η παραγωγή του, γέμιζε 3 φορτηγά την μέρα. Για λόγους που ακόμη και σήμερα δεν έχουν διευκρινισθεί, στα τέλη της δεκαετίας του 60’ σταμάτησε να λειτουργεί, με ότι αυτό σήμαινε για τους κατοίκους και την Ελληνική βιομηχανία ξύλου. Το δασικό σύμπλεγμα Περτουλίου με συνολική έκταση 32970 στρ. και συνολική δασοσκεπή έκταση 25300 στρ εξακολουθεί ως τις μέρες μας είναι από τα παραγωγικότερα δάση στην χώρα μας.

Το γραφικό Νεραιδοχώρι, όπως ακριβώς αφήνει να εννοηθεί το όνομά του, είναι κτισμένο κάτω από την κορυφή Νεράιδα ανάμεσα από δεκάδες φυσικές ομορφιές. Τόσο η προικισμένη φύση που το περιβάλει, όσο και τα θαυμάσια μνημεία του χώρου κερδίζουν αμέσως τον επισκέπτη. Μνημεία που ενθουσιάζουν τους επισκέπτες και έχουν εύκολη πρόσβαση είναι η εκκλησία του Αγ. Νικολάου (1763), με θαυμάσιες αγιογραφίες στην πλατεία του Νεραιδοχωρίου. Δύο μόλις χλμ από το χωριό βρίσκεται η Αγ. Παρασκευή (1793) τυλιγμένη στους θρύλους που η παράδοση διασώζει, αναφέροντας για τον τρούλο της μονής και την κούφια στέγη, που χρησιμοποιήθηκε για κρυφό σχολειό, και στα ‘’δύσκολα’’ χρόνια για καταφύγιο - κρησφύγετο του Ε.Α.Μ.

Προς την δασική οδό Νεραιδοχωρίου - Πύρρας συναντάτε το μονοπάτι του Γούσιου Χατζηπέτρου, το παλιό πέτρινο γεφύρι στην Σμίξη (18^ος Αι.), και τον παλιό νερόμυλο πολύ κοντά στο γεφύρι, ενώ ακόμα δύο χλμ μέσα από ατέλειωτες εναλλαγές του τοπίου βρίσκεστε στην Πύρρα, και δίπλα της ίσα-ίσα που διακρίνεται  - περισσότερο ακούγεται το Καμναίτικο ρέμα. Ένα χωριό που το κύριο μέρος των κατοίκων μετακινείται με αποτέλεσμα τον χειμώνα να μένουν εδώ ελάχιστες οικογένειες. Πριν μερικές δεκαετίες λειτουργούσε ακόμη το Ειρηνοδικείο, και το σχολείο, δείγμα του μεγάλου πληθυσμού της περιοχής. Μνημεία της Πύρρας είναι η Ιερά μονή Αγίου Μόδεστου, η Αγ. Παρασκευή και το παλιό πέτρινο γεφύρι, πάνω σχεδόν στον δασικό δρόμο Πύρρας - Νεραιδοχωρίου. Οι δύο ψησταριές - ταβέρνες, μία στην στρογγυλή πλατεία που φαίνεται χαρακτηριστικά, πριν το χωριό, και η άλλη στην κεντρική πλατεία σερβίρουν σπέσιαλ τηγανιά, ψητά της ώρας, θαυμάσιο ντόπιο τυρί, πατάτες τηγανιτές κομμένες στο χέρι, και το πιο γευστικό τσιπουράκι που δοκιμάσατε ποτέ.

Πλούσια βλάστηση, γνωριμία με τα δεκάδες μνημεία, πολλά νερά, καταρράκτες, ψάρεμα στο ποτάμι, φιλοξενία, καλοί μεζέδες, κυνήγι, είναι τα ‘’δώρα’’ που απλόχερα προσφέρει όλη η περιοχή στους επισκέπτες της, καιρό τώρα. Όλα τα χωριά, προσφέρουν υπηρεσίες έξω από την τυποποιημένη ‘’τουριστική’’ νοοτροπία, και παντού, όλο το χρόνο θα βρείτε ανθρώπους πρόθυμους να σας εξυπηρετήσουν.

ΠΡΑΚΤΙΚΕΣ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΕΣ

Ιδέα & υλοποίηση μορφής: Άγγελος Σινάνης

ΔΙΑΜΟΝΗ: Ξενώνες - Ξενοδοχεία: Πρόθεμα 0434 Ελάτη : Παπαναστασίου / 71150, 3,  71280, Κόζιακας / 71270, 71080, Έλατος / 71300, 71238, Στουρναρέικα: Ζαμπάκας / 93000,93296, Νεραιδοχώρι: Παπαθαστασίου/ 91500, Νιαβής / 91201, Περτούλι: Αρχοντικό Διβάνη: 91252, 91111, Ξενώνας Κανταρτζή / 91503, Περτούλι / 91360, Καλόγεροι: Σαρακατσάνος / 71385. Πληροφορίες για ενοικιαζόμενα δωμάτια δίνονται από τα κατά τόπους Αστυνομικά Τμήματα.

Κάμπινγκ: Επιτρέπεται στον περιφραγμένο χώρο της Αγ. Κυριακής στον δρόμο προς Περτούλι.

Καταφύγιο: Στο όρος Κόζιακας στα 1738 μέτρα υψόμετρο βρίσκεται το καταφύγιο ‘’Χατζηπέτρος’’ που προς το παρόν δεν λειτουργεί.

ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΕΣ: Magic Sport : Σκι αντοχής, ιππασία, ορειβασία, τοξοβολία, ποδήλατο βουνού, 0434 71192, 3.

ΦΑΓΗΤΟ: Η περιοχή ξεχωρίζει με τις ταβέρνες - εστιατόρια & ψησταριές της, που προσφέρουν εξαιρετικής ποιότητας τοπικούς, παραδοσιακούς μεζέδες ( κοκορέτσι, κεμπάπ, τηγανιά), και καλομαγειρεμένο κυνήγι, πάντα με τοπικά  γαλακτοκομικά προϊόντα, με σπιτική ποιότητα και γεύση.

CHALET: Χιονοδρομικό κέντρο Περτουλίου, υψόμετρο 1200 μ.

ΧΡΗΣΙΜΑ: 0434 Δημοτικά Διαμερίσματα: Ελάτης: 71293, Περτουλίου: 91080, Νεραιδοχωρίου: 91279, Πύρρας: 91275, Αστυνομία: 71222, Α’ Βοήθειες : 71363, 22870. Συνεργείο: Μοto Mexis: 0445 43091, Βουλκανιζατέρ Auto - Moto, Τζανής Βασίλειος - Πύλη  0434 22008.

ΠΡΟΣΒΑΣΗ: Από Αθήνα Ε-75 έως Λαμία, και μετά Ε-65 έως Καρδίτσα, Τρίκαλα, και μετά ο επαρχιακός Νο 30 προς Πύλη, Ελάτη, σύνολο 360 χλμ. Από Θεσσαλονίκη Ε-75 έως Λάρισα όπου, ο Ε-92 οδηγεί στα Τρίκαλα, σύνολο 254 χλμ.

ΒΕΝΖΙΝΑΔΙΚΑ: Στην Πύλη υπάρχουν 4 συνολικά, προς την Ελάτη ΕΚΟ και το τελευταίο προς Περτούλι - Νεραιδοχώρι και τα χωριά του Ασπροποτάμου είναι στην Ελάτη ΑVIN. Τα τελευταία προς Τζουμέρκα - Άρτα είναι στον οικισμό Λογγιές Κοτρωνίου DRAC OIL, και  στα Στουρναρέικα (Elin Oil).

ΧΑΡΤΕΣ: Πολύ καλός είναι ο νέος (έκδοση 1999 ) αναλυτικός χάρτης Ορεινού Χώρου Τρικάλων σε κλίμακα 1 : 100.000. Υπάρχει στην Ελάτη στο κατάστημα ‘’το λίκνο’’ και στέλνεται αντικαταβολή 0434 71826.

ΛΕΣΧΕΣ ΜΟΤΟΣΥΚΛΕΤΑΣ : ΜΟ.ΛΕ.Τ. Λέσχη Μοτοσικλέτας Τρικάλων / Ομήρου 6 / 42 100 Τρίκαλα Τηλ - Fax : 043172424, ΕΛΛΗΝΕΣ ΠΕΡΙΗΓΗΤΕΣ - Σύλλογος Μοτοσικλέτας Ελάτης Τρικάλων  - 42032 - Πύλη, Τηλ - Fax: 0434 71826.

 Ενδεικτική βιβλιογραφία εργασιών τόμου Α’ 1999

Σπυρίδωνος Δ. Περιστέρη, Δημοτικά τραγούδια Ηπείρου & Μωριά, Τέρτιος 1997.

Δημητρίου Γ. Καλούσιου, Το Ματσούκι Ιωαννίνων, Ματσούκι 1994.

Σπύρου Ι. Μαντά, Το γεφύρι και ο Ηπειρώτης, Τα ηπειρώτικα Γεφύρια, Τεχνικές Εκδόσεις 1987.

Αρχιμανδρίτου Δοσιθέου, Μονή Τατάρνας, Μονή Τατάρνας 5^η έκδοση 1995.

Ηλία Πετρόπουλου, Η ονοματοθεσία οδών και πλατειών, Πατάκης 1995.

Δημητρίου Α. Αλεξίου, Η Λιπίντζα Ασπροποτάμου, Πολιτιστικός Σύλλογος Ανθούσης 1998.

Παναγιώτη Αραβαντινού, Περιγραφή της Ηπείρου εις Μέρη Τρία, Εταιρεία Ηπειρώτικων Μελετών 1984.

Υδροηλεκτρικός Σταθμός Κρεμαστών, Διεύθυνση ΕπικοινωνίαςΔΕΗ, ΥΗΣ Κρεμαστών, (φυλλάδιο).

Σταθμός Κρεμαστών, Περιοδικό ΕΝΕΡΓΕΙΑ / Αθήνα Αυγ - Σεπτ 1995.

 

ΗΠΕΙΡΟΣ – ΑΡΤΑ (1889 λέξεις)

ΤΖΟΥΜΕΡΚΑ - Θεοδώριανα - Χριστοί - Συρράκο - Καλαρρίτες - Ματσούκι

Κείμενο - διαφάνειες: Άγγελος Σινάνης © Φεβρουάριος 1999

Η Ήπειρος στα χρόνια της τουρκοκρατίας, ιδιαίτερα τον 18ο αι. και 19ο αι. που σηματοδοτήθηκε από την λαμπρή αναγέννηση του Ελληνισμού, έπαιξε σπουδαίο ρόλο στα δρώμενα της υπόδουλης Ελλάδας. Η περιοχή απελευθερώθηκε έως την Άρτα, το 1881, και η υπόλοιπη μετά το 1913 με εξαίρεση την Β. Ήπειρο που παραχωρήθηκε στο τότε νεοσύστατο Αλβανικό κράτος.

Δεμένα με τους θρύλους και την Ιστορία τα ορεινά χωριά των Τζουμέρκων. Θεοδώριανα, Πράμαντα, Μελισσουργοί, Σιράκο, Καλαρρίτες, Ματσούκι. Αποκορύφωμα οι σκληρές δοκιμασίες όλης της περιοχής στην διάρκεια του Β’ Π.Π. αλλά και κατά την διάρκεια της Εθνικής Αντίστασης. Τα μέρη εδώ είναι γεμάτα μνημεία, βυζαντινές εκκλησίες, παλιά πέτρινα ιστορικά γεφύρια, καλντερίμια, χτισμένα από τους περίφημους Ηπειρώτες μαστόρους. 

Άγναντα, Πράμαντα, λίγα χρόνια πριν είχαν, γεμάτα σχολεία, γυμνάσια με εκατοντάδες νέους και νέες. Επίσης το Συρράκο, οι Καλαρίτες, το Ματσούκι που ήταν γνωστά για τις κάπες (ολόμαλλο φαρδύ πανωφόρι) και την ύφανσή τους, που οι έμποροι της εποχής διοχέτευαν σε αγορές της Ελλάδος ή του εξωτερικού. 

Η πρόσβαση αυτή τη φορά, έγινε πιο σύντομη .... απ΄ τα βουνά, με κατεύθυνση το Γαρδίκι - Γέφυρα Αλεξίου - Αρματωλικό - Μεσοχώρα. Σε όλη τη διαδρομή, στις χαράδρες δίπλα, αργοκυλάει ο Αχελώος, έως ότου φαίνεται η διασταύρωση προς Νεράιδα & Θεοδώριανα. Ο Αχελώος σαν υγρό φυσικό σύνορο μεταξύ Θεσσαλίας & Ηπείρου μένει πίσω, και ο νέος κακοτράχαλος χωματόδρομος αναλαμβάνει να μας οδηγήσει στα Θεοδώριανα.

Λίγο πριν το χωριό Νεράιδα υπάρχει διασταύρωση με σήμανση. Εδώ στρίβετε αριστερά και μέσα απο ένα βραχώδες τοπίο με θέα την χαράδρα και το ρέμα που την διασχίζει, βλέπετε απο μακριά το χωριό. Πάνω στο παλιό μονοπάτι χαράχθηκε ο σημερινός δρόμος και λίγο πριν το χωριό, περνάτε δίπλα από το πέτρινο παραδοσιακό γεφύρι. Πριν γίνει η καινούρια τσιμεντένια γέφυρα πριν τέσσερα χρόνια (1995) εξυπηρετούσε τις ανάγκες των κατοίκων για μετακίνηση, αφού είναι συντομότερα (ειδικά τον χειμώνα) να πάς στην Νεράιδα αλλά και στο Αθαμάνιο.

Η περιοχή είναι θαυμάσια για ορειβασία (Κ. Κωστηλάτα 2.100 μ) πεζοπορία στους καταρράκτες, βόλτα στον παλιό νερόμυλο και την ντριστέλα. Αρχές καλοκαιριού ανοίγει η συναρπαστική οδική (χωματόδρομος) επικοινωνία με τους Μελισσουργούς αρκεί να οδηγείτε enduro ή 4*4. Στο καφενείο του χωριού ο ιδιοκτήτης Γιάννης Γκορόγιας ή οι ντόπιοι θα σας δώσουν ότι πληροφορία χρειασθείτε για την περιήγηση στο τόπο τους 0685 22078.

Φεύγοντας απ’ τα Θεοδώριανα, ανεβαίνετε στον ‘’Σταυρό’’ και ανάλογα τον καιρό, έχετε εκπληκτική θέα προς την τεχνητή λίμνη Πουρναρίου (Αράχθου) και τον Αμβρακικό κόλπο, ενώ κατηφορίζετε προς το Αθαμάνιο και τον κεντρικό δρόμο προς Βουλγαρέλι. Και στο Αθαμάνιο και στο Βουλγαρέλι,υπάρχουν διατηρημένα πετρόχτιστα γεφύρια που όμως είναι εντελώς άγνωστα στους περιηγητές. Χρειάζονται σίγουρα εργασίες ανάδειξης και προβολής τους, με ενδεικτικές πινακίδες τουλάχιστον. Στο Βουλγαρέλι αναζητήστε την Κόκκινη Εκκλησία και το θαυμάσιο μοναστήρι του Αγ. Γεωργίου.

Στη συνέχεια τα χωριά, Κυψέλη, Ράμια, Μικροσπηλιά, είναι ιδανικά για μικρές στάσεις μεζεδάκια, καφέ, ή τσιπουράκι για να καταλήξετε στο Γραικικό. Στα δυτικά του χωριού, υπάρχει ένα μικρό κοιμητήριο με τους στρατιώτες που υποστήριξαν το χωριό κατά την προέλαση των Γερμανών. Στο σημείο αυτό,  η θέα απλώνεται έως κάτω στην πεδιάδα φτάνοντας έως το περίφημο πέτρινο γεφύρι της Πλάκας που φαίνεται ολοκάθαρα.

Σχεδόν απέναντι από το Γραικικό, είναι η διασταύρωση που περνώντας από το χωριό Μηλιά, καταλήγει στον Καταρράκτη. Ένα πανέμορφο χωριό, ίσως το ωραιότερο των  Τζουμέρκων, με το Μοναστήρι της Αγ. Αικατερίνης καμάρι των κατοίκων. Το όνομά του το πήρε από τον καταρράκτη που 4 χλμ. από την έξοδο του χωριού, ‘’αφήνει’’ ελεύθερα τα νερά να κατρακυλήσουν με βοή προς την πετρώδη και άδενδρη γη εμπρός του. Μισή ώρα περπάτημα  μα η ανταμοιβή πλούσια. Οι δύο Καταρράκτες επιβλητικοί, τεράστιοι, με ένα υπόκωφο ‘’βουητό’’ θαρρείς, βγάζουν από ένα άνοιγμα των βράχων μεγάλες ποσότητες νερού από πηγές αλλά και τα χιόνια που λιώνουν. Πίσω σας ορθώνεται ο Τόμαρος και τα Θεσπρωτικά όρη, φτιάχνοντας ένα αξέχαστο, επιβλητικό φυσικό σκηνικό.

Από τον κεντρικό δρόμο η διαδρομή καταλήγει στα  Άγναντα, που ‘’χωρίζονται’’ στα δύο, από έναν μεγάλο παραπόταμο του Αράχθου. Η συνέχεια γρήγορα σας φέρνει στα Πράμαντα ( τα δύο κεφαλοχώρια της περιοχής) και κοντύτερα στα δάση από έλατα, οξιές, Πλατάνια και Μαυρόπευκα. Στα Βόρεια υψώνονται τα Τζουμέρκα με την κορυφή τους Καταφίδι στα 2393 μ. ύψος που μαζί με το δεύτερο στη σειρά βουνό Κακαρδίτσα με την ομώνυμη κορυφή στα 2469 μ. Υ, αποτελούν ένα εκτεταμένο και εντυπωσιακό κομμάτι της οροσειράς της Πίνδου. Αυτά τα χωριά στα παλιά χρόνια ήταν φημισμένα για τη μεγάλη αγορά από ντόπια κοπάδια αρνιών και κατσικιών. Σήμερα είναι οι ουσιαστικοί οικονομικοί παράγοντες της περιοχής, προσφέροντας απλόχερα στους ταξιδιώτες προσεγμένη διαμονή σε ξενοδοχεία και περιποιημένους ξενώνες, καλό φαγητό στις ταβέρνες - ψησταριές, και πανέμορφες διαδρομές σε μια Ελλάδα ‘’ξεχασμένη’’, πανέμορφη, με θέες σε δάση και ποτάμια, συναρπαστικές πεζοπορικές διαδρομές στα δασικά μονοπάτια.

Στα Πράμαντα υπάρχει η Αγία Παρασκευή που λειτούργησε ως στρατηγείο στα έτη 1908 - 1912, και το γνωστό σε πολλούς σπήλαιο που είναι επισκέψιμο, αρκεί να είστε τυχεροί, να βρείτε τον Παππά του χωριού, που έχει τα κλειδιά.

Πολλοί  λένε, ότι κατηφορίζοντας προς τους Χριστούς δεν θα έχετε ξαναδεί τέτοιο τοπίο, και πρέπει να τους πιστέψετε. Εδώ οι Άνθρωποι είναι στο πρώτο πλάνο. Μην περιμένετε πολυτέλειες, αλλά απλότητα. Η πράξη παίζει παιχνίδια, διαφορετικά απο αυτά που μάθαμε, και πιστέψαμε, στις μεγάλες πόλεις. Στους Χριστούς επισκεφθείτε τον Ι.Ν. Ευαγγελίστριας, μετόχι της Ι.Μ. Βύλιζας.

Πάνω στη διαδρομή Ι. Μ. Κηπίνας, (δυστυχώς για όλους μας η πλημμελής φύλαξή της κατέληξε σε καταλήστευση ακόμη και του ιερού τέμπλου της), Καλαρρίτες ή Προσήλιο και Συρράκο, παλιά πετρόχτιστα γεφύρια, φαράγγια, απόκρημνες θέες, ασημένια στον ήλιο ποτάμια, παγωμένα νερά απο πηγές. Τέτοια όμορφα πλάνα στην ζωή, λίγες φορές αντικρίζεις.

Συρράκο, Καλαρρίτες, Ματσούκι, τα πιο απόμακρα χωριά του νομού Ιωαννίνων, τρία χωριά που οι άνθρωποι και η μοίρα τα ένωσε σε καλές και άσχημες ιστορικές περιόδους. Εμπόριο και βιοτεχνία είχε αναπτυχθεί, και οι εμπορικές τους συναλλαγές είχαν ακτίνα Ήπειρο, Μακεδονίακαι Θεσσαλία. Όλος αυτός ο συσσωρευμένος πλούτος δημιούργησε μια αμιγώς καλλιεργημένη Ελληνική κοινωνία. Αργότερα οι κάτοικοι των χωριών δούλεψαν και σαν κυρατζήδες (αγωγιάτες), καλλιεργούσαν την γη ή βόσκαγαν κοπάδια. Κυρατζήδες, Αγωγιάτες ή καραβανάρηδες: πρόσφεραν πολλά στον τόπο. Κρατούσαν στα χέρια τους την συγκοινωνία, τις μεταφορές και κυρίως το εμπόριο της εποχής που φυσικά δεν είχε ουδεμία σχέση με το σημερινό. Πλούσιοι των ορεινών δυσπρόσιτων περιοχών της Ελλάδος, δεν ήταν αυτοί που είχαν χρήματα, αλλά αυτοί που είχαν στάρι, καλαμπόκι, κριθάρι, κηπευτικά κλπ να θρέψουν τις πολυμελείς οικογένειές τους.

Όσες περισσότερες οκάδες ‘’έβγαζαν’’ απο τις καλλιέργειες κάθε χρονιάς τόσο ‘’πλούσιοι’’ ήταν. Και αυτό για την συγκεκριμένη χρονιά, όχι για πάντα, αφού τίποτε δεν ήταν εξασφαλισμένο, και τίποτα δεν απέκλειε την επόμενη χρονιά να μην πάει καλά η σοδιά. Σκληρή δουλειά στα χωράφια λοιπόν, για μείνουν στον τόπο τους. Άλλοι τα κατάφεραν, άλλοι όχι. Στα χρόνια μας πια, μένουν μόνιμα στα μεγάλα αστικά κέντρα, Γιάννενα, Τρίκαλα, Λάρισα, Βόλος και πολλοί είναι μετανάστες. Ελάχιστοι πλέον, κατοικούν τους χειμωνιάτικους μήνες στα χωριά. Όλοι όμως έρχονται το καλοκαίρι φροντίζοντας και τα πετρόχτιστα σπίτια τους, και την φιλοξενία των επισκεπτών, αλλά κυρίως την συνεχή και αδιάλειπτη παρουσία στην ζωή του χωριού, των εθίμων και των παραδόσεων του τόπου τους.

Στα χρόνια του 1821 στο Συρράκο κατοικούσαν 750 οικογένειες ενώ στους Καλαρρίτες 680.  Την ίδια εποχή η Φιλική Εταιρεία βρήκε πρόθυμα βοήθεια και οργάνωση για την αποτίναξη του Τούρκικου ζυγού. Μυημένοι στην Εταιρεία ήταν ο επιφανής Ιωάννης Κωλέττης από το Συρράκο (1774 – 1847) πρώτος κοινοβουλευτικός πρωθυπουργός (1844 – 1847), ο Κωνσταντίνος Τουρτούρης, ο Πρωτοπαπάς Σγούρος, ο Νικόλαος Γιαννίκος.

Γυρνώντας προς το Ματσούκι, ακριβώς σε έναν ‘’καταυλισμό’’ πάνω στον δρόμο αριστερά σας, στην άκρη του βράχου σχεδόν κρέμεται απ’ αυτόν, η Ι. Μ. Βύλιζας. Ιστορικό μοναστήρι στο Ματσούκι με θεάρεστο έργο σε όλη την ιστορία του. Ακριβώς την ίδια ημέρα που πήγα να το επισκεφτώ, μετά το πέρασμα του ποταμιού, είδα ίχνη από μεγάλο enduro. Ρώτησα στο χωριό και μου είπαν κάτι για Africa (και εγώ νόμιζα ότι ήμουν μόνος). Η διαδρομή είναι απερίγραπτη και προς το μοναστήρι αλλά κυρίως προς το Ματσούκι αφού υπάρχει δυνατότητα αν έχετε enduro να βγείτε στην Θεσσαλία (Ανθούσα) απο την παλιά ‘’στράτα’’ των κυρατζήδων.

Αξιοπρόσεκτα τα καλντερίμια στο Ματσούκι και στους Καλαρρίτες διατηρούν άθικτη την αίγλη τους. Μακάρι οι ντόπιοι να μην μπουν σε πειρασμό να τα ‘’χαλάσουν’’ για χάρη της αυτοκίνησης. Ορεινοί και απομονωμένοι οικισμοί αντιστάθηκαν όσο μπορούσαν στην λαίλαπα του ‘’πολιτισμού’’, ειδικότερα του ‘’τουριστικού’’, διατηρώντας ανόθευτες αξίες, σημαντικότατα ιστορικά μνημεία, μνήμες, και πλούσια πολιτιστική - λαογραφική παράδοση που αφορούν όλους τους Έλληνες ακόμη και αυτούς που δεν …. γνωρίζουν.

 Όλες οι εποχές είναι κατάλληλες για να ταξιδέψετε, καθεμιά με την χάρη και την γοητεία της. Η φύση πάντα υποδέχεται με ζωηρά, λαμπερά χρώματα ειδικά το καλοκαίρι, και τις  Αλκυονίδες ημέρες. Φοράει τα καλά της, και όλοι οι δρόμοι είναι στρωμένοι με κόκκινα και κίτρινα φύλλα από τις φούξιες.

Για να φτάσετε στα χωριά των Τζουμέρκων υπάρχουν αρκετές διαδρομές (δες πρόσβαση), όμως οι καλύτερες είναι οι ‘’παλιές’’ μέσα απο τα βουνά και τα ποτάμια, μέσα απο κει που χαράχτηκε η ιστορία και οι μνήμες των ανθρώπων που θα συναντήσετε. Μικροί, άγνωστοι (ευτυχώς) αλλά πανέμορφοι παράδεισοι, με τα προβλήματα και τον ιδιαίτερο τρόπο ζωής τους, σας περιμένουν. 

 ΠΡΑΚΤΙΚΕΣ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΕΣ 

Ιδέα & υλοποίηση μορφής: Άγγελος Σινάνης

ΔΙΑΜΟΝΗ:  Καλαρρίτες τ.κ. 440 01, Ναπολέων & Αικατερίνη Ζανγκλή 0659 61518, 0651 48843, Ευριπίδης & Παύλος Πατούνης 0659 62235, 0651 79917, 31795, 093927072, Ξενώνας στα Θεοδώριανα τ.κ. 470 45, Σκουτέλας Λάμπρος 0685 22077, ΄Άγναντα τ.κ. 470 43, Χρηστοβασίλης Ιωάννης 0685 31332, Μελισσουργοί τ.κ. 440 01, Παππάς Χρήστος 0659 61357, Καταρράκτης τ.κ. 470 43, ‘’Καταρράκτης’’ τηλ. 0659 51323, Πράμαντα τ.κ. 440 01, ‘’Τα Τζουμέρκα’’ τηλ 0659 61336, 61590, Βουλγαρέλι τ.κ. 470 45, Αρχοντικό ‘’Βίλα Σοφία’’ 0685 22713, 22178, 22598, 22735, 01 6893210, ‘’Γαλήνη’’ 0685 22135, ‘’Αρχόντω’’ 0685 22380, ‘’Κωστηλάτα’’ 0685 22248, Τάσιος Κων/νος 0685 22254.

ΦΑΓΗΤΟ: Στα περισσότερα χωριά θα βρείτε ψησταριές - ταβέρνες, που συνήθως λειτουργούν τα Σαββατοκύριακα. Στα Άγναντα, Πράμαντα, Βουλγαρέλι, Αθαμάνιο, Κυψέλη, πάντοτε είναι ανοικτά με σπιτική κουζίνα. Δοκιμάστε κατσίκι και βραστό. Ελιές και τυριά με γεύση μακράν από τα ‘’εμπορίου’’.

ΑΧΡΕΙΑΣΤΑ: Δασονομείο Αγνάντων 0685 31268, Δασονομείο Τζουμέρκων 0659 61221. Κοινότητες / Βουλγαρέλι 0685 22221, Καταρράκτης 0685 51363, Πράμαντα 0659 61231,  Άγναντα 0659 31241, Σιράκο 0651 53297, 53290, Θεοδώριανα 0685 22447. Α’ Βοήθειες / Βουλγαρέλι 0658 22584, Καταρράκτης 0659 51250, Πράμαντα 0659 61206, Αστυνομία 0659 61205.

ΧΡΗΣΙΜΑ: Συνεργεία- Βουλκανιζατέρ / HONDA - Σχίζας Γιώργος Περιφερειακή οδός, Τ.Κ. 47100 Άρτα Τηλ 0681-27528. YAMAHA Μαυροδήμος Ελευθέριος Κομμένου 201, Τ.Κ. 47100 Άρτα Τηλ 0681-73625, Παππάς Ευάγγελος 2ο χλμ. Άρτας Αγρινίου Τ.Κ. 47100 Άρτα Τηλ 0681 72643, Γενικό συνεργείο Παναγιώτου Σταύρος Μπότσαρη 2, Τ.Κ. 47100 Άρτα Τηλ 0681 27138, 70397.

ΠΡΟΣΒΑΣΗ: Από Αθήνα Ε 94, Ε 65, Ε 55, Ε 951, Άρτα 360 χλμ. Επαρχιακός Νο 30 μετά από 97 χλμ Πράμαντα, και 13 χλμ Ματσούκι Σύνολο 470 χλμ. Από Θεσσαλονίκη Νο 1(Ε 75), Επαρχιακός Νο 4, Επαρχιακός Νο 20 (Ε 90), Γιάννενα 349 χλμ. Γιάννενα Αετοράχη, Γεφύρι Πλάκας, Πράμαντα 68 χλμ και 13 έως Ματσούκι. 430 χλμ.

ΒΕΝΖΙΝΑΔΙΚΑ: Στην περιοχή των Τζουμέρκων γενικά υπάρχουν βενζινάδικα στο Γεφύρι της Πλάκας SHELL, στο Αθαμάνιο Μαμιδάκης και SHELL, έξω από το Βουλγαρέλι, και στην Α. Καλεντίνη, SHELL

ΧΑΡΤΕΣ: Οι πιο ακριβείς είναι της Γ.Υ.Σ. Γεωγραφική Υπηρεσία Στρατού, Πεδίον Άρεως/ 01-8842811. Αγοράστε 2 φύλλα 1: 100.000, Μέτσοβο, Πέτας, ή 4 φύλλα 1 : 50.000, Μέτσοβο, Πράμαντα, Άγναντα, Πέτας.

ΛΕΣΧΕΣ ΜΟΤΟΣΥΚΛΕΤΑΣ: Από τον σύλλογο ΕΛΛΗΝΕΣ ΠΕΡΙΗΓΗΤΕΣ μπορείτε να ζητήσετε ότι πληροφορία σας χρειάζεται για το ταξίδι στα Τζουμέρκα. Ελάτη Τρικάλων - 42032 - Πύλη. Τηλ - Fax : 0434 71826.