ΘΕΣΣΑΛΙΑ – ΤΡΙΚΑΛΑ (1805 λέξεις)

ΠΥΛΗ - ΕΛΑΤΗ - ΔΑΣΟΣ ΠΕΡΤΟΥΛΙΟΥ – ΝΕΡΑΙΔΟΧΩΡΙ

Κείμενο - διαφάνειες: Σινάνης Άγγελος © Φεβρουάριος 1999

Διαβαίνοντας τα στενά της Πύλης από την Δυτική είσοδο του ορεινού όγκου Τρικάλων, ένας δροσερός ποταμός με πολλά νερά, ειδικά τον χειμώνα, σας υποδέχεται. Ο Πορταικός ποταμός και το πέτρινο γεφύρι του στέκει εκεί αγέρωχο, χτισμένο το 1514 με την φροντίδα του Αγίου Βησσαρίωνα απ’ όπου και η δεύτερη ονομασία του.

Μοναδικό γεφύρι στην περιοχή έως το 1936 που κατασκευάστηκε η γέφυρα Κονδύλη στην Πύλη, ήταν ο μοναδικός ‘’δρόμος’’ επικοινωνίας, μεταφοράς αγαθών, ανθρώπων, και κοπαδιών, στις συνηθισμένες εποχιακές μετακινήσεις τους, στα  ορεινά των Τρικάλων.

Ο φαρδύς ασφαλτοστρωμένος δρόμος περνά την διασταύρωση προς Στουρναρέικα, Μεσοχώρα, ανηφορίζοντας μέσα σ’ ένα τοπίο από καταπράσινα βουνά, πολλά πλατάνια, και ανείπωτη θέα στο ποτάμι, και τα απέναντι χωριουδάκια, καλύπτοντας γρήγορα τα Δώδεκα χιλιόμετρα σαν να ήταν μόνο ένα, φτάνοντας στην πανέμορφη, στεφανωμένη από ελατόδασος, Ελάτη ή Τύρνα και σε ύψος 950 μ. Ένας παραδεισένιος τόπος, που καμία φορά σε κάνει ασυναίσθητα να αναρωτιέσαι.... αν πράγματι είσαι στην Ελλάδα. 

Το μεγαλύτερο Δημοτικό Διαμέρισμα της περιοχής - τώρα πια έδρα του Δήμου Αιθήκων -  με σωστή τουριστική υποδομή, ξενώνες, ενοικιαζόμενα δωμάτια, και πολλά μαγαζιά, σούπερ Μάρκετ, εστιατόρια, ψησταριές, κέντρο ορεινών δραστηριοτήτων. Υποδομή που  οφείλεται αποκλειστικά στους φιλόξενους κατοίκους, που με συνεχείς προσπάθειες, βελτίωσαν, και συνεχίζουν με προοπτική να αναπτύσσουν έναν πολύ καλό προορισμό για ξεκούραση & γνωριμία με την ευρύτερη εκπληκτική περιοχή του ορεινού όγκου Τρικάλων. Από εδώ ανοίγονται δεκάδες διαδρομές, ασφάλτινες, δασικές, πεζοπορικές, σε μονοπάτια, και δασικά κομμάτια, αποδεικνύοντας ότι δεν είναι τυχαία η επιλογή της, από τους περιηγητές. 

Ο επισκέπτης έχει την δυνατότητα να ‘’δει ’’ την παλιά Ελάτη και τους ‘’μαχαλάδες’’ της, αν από τον κεντρικό δρόμο που διασχίζει τον Δήμο, περπατήσει έως την διασταύρωση που, η μεν άσφαλτος  οδηγεί στο κοντινό Βροντερό, ο δε τσιμεντόδρομος κατεβαίνει ως τα παλιά σπίτια, και τις αυλές των Τυρνιωτών. Πέτρα δουλεμένη από Ηπειρώτες μαστόρους, Ξυλοδεσιές, Υπέρθυρα, ‘’φωτογραφίζουν’’ την παράδοση και τον πολιτισμό. Απέναντι από την κεντρική πλατεία (Avin) είναι ο ανηφορικός δρόμος που οδηγεί προς τον ‘’ Κόκκινο Βράχο ‘’ απ’ όπου βλέπετε όλη την περιοχή έως την κορυφή Μαρόσα, και αριστερά 2 χλμ προς το Ξωκλήσι της Αγίας Τριάδας, μέσα στο δάσος. Στην Ελάτη υπήρχε το ιστορικό σχολείο όταν: ‘’συντηρούμενο υπό των κατοίκων της, και προ της απελευθερώσεως, άγνωστον από ποιον έτος. Επίσημα στοιχεία δεν υπάρχουσι’’, αναφέρουν τα αρχεία του σχολείου. Σε αυτό δίδαξε η επιφανής παιδαγωγός Ρόζα Ιμβριώτη ανάμεσα στα έτη 1943 - 49,  και λειτούργησε σαν χώρος συγκεντρώσεων, θεατρικών παραστάσεων, και του λαϊκού αναθεωρητικού δικαστηρίου των οργανώσεων, ΕΑΜ, ΕΠΟΝ, ΕΠΕΑ, ΚΚΕ. 

Το πρωί η άγρια κορυφογραμμή του Κόζιακα , σας κοιτά αγέρωχα, προτρέποντας σας, για γνωριμία με τον τόπο. Από την διασταύρωση που οδηγεί στα Στουρναρέικα υπάρχει μια ‘’κρυφή’’ ασφάλτινη διαδρομή, που βγάζει σε ένα πανέμορφο χωριό, πέρασμα κάποτε όλων των ταξιδιωτών, κυρατζήδων ( εμπόρων ) και όλων των εφοδίων του Ε.Λ.Α.Σ. από και προς τα χωριά του Ασπροποτάμου και τα Τρίκαλα. Βλέποντας την πινακίδα Άνω, Μέση, Κάτω Παλαιοκαρυά στρίψτε αριστερά, για να βρεθείτε σε δευτερόλεπτα σε ένα τόπο ασύγκριτης φυσικής ομορφιάς που αν μη τι άλλο δεν μπορεί, από κάποια βαθιά χαράδρα θα βγουν ξωτικά ή νεράιδες.

Στην μικρή τσιμεντένια γέφυρα οδηγήστε αριστερά στον χωματόδρομο, και σε 300 μέτρα είστε στην βάση του παραδοσιακού πέτρινου γεφυριού της Παλαιοκαρυάς ( 16^ος Αι ), με τους δύο ασύμμετρους καταρράκτες, 12 και 2 μέτρων αντίστοιχα. Λίγο μετά, και σχεδόν πάνω στον δρόμο, είναι ο οικισμός Τσιμπιδέϊκα που μόλις το 1970 είχε σχολείο με 15 μαθητές. Σκεφθείτε κάθε ‘’χωριουδάκι’’ που τώρα περνάτε και το βλέπετε  έρημο, το 1970 είχε διθέσια δημοτικά σχολεία με 30-45 μαθητές!! είχε τα δικά του χάνια - συνολικά έξι σε απόσταση 5 χλμ !  Στον τελευταίο οικισμό, την πανέμορφη Άνω Παλαιοκαρυά, το μικρό αλλά τόσο ζεστό καφενεδάκι - πρώην χάνι και αυτό - του Στέφανου και της Παρασκευής Γώγου, θα σας φτιάξει από καφέ ή τσάι έως τα απλά (αλλά νόστιμα) χωριάτικα μεζεδάκια για τσίπουρο. Απολαύστε τα έχοντας θέα από τον υπερυψωμένο δρόμο, το ποτάμι  τα κελαριστά νερά του και τα κελαιδίσματα των πουλιών - τα μόνα που ακούγονται.

Λίγο πιο πάνω από το καφενείο ο χωματόδρομος συνεχίζει αριστερά προς έναν μικρό οικισμό και τα χωριά της Αργιθέας ενώ δεξιά για Ελάτη & Στουρναρέικα ή ακόμη για Μεσοχώρα διασχίζοντας ένα πανέμορφο ελατόδασος.

Η επίσκεψη στο Περτούλι τα λιβάδια και το διάσημο δάσος του, είναι κάτι που κανείς επισκέπτης δεν απέφυγε. Το Πανεπιστημιακό δάσος Περτουλίου είναι δημόσιο, και συντελεί τα μέγιστα με τον δικό του τρόπο, στην αέναη ανάπτυξη της περιοχής, και ας μην φαίνεται με την πρώτη ματιά. Όλα άρχισαν από πολύ παλιά, όταν ένας φωτισμένος καθηγητής του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης ο Αναστάσιος Οικονομόπουλος ενήργησε ώστε να παραχωρηθεί το δάσος για λόγους εκπαιδευτικούς, έρευνας, και πρότυπης δασικής εκμετάλλευσης στο Πανεπιστήμιο. Αυτός ο άριστος καθηγητής είναι ο ουσιαστικός εμπνευστής και δημιουργός του εκπληκτικού συμπλέγματος, αφού με προσωπικές του ενέργειες κατάφερε τελικά το 1934 με τον νόμο 6320 να πετύχει την παραχώρηση απο το Υπ. Γεωργίας. 

Στα λιβάδια Περτουλίου υπάρχουν αρκετές δυνατότητες για χαλάρωση ή αντίστοιχα για άθληση. Ένα αλπικό τοπίο στα 1.180 μ  έκπληξη για τον επισκέπτη, μια που απότομα διακόπτεται η πυκνή βλάστηση και αντικαθίσταται για λίγο με καταπράσινα λιβάδια, δεκάδες μικροσκοπικές λίμνες, πεντακάθαρα ρυάκια, και δεκάδες  Άλογα ή Αγελάδες να βόσκουν ελεύθερα. Μοναδικές ευκαιρίες  για βόλτα με άλογα στα μονοπάτια του Ελατόδασους, όμορφους περιπάτους στους δασικούς δρόμους, μεζέδες στο ‘’Κερκέτιο’’ η στο σαλέ, και ανοιχτός δρόμος προς το πετρόχτιστο παραδοσιακό Περτούλι. 

Το Περτούλι, πανέμορφο αρχοντοχώρι ορθώνεται περήφανο σε μια μαγευτική, γεμάτη έλατα τοποθεσία του βουνού Φούρκα της Πίνδου. Καταστράφηκε πολλές φορές από επιδημίες και εμπρησμούς βάρβαρων λαών και στα νεώτερα χρόνια από τους Γερμανούς το 1943. Μετά τον πόλεμο οι κάτοικοι το ξανάκτισαν - κάτι που έκαναν συνεχώς στους αιώνες που πέρασαν - μόνο που αυτή τη φορά έφτιαξαν και το μεγάλο για την εποχή εργοστάσιο επεξεργασίας ξύλου.

Αυτό το μεγάλο έργο έδωσε δουλειά στα δύσκολα μεταπολεμικά χρόνια σε όλα τα χωριά περιφερειακά του Περτουλίου εξασφαλίζοντας, αφενός οικονομική άνθηση, αφ’ ετέρου εμπόδισε το μεταναστευτικό ρεύμα να πάρει διαστάσεις όπως στην υπόλοιπη Ελλάδα. Ο γέροντας Λεωνίδας Κρούπης θυμάται την λαχτάρα του κόσμου γιαυτό το έργο αναφέροντας χαρακτηριστικά για τα τεράστια σε όγκο, και φυσικά βάρος μηχανήματα, πριόνια, πάγκους, εργαλεία που τα κουβαλούσαν στην πλάτη !! έως το εργοστάσιο, αφού ο δρόμος Τρικάλων - Άρτας άρχισε να κατασκευάζεται το 1925 από την Πύλη αλλά ακόμη δεν είχε ολοκληρωθεί (σ. σ. ούτε σήμερα έχει).

Το τεράστιο και πλούσιο δασικό σύμπλεγμα έδινε τόση δουλειά, που είχε 3 βάρδιες από τον Μάρτιο έως και τον Δεκέμβριο που δούλευαν ασταμάτητα εφοδιάζοντας όλη την επικράτεια με καλοδουλεμένη ξυλεία. Η παραγωγή του, γέμιζε 3 φορτηγά την μέρα. Για λόγους που ακόμη και σήμερα δεν έχουν διευκρινισθεί, στα τέλη της δεκαετίας του 60’ σταμάτησε να λειτουργεί, με ότι αυτό σήμαινε για τους κατοίκους και την Ελληνική βιομηχανία ξύλου. Το δασικό σύμπλεγμα Περτουλίου με συνολική έκταση 32970 στρ. και συνολική δασοσκεπή έκταση 25300 στρ εξακολουθεί ως τις μέρες μας είναι από τα παραγωγικότερα δάση στην χώρα μας.

Το γραφικό Νεραιδοχώρι, όπως ακριβώς αφήνει να εννοηθεί το όνομά του, είναι κτισμένο κάτω από την κορυφή Νεράιδα ανάμεσα από δεκάδες φυσικές ομορφιές. Τόσο η προικισμένη φύση που το περιβάλει, όσο και τα θαυμάσια μνημεία του χώρου κερδίζουν αμέσως τον επισκέπτη. Μνημεία που ενθουσιάζουν τους επισκέπτες και έχουν εύκολη πρόσβαση είναι η εκκλησία του Αγ. Νικολάου (1763), με θαυμάσιες αγιογραφίες στην πλατεία του Νεραιδοχωρίου. Δύο μόλις χλμ από το χωριό βρίσκεται η Αγ. Παρασκευή (1793) τυλιγμένη στους θρύλους που η παράδοση διασώζει, αναφέροντας για τον τρούλο της μονής και την κούφια στέγη, που χρησιμοποιήθηκε για κρυφό σχολειό, και στα ‘’δύσκολα’’ χρόνια για καταφύγιο - κρησφύγετο του Ε.Α.Μ.

Προς την δασική οδό Νεραιδοχωρίου - Πύρρας συναντάτε το μονοπάτι του Γούσιου Χατζηπέτρου, το παλιό πέτρινο γεφύρι στην Σμίξη (18^ος Αι.), και τον παλιό νερόμυλο πολύ κοντά στο γεφύρι, ενώ ακόμα δύο χλμ μέσα από ατέλειωτες εναλλαγές του τοπίου βρίσκεστε στην Πύρρα, και δίπλα της ίσα-ίσα που διακρίνεται  - περισσότερο ακούγεται το Καμναίτικο ρέμα. Ένα χωριό που το κύριο μέρος των κατοίκων μετακινείται με αποτέλεσμα τον χειμώνα να μένουν εδώ ελάχιστες οικογένειες. Πριν μερικές δεκαετίες λειτουργούσε ακόμη το Ειρηνοδικείο, και το σχολείο, δείγμα του μεγάλου πληθυσμού της περιοχής. Μνημεία της Πύρρας είναι η Ιερά μονή Αγίου Μόδεστου, η Αγ. Παρασκευή και το παλιό πέτρινο γεφύρι, πάνω σχεδόν στον δασικό δρόμο Πύρρας - Νεραιδοχωρίου. Οι δύο ψησταριές - ταβέρνες, μία στην στρογγυλή πλατεία που φαίνεται χαρακτηριστικά, πριν το χωριό, και η άλλη στην κεντρική πλατεία σερβίρουν σπέσιαλ τηγανιά, ψητά της ώρας, θαυμάσιο ντόπιο τυρί, πατάτες τηγανιτές κομμένες στο χέρι, και το πιο γευστικό τσιπουράκι που δοκιμάσατε ποτέ.

Πλούσια βλάστηση, γνωριμία με τα δεκάδες μνημεία, πολλά νερά, καταρράκτες, ψάρεμα στο ποτάμι, φιλοξενία, καλοί μεζέδες, κυνήγι, είναι τα ‘’δώρα’’ που απλόχερα προσφέρει όλη η περιοχή στους επισκέπτες της, καιρό τώρα. Όλα τα χωριά, προσφέρουν υπηρεσίες έξω από την τυποποιημένη ‘’τουριστική’’ νοοτροπία, και παντού, όλο το χρόνο θα βρείτε ανθρώπους πρόθυμους να σας εξυπηρετήσουν.

ΠΡΑΚΤΙΚΕΣ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΕΣ

Ιδέα & υλοποίηση μορφής: Άγγελος Σινάνης

ΔΙΑΜΟΝΗ: Ξενώνες - Ξενοδοχεία: Πρόθεμα 0434 Ελάτη : Παπαναστασίου / 71150, 3,  71280, Κόζιακας / 71270, 71080, Έλατος / 71300, 71238, Στουρναρέικα: Ζαμπάκας / 93000,93296, Νεραιδοχώρι: Παπαθαστασίου/ 91500, Νιαβής / 91201, Περτούλι: Αρχοντικό Διβάνη: 91252, 91111, Ξενώνας Κανταρτζή / 91503, Περτούλι / 91360, Καλόγεροι: Σαρακατσάνος / 71385. Πληροφορίες για ενοικιαζόμενα δωμάτια δίνονται από τα κατά τόπους Αστυνομικά Τμήματα.

Κάμπινγκ: Επιτρέπεται στον περιφραγμένο χώρο της Αγ. Κυριακής στον δρόμο προς Περτούλι.

Καταφύγιο: Στο όρος Κόζιακας στα 1738 μέτρα υψόμετρο βρίσκεται το καταφύγιο ‘’Χατζηπέτρος’’ που προς το παρόν δεν λειτουργεί.

ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΕΣ: Magic Sport : Σκι αντοχής, ιππασία, ορειβασία, τοξοβολία, ποδήλατο βουνού, 0434 71192, 3.

ΦΑΓΗΤΟ: Η περιοχή ξεχωρίζει με τις ταβέρνες - εστιατόρια & ψησταριές της, που προσφέρουν εξαιρετικής ποιότητας τοπικούς, παραδοσιακούς μεζέδες ( κοκορέτσι, κεμπάπ, τηγανιά), και καλομαγειρεμένο κυνήγι, πάντα με τοπικά  γαλακτοκομικά προϊόντα, με σπιτική ποιότητα και γεύση.

CHALET: Χιονοδρομικό κέντρο Περτουλίου, υψόμετρο 1200 μ.

ΧΡΗΣΙΜΑ: 0434 Δημοτικά Διαμερίσματα: Ελάτης: 71293, Περτουλίου: 91080, Νεραιδοχωρίου: 91279, Πύρρας: 91275, Αστυνομία: 71222, Α’ Βοήθειες : 71363, 22870. Συνεργείο: Μοto Mexis: 0445 43091, Βουλκανιζατέρ Auto - Moto, Τζανής Βασίλειος - Πύλη  0434 22008.

ΠΡΟΣΒΑΣΗ: Από Αθήνα Ε-75 έως Λαμία, και μετά Ε-65 έως Καρδίτσα, Τρίκαλα, και μετά ο επαρχιακός Νο 30 προς Πύλη, Ελάτη, σύνολο 360 χλμ. Από Θεσσαλονίκη Ε-75 έως Λάρισα όπου, ο Ε-92 οδηγεί στα Τρίκαλα, σύνολο 254 χλμ.

ΒΕΝΖΙΝΑΔΙΚΑ: Στην Πύλη υπάρχουν 4 συνολικά, προς την Ελάτη ΕΚΟ και το τελευταίο προς Περτούλι - Νεραιδοχώρι και τα χωριά του Ασπροποτάμου είναι στην Ελάτη ΑVIN. Τα τελευταία προς Τζουμέρκα - Άρτα είναι στον οικισμό Λογγιές Κοτρωνίου DRAC OIL, και  στα Στουρναρέικα (Elin Oil).

ΧΑΡΤΕΣ: Πολύ καλός είναι ο νέος (έκδοση 1999 ) αναλυτικός χάρτης Ορεινού Χώρου Τρικάλων σε κλίμακα 1 : 100.000. Υπάρχει στην Ελάτη στο κατάστημα ‘’το λίκνο’’ και στέλνεται αντικαταβολή 0434 71826.

ΛΕΣΧΕΣ ΜΟΤΟΣΥΚΛΕΤΑΣ : ΜΟ.ΛΕ.Τ. Λέσχη Μοτοσικλέτας Τρικάλων / Ομήρου 6 / 42 100 Τρίκαλα Τηλ - Fax : 043172424, ΕΛΛΗΝΕΣ ΠΕΡΙΗΓΗΤΕΣ - Σύλλογος Μοτοσικλέτας Ελάτης Τρικάλων  - 42032 - Πύλη, Τηλ - Fax: 0434 71826.