ΘΕΣΣΑΛΙΑ – ΤΡΙΚΑΛΑ (1727 λέξεις)

ΑΣΠΡΟΠΟΤΑΜΟΣ ΠΙΝΔΟΥ

Κείμενο - διαφάνειες: Σινάνης Άγγελος © Φεβρουάριος 1999

Τα πανέμορφα, ‘’ξεχασμένα’’ χωριά του Ασπροποτάμου, προσεγγίζονται ή οδηγώντας πάνω σε παμπάλαια μονοπάτια, (στράτες των κυρατζήδων) που σήμερα καλύπτονται απο άσφαλτο ή περπατώντας μέσα στα εκπληκτικά δασικά συμπλέγματα του Στεφανίου, και της Τριγγίας. 

Ουσιαστικά σε αυτό το σημείο ‘’μπαίνετε’’ είτε απο το Καστράκι (Βόρεια) ή από την Ελάτη (Δυτικά). Σε πρώτο πλάνο μικρά χωριουδάκια, σκιερά πλατάνια, σπάνια αρχιτεκτονικά μνημεία, εγκαταλειμμένα μοναστήρια και αριστουργηματικές προεκτάσεις της φύσης, με μορφή πέτρινων γεφυριών βαλμένα στην καρδιά της Νότιας Πίνδου. Τα χωριά τριγυρισμένα από τις κορυφές του Λάκμου ( Περιστέρι ) 2.295 μ, της Τριγγίας 2204 μ, της Κακαρδίτσας (Τζουμέρκα) 2.429 μ, έχουν κρατήσει ήθη και παραδόσεις που χάνονται στα βάθη των αιώνων.  

Για να γνωρίσετε την περιοχή οδηγήστε από το Χάνι στον πρώτο οικισμό της περιοχής, την Καστανιά, Από εκεί 17 χλμ πολύ κοντά στο Κουκουφλί, με τον πεστροφογεννητικό του σταθμό, είναι τα Δολιανά με τον εκπληκτικό σε σύλληψη και κατασκευή ναό του Τιμίου Σταυρού (1770 Μ.Χ) περίπου. Μοναδική στην Ελλάδα - αρχιτεκτονική σχεδίαση και κατασκευή τουλάχιστον όσο αφορά τον πολύπλοκο κεντρικό τρούλο που χωρίζεται σε άλλους 9!! μικρότερους, και διαφορετικού μεγέθους. Η εκκλησία είναι κλειδωμένη συνήθως, εκτός τον 15 Αύγουστο που γίνεται το πανηγύρι, όμως εξωτερικά διακρίνονται οι λεπτομερείς ανάγλυφες διακοσμητικές παραστάσεις βοηθούμενες, και από τις εργασίες καθαρισμού, και στήριξης που έγιναν. Τόσο στα Δολιανά, όσο και στην Κρανιά που ανήκει ο οικισμός υπάρχουν ταβερνάκια και - Κρανιά - ξενώνας.  

Το υψόμετρο εδώ είναι 1350 μ και συνεχίζοντας τον βατό χωματόδρομο βρίσκεστε στην Κρανιά, το μεγαλύτερο χωριό της περιοχής Ασπροποτάμου μετά το Γαρδίκι, χωρισμένο από το ποτάμι σε δύο οικισμούς. Πανέμορφο χωριό, με 600 - 700 κατοίκους το καλοκαίρι, μια πλατεία που σφύζει από ζωή, με ταβερνάκια καφενεία, νέους ανθρώπους, και... έρημο τον χειμώνα. Αυτό συμβαίνει και στην κοντινή αρμονική με την φύση Καλλιρρόη αλλά και σε όλη την περιοχή Ασπροποτάμου. Ζητήστε από τους ντόπιους να σας δείξουν ή ακόμη και να σας οδηγήσουν στα πανέμορφα παραδοσιακά πέτρινα γεφύρια της περιοχής, της ’’Κρανιάς’’, και του ‘’Γκίκα’’ κοντά στον παλιό εγκατελειμένο νερόμυλο. Πολλοί από τους κατοίκους είναι Σαρακατσάνοι, και έξω από το χωριό Κρανιά υπάρχει τοποθεσία ‘’Σαρακατσάνικα κονάκια’’. Εκεί το καλοκαίρι θα συναντήσετε οικογένειες που ακόμη, ανεβαίνουν εδώ και βόσκουν τα κοπάδια τους στα λιβάδια της Τριγγίας.  

Βγαίνοντας πάλι στον κεντρικό δρόμο ακολουθώντας το Σκληνιασώτικο ρέμα σε 8 χλμ βρίσκεστε στα ‘’Τρία Ποτάμια’’ ή Τριπόταμα. Στην πραγματικότητα τα Τρία ποτάμια είναι...ο Αχελώος ή Ασπροπόταμος ενισχυμένος από τα δύο ρέματα Χαλικιώτικο και Σκληνιασώτικο, που φτάνουν έως εκεί. Στα δεξιά σας η διασταύρωση οδηγεί σε 5 χλμ στο εκπληκτικό Κατάφυτο - όνομα και πράγμα - με δεκάδες πανέμορφα πέτρινα σπίτια, κτίσματα των αρχών του αιώνα, σκαρφαλωμένο στον Κέδρο 1.796 μ, και τις δασωμένες πλαγιές του, Κλαδιά 1541 μ, και Οξιά 1545 μ ότι πρέπει για αξέχαστες, πεζοπορικές διαδρομές. Στο Κατάφυτο υπήρχαν ακόμη και τον χειμώνα 30 - 40 οικογένειες που ασχολούνταν όπως σε όλη την περιοχή με την κτηνοτροφία. Η αρχή της εγκατάλειψης άρχισε με τους σεισμούς του 1969. Η τότε δικτατορική ‘’κυβέρνηση’’ έκτισε με την βοήθεια του στρατού σπίτια στα Τρίκαλα, και όποια από τις πληγείσες οικογένειες ήθελε το αγόραζε έναντι 50.000 - 60.000 Δρχ, αφού όμως πρώτα εγκατέλειπε το χωριό. Πολλοί τότε έφυγαν και στην συνέχεια η εγκατάλειψη ήταν θέμα χρόνου. Στο χωριό υπάρχει η αξιόλογη εκκλησία του Αγ. Νικολάου 18 ου Αι, και ο παλιός νερόμυλος, που βρίσκεται ακόμη σε λειτουργία  αλέθοντας καλαμπόκι και στάρι για τις ανάγκες των κατοίκων των γύρω κοινοτήτων. 

Συνεχίζοντας τον δρόμο προς το τελευταίο χωριό του Ασπροποτάμου το Χαλίκι, φτάνετε στην διασταύρωση προς  Ανθούσα. Μόλις σε 1 χλμ ξεπροβάλει το πανέμορφο χωριό στα 1100 μ υψόμετρο με καλοδιατηρημένα μνημεία κτισμένο σχεδόν δίπλα απο το πολύβουο ποτάμι. Στην είσοδό του υπάρχει το ομώνυμο πέτρινο γεφύρι ‘’της Ανθούσας’’, και ξεχωριστό μοναστήρι στην περιοχή είναι της Παναγίας Της Γαλακτοτροφούσας πολύ κοντά στο δεύτερο γεφύρι ‘’του Μίχου’’. Στην μεγάλη πλατεία του χωριού δίπλα απο την εκκλησία των Αγίων Πάντων, στήνονται τους καλοκαιρινούς μήνες φοβερά πανηγύρια, (Αγ. Παρασκευής - Προφήτη Ηλία) και πράγματι αν τύχει και βρεθείτε, θα μείνετε έκπληκτοι απο την παρουσία νέων ανθρώπων. Όλοι οι ντόπιοι φεύγουν αρχές Οκτώβρη και το χωριό σχεδόν ερημώνει για όλο τον χειμώνα. Υπάρχει ξενώνας και δίνετε η ευκαιρία να γνωρίσετε όλες τις διαδρομές μέσα στα πανέμορφα δάση Οξυάς, Ελάτης, Βελανιδιάς, της Ανθούσας, και να καταλήξετε στο Στεφάνι, το Χαλίκι, ή το Μέτσοβο μέσα απο ‘’δρόμους’’ μυθικούς σαν σε όνειρο. Ολόκληρη η περιοχή του Ασπροποτάμου έχει ενταχθεί στο δίκτυο προστασίας NATURA 2000.  

Οι διαδρομές στην Ανθούσα είναι ατέλειωτες, καταλήγοντας σε 5 χλμ στο τελευταίο χωριό του Ασπροπόταμου το Χαλίκι, εκεί ακριβώς που ήταν τα σύνορα Ελλάδος (Θεσσαλίας) - Τουρκίας (Ηπείρου) ως το 1912. Οι γυμνές πλαγιές που είναι κτισμένο το χωριό στην αρχή ξενίζουν τον επισκέπτη, αλλά μην σας διαφεύγει ότι το Χαλίκι έγινε ευρύτερα γνωστό απο το Βουνό Λάκμος (Περιστέρι) απ’ όπου, αναβλύζουν δεκάδες πηγές που σιγά - σιγά σχηματίζουν τον Αχελώο. Στην πλατεία του χωριού (1240 μ υψόμετρο) είναι η Αγία Παρασκευή, και απέναντι από το χωριό ο Αγ. Γεώργιος. Κάτω απο την πλατεία υπάρχουν δύο πανέμορφα πέτρινα γεφύρια ‘’της Καπαριάς’’ και του ‘’Χαλικιού’’.  

Ο δρόμος που βλέπετε απέναντι απ’ το χωριό οδηγεί σε εκπληκτικά αλπικά τοπία, μονοπάτια με μανιτάρια, μέρη απάτητα απο ‘’τουρίστες’’. Βγαίνοντας απ΄ το Χαλίκι με κατεύθυνση το Μέτσοβο σε 1 χλμ υπάρχει η διασταύρωση, και ο δρόμος που οδηγεί στο εκπληκτικό πέτρινο γεφύρι και την ‘’σκάλα’’ του Μιχαλάκη Φίλου. Περπατήστε το και αναλογιστείτε, τα μνημεία που αντικρίσατε.... σε μόλις 5 - 6 χλμ, και τότε θα συνειδητοποιήσετε την ιστορία του χώρου. 

Επιστρέφοντας στην διασταύρωση ‘’τρία ποτάμια’’ υπάρχει πινακίδα που σας οδηγεί στα 1.100 μ ύψος, στην Πολυθέα που όπως λέει και το όνομά της έχει πολύ θέα προς τις κορφές της Νότιας Πίνδου, Αυγό 2.148 μ, Μεγάλος Πύργος 1.938 μ, και Νεράιδα 1.931 μ, και προς την κοινότητα Μηλιάς. Υπάρχουν χώροι ξεκούρασης, ( όπως μπαίνετε στο χωριό δεξιά προς Αγ. Δημήτριο) με πετρόχτιστες βρύσες και στην πλατεία του χωριού ταβερνάκια με σπέσιαλ τοπικούς μεζέδες, κοκορέτσι, ολόφρεσκες σαλάτες και θαυμάσια τυροκομικά προϊόντα. Η ύπαρξη ξενώνα λειτουργεί θετικά στην προσέγγιση του τόπου, αφού από εδώ και κάτω αρχίζει μια εντελώς ‘’ανεξερεύνητη’’ περιοχή έξω από οποιαδήποτε ‘’τουριστική’’ υποψία ή εκμετάλλευση, και μέσα σε ένα τοπίο όλο χαράδρες, και εκπληκτική θέα στο ποτάμι. Συνεχίστε με κατεύθυνση τον  Άγ. Νικόλαο και μετά από 11 χλμ στρίψτε  στις ‘’πινακίδες’’ που λένε Γαρδίκι, Αθαμανία. 

Ακολουθώντας ανάποδα τον ρου του Αχελώου περνάτε την σιδερένια γέφυρα, και έχοντας στα αριστερά σας το Μουτσιαρίτικο ρέμα, και απέναντι το Καμναίτικο, που και αυτά με τα νερά τους δυναμώνουν τον Αχελώο, καταλήγετε στο αμφιθεατρικά κτισμένο Γαρδίκι ή μετά από 2 χλμ στην Αθαμανία, με τις γύρω κορυφές, την διπλή Μακριά Ράχη 1.708 και 1.944 και την πανύψηλη Κακαρδίτσα 2.429 μ να δεσπόζουν ακριβώς ‘’πάνω’’ στο φυσικό σύνορο  Θεσσαλίας και Ηπείρου. Ο τόπος γύρω ξεπερνά οποιαδήποτε περιγραφή. Πυκνά δάση από έλατα, και βελανιδιές, ιστορικά μνημεία - εκκλησίες - Αγ. Τριάδος, Κοίμηση της Θεοτόκου στο Γαρδίκι, Αγ. Παρασκευή, Προφήτης Ηλίας στην Αθαμανία, και τόσους θρύλους που διασώζει η παράδοση, και οι φιλόξενοι κάτοικοι, που θα σας φιλέψουν το καλύτερο, στο παραδοσιακό καφενείο ή στις ψησταριές, με συνοδεία ντόπιο τσιπουράκι και καλή καρδιά.  

Το Γαρδίκι είναι το μεγαλύτερο απο τα χωριά της περιοχής Ασπροποτάμου με ξενώνα για τους επισκέπτες. Δυστυχώς παρά το μέγεθος του, μόνο το καλοκαίρι (Μάιος - Νοέμβριος) είναι κατοικημένο, ενώ τον χειμώνα το χαίρετε μόνος του ο φύλακας. Ίσως συνεπαρμένοι συνεχίσετε την περιήγηση γυρνώντας πάλι στην γέφυρα, ανακαλύπτοντας συνεχώς κρυφές χάρες μιας άγνωστης Ελλάδας που συνεχώς εκπλήσσει με κυριότερο ‘’Θέμα’’ της, τον ποταμό Αχελώο.  

Πάνω στον βράχο!! η ‘’σήμανση’’ είναι ξεκάθαρη -  Άρτα - με κόκκινο σπρέι, ακολουθείστε την ‘’πινακίδα’’ και περάστε πάνω από την  ελλειπτική γέφυρα Αλεξίου, ακολουθώντας τον χωματόδρομο και περνώντας στα δεξιά σας την έρημη σήμερα - αλλά πάντα αξιοπρόσεκτη -  Ι. Μ. Ανταποδόσεως Κοιμήσεως της Θεοτόκου. Σε 17 χλμ χωματόδρομου (Enduro ή 4x4 κατά προτίμηση) με νεροφαγώματα, λακκούβες, με εκπληκτική θέα στον Αχελώο, φτάνετε στην Μεσοχώρα μέσω Αρματολικού. Στην Μεσοχώρα υψώθηκε, και σε λίγο θα λειτουργήσει το φράγμα ώστε σε λίγα χρόνια όλη η περιοχή που διασχίσατε θα είναι λίμνη. Ας ευχηθούμε να είναι για καλό.  

Αφεθείτε για ώρες ή μέρες στην μαγεία των σπάνιων, αυθεντικών περιηγήσεων, των παραδοσιακών οικισμών του ορεινού όγκου και του γνήσιου ανθρώπινου παράγοντα, που ειδικά σ’ αυτά τα μέρη αναπτύσσεται μόνος και αυτάρκης, απλός και αγνός, μακριά από συμφέροντα, και συμφωνίες.  

ΠΡΑΚΤΙΚΕΣ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΕΣ

Ιδέα & υλοποίηση μορφής: Άγγελος Σινάνης 

ΔΙΑΜΟΝΗ: τ.κ. 420 36 Για όλα τα χωριά του Ασπροποτάμου, Ανθούσα 0432 87105, Κατάφυτο 0432 87410, Βούκιας Αλέκος 87252, 87387, Κρανιά 0432 87292, Ασπροπόταμος 0432 87277, 87235, Μηλιά Πελτέκης Δημήτριος 0432 87254, Πολυθέα 0432 87494,  Πολυθέα 0432 87288, Χαλικίου 0432 87361, Αγ. Παρασκευή 0432 96265, Εξόρμηση στον Ασπροπόταμο γίνεται και από: Γαρδίκι τ.κ. 420 37 Κάκιας, 0434 96203, 96146, Μεσοχώρα τ.κ. 420 37 Αχελώος 0434 31223. Κάμπινγκ: Ελεύθερο σε όποια ωραία τοποθεσία επιλέξετε. Στήστε τη σκηνή σας και φεύγοντας μην αφήσετε σκουπίδια. Καταφύγιο: Στο όρος Κόζιακας στα 1738 μέτρα υψόμετρο βρίσκεται το καταφύγιο ‘’Χατζηπέτρος’’ που προς το παρόν δεν λειτουργεί.

ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΕΣ: Magic Sport : Σκι,Σκι αντοχής, ιππασία, ορειβασία, τοξοβολία, ποδήλατο βουνού, 0434 71192, 3. Μέσα στο 1999 στην τοποθεσία ‘’Τρία Ποτάμια’’ θα λειτουργήσει κέντρο περιβαλλοντολογικής ενημέρωσης και κέντρο εκμάθησης κανό - καγιάκ.

ΦΑΓΗΤΟ: Η περιοχή ξεχωρίζει με τα γνήσια ταβερνάκια και ψησταριές της, που προσφέρουν εξαιρετικής ποιότητας τοπικούς, παραδοσιακούς μεζέδες, κοκορέτσι, κεμπάπ, και γενικά καλοψημένο κρέας, καλομαγειρεμένο κυνήγι, που συνοδεύεται  πάντα από αγνά γαλακτοκομικά προϊόντα.

ΑΧΡΕΙΑΣΤΑ: Διευρυμένη κοινότητα Ασπροποτάμου : 0432 46409, 61203, Κοινότητες Κατάφυτου: 0432 87410, Κρανιάς: 0432 - 87292, Πολυθέας: 0432 23348, Αστυνομία: 0434 31220, Α’ Βοήθειες: 0434 31219, 22222, 24333.  Συνεργεία - Βουλκανιζατέρ: Παπατζημόπουλος Αθανάσιος Πατριάρχου Δημητρίου 28, Καλαμπάκα, Τηλ 0432-25262. Καπρανάς Λάζαρος Τρικάλων 81, Καλαμπάκα, Τηλ 0432- 23038.                                                                

ΠΡΟΣΒΑΣΗ: Από Αθήνα Ε-75 έως Λαμία, και Ε-65 έως Καρδίτσα, Τρίκαλα, Καλαμπάκα 361 χλμ, Χάνι Μουργκάνι. Από Θεσσαλονίκη Ε-75 έως Λάρισα που ο Ε-92 οδηγεί στα Τρίκαλα, Καλαμπάκα, Χάνι Μουργκάνι, σύνολο 246 χλμ.                           

ΒΕΝΖΙΝΑΔΙΚΑ: Εκτός της Καλαμπάκας που  υπάρχουν αρκετά, στην ορεινή περιοχή υπάρχει στην Ελάτη Jet Oil.

ΧΑΡΤΕΣ: Οι πιο ακριβείς είναι της Γ.Υ.Σ. Γεωγραφική Υπηρεσία Στρατού, Πεδίον Άρεως/ 01 8842811. Αγοράστε 2 φύλλα 1: 50.000, Καστανέα, Μυρόφυλο. Επίσης καλός είναι ο νέος (έκδοση 1999 ) αναλυτικός χάρτης Ορεινού Χώρου Τρικάλων σε κλίμακα 1 : 100.000. Υπάρχει στο ‘’λίκνο’’ και στέλνεται αντικαταβολή 0434 71826.

ΛΕΣΧΕΣ ΜΟΤΟΣΙΚΛΕΤΑΣ: ΜΟ.ΛΕ.Τ. Λέσχη Μοτοσικλέτας Τρικάλων / Ομήρου 6 / 42 100 Τρίκαλα Τηλ: 0431 72424, ΕΛΛΗΝΕΣ ΠΕΡΙΗΓΗΤΕΣ - Σύλλογος Μοτοσικλέτας Ελάτης Τρικάλων 42032 - Πύλη, Τηλ  Fax: 0434 71826.