ΝΟΜΟΣ ΕΒΡΟΥ (7568 λέξεις)

ΣΥΝΟΡΙΑΚΕΣ ΔΙΑΔΡΟΜΕΣ

Κείμενο - Διαφάνειες: Άγγελος Σινάνης © Φεβρουάριος 2000

Στους φίλους: Σίμο Μακαρόνη & Κριτή Κριτίου (Αλεξανδρούπολη), Θανάση Κουτρουβή (Άνθεια), Δημήτρη Στοϊκοτίδη και σε όλη την καλή παρέα της Ορεστιάδας.

Είναι σημαντικό το ταξίδι στον Έβρο και δεν μπορεί να περιγραφεί μέσα σε λίγες σελίδες. Δεν θα μπορούσε να είναι αλλιώς, αφού η γνώση που αποκτάς για τον χώρο ‘’ολοκληρώνεται’’ και αποδίδεται στους ταξιδευτές μετά από πολλές εβδομάδες παραμονής στον τόπο.  Ένα πελώριο ψηφιδωτό ξετυλίγεται στην επίσκεψη του περιηγητή στον Νομό Έβρου, ένα ψηφιδωτό από αρχαίες πόλεις, παλιούς σταθμούς, νέες κωμοπόλεις, χωριά και σημάδια χαμένα μέσα στις σελίδες της ιστορίας από την εποχή του Χαλκού, εκπληκτικά μνημεία που οδηγούν δίπλα από την Εγνατία οδό σε άλλους τόπους ξεχασμένους, σε άλλους χρόνους δοξασμένους. Όταν το συνδέσεις, παρουσιάζεται ο Ελληνισμός στην πιο συγκλονιστική του εκδοχή. 

Ο Νομός Έβρου είναι το τελευταίο σύνορο της Ελλάδας προς Τουρκία και Βουλγαρία. Ο ποταμός Έβρος από την Νέα Βύσσα έως τις εκβολές του, αποτελεί το φυσικό σύνορο Ελλάδος – Τουρκίας. Το κάλεσμα από την κοσμική Αλεξανδρούπολη, ως τις Ρούσα, Φέρες, Ορεστιάδα, Σουφλί, Διδυμότειχο, Δαδιά, Κορνοφωλιά, αλλά και δεκάδες απομονωμένα χωριουδάκια δίνει εντελώς διαφορετική διάσταση στον χώρο, το χρόνο, την ποιότητα. Θαρρείς αχανείς οι εκτάσεις, όμως τιθασεύονται εύκολα από ένα ευρύ και προσεγμένο δίκτυο ασφαλτόδρομων, βατών χωματόδρομων & δασικών μονοπατιών. 

Η Αρχαία Σάλη με την έντονη παρουσία τον 5^ο αι. ταυτίζεται με την σημερινή Αλεξανδρούπολη σύμφωνα με τα ρωμαϊκά οδοιπορικά του 4^ου Αι μ.Χ. που την σημειώνουν 11 χλμ δυτικά της Τραϊανούπολης. Σπουδαίο ρόλο έχει την Βυζαντινή εποχή καθώς η Κωνσταντινούπολη είναι κοντά και στα όριά της, ακμάζουν σημαντικές πόλεις σαν την Τραϊανούπολη, Βήρα (Φέρες), Μάκρη. 

Στο τέλος του 19^ου Αι άρχισε να κατασκευάζεται η πρώτη σιδηροδρομική γραμμή, στα κατεχόμενα από την Οθωμανική Αυτοκρατορία εδάφη, που στην συνέχεια περιήλθαν στην Ελλάδα. Η Σύνδεση Θεσσαλονίκης – Σκοπίων άρχισε το 1871 και ολοκληρώθηκε μετά από δύο χρόνια. Ένα χρόνο αργότερα δόθηκε στην εκμετάλλευση η διακλάδωση της γραμμής, Κωνσταντινούπολη – Μπέλοβα – Κούλελι – Μπουργκάζ προς Δεδέ αγάτς. Μαζί με τη γραμμή αρχίζει και η ανάπτυξη του μικρού και άσημου Δεδέ – αγάτς (Αλεξανδρούπολη). 

Η Αίνος έδυε, το Δεδέ αγάτς, ο νέος εμπορικός κόμβος της περιοχής, ανέτειλε. Τα Αγγλικών, Ρώσικων και Αυστριακών συμφερόντων ατμόπλοια άρχισαν  πλέον ‘’να ανοίγουν πανιά’’ για το Οθωμανικό ψαροχώρι, και μαζί με αυτά έφταναν και όλα τα εμπορεύματα της Θράκης, που έως τότε γνώριζαν μόνο το λιμάνι της Αίνου (Enez). Στον ρωσοτουρκικό πόλεμο το 1878 και σύμφωνα με την συνθήκη του Αγίου Στεφάνου, το Δεδέ – αγάτς περιήλθε στην κυριαρχία της Ρωσίας. Οι ρώσοι ανέλαβαν την ρυμοτομία του χαράζοντας φαρδείς, κάθετους προς την θάλασσα δρόμους στα πρότυπα της Οδησσού, φτιάχνοντας μια πόλη υπόδειγμα, και επισφραγίζοντας το έργο τους με την κατασκευή και λειτουργία του μεγάλου φάρου – σύμβολο της πόλης  από τότε - το 1880 σε συνεργασία με γαλλική εταιρία. Το Orianexpress έρχεται το 1897 στο Δεδέ – αγάτς, ενώνοντας την Θεσσαλονίκη με την Κωνσταντινούπολη, μεταφέροντας μαζί με τους υψηλούς επισκέπτες την ατμόσφαιρα, και τον αέρα της Ευρώπης. Αποκορύφωμα αποτελεί το γεγονός ότι το 1912 υπάρχουν στην πόλη 7 προξενεία κάνοντας πιο έντονη την αίσθηση της κοσμικής ζωής. 

Μια μέρα πριν την επίσημη απελευθέρωση & παράδοση της πόλης ο Χρήστος Γιαννούτσος που υπηρετούσε σε ελληνική βάση στην Καβάλα πήρε εντολή στις 13 Μαίου  1920 να παραλάβει την διοίκηση του λιμανιού και της πόλεως από την Γαλλική διοίκηση (διασυμμαχική κατοχή) για να αποβιβασθεί ο ελληνικός στρατός από τα πλοία, που ήδη ήταν στο λιμάνι. Μετά τις ταλαιπωρίες που υπέστη από τους ανταγωνισμούς των Βαλκανικών δυνάμεων και της Τουρκίας και μετά τον Α’ Π. Π. (1914 – 1918) Ελληνικά και συμμαχικά στρατεύματα κατέλαβαν την Θράκη και η επανένταξη με διεθνείς συνθήκες της Δ. Θράκης στην Ελλάδα ήταν γεγονός στις 14 Μαΐου 1920. Τότε το Δεδέ – Αγάτς πήρε το πρώτο του ελληνικό όνομα. Νεάπολη. Όμως αμέσως σχεδόν, μετονομάζεται Αλεξανδρούπολη, προς τιμήν του Βασιλιά της Ελλάδος Αλέξανδρου που πέρασε από εκεί πηγαίνοντας να ‘’απελευθερώσει’’ την Αδριανούπολη. 

Στο παρελθόν η Αλεξανδρούπολη αναδεικνύει μια πόλη γεμάτη εμπόρους, τεχνίτες κάθε είδους, ψαράδες, ναυτικούς, να συνωθούνται στο εμπορικό λιμάνι, την αγορά, το ‘’Γαλλικό σταθμό’’, και τα στέκια τους. Αρμένιοι, Εβραίοι, Φραγκολεβαντίνοι, αλλά και πρόσφυγες δίνουν τον δικό τους ρυθμό σε μια κοσμοπολίτισσα πόλη που συνεχώς αναπτύσσεται. Ορθόδοξες, Καθολικές, Αρμένικες εκκλησίες, Τζαμιά, Συναγωγή ήταν εκεί, να θυμίζουν τον πολύμορφο θρησκευτικό παράγοντα. Στον μεσοπόλεμο, τα πιάνα (η πόλη των 100 πιάνων) ο κινηματογράφος και το Θέατρο, είχαν την τιμητική τους σε μια πόλη που δεν είχε παραπάνω από 10 – 12 χιλιάδες κατοίκους. Οι θίασοι και τα ‘’μπουλούκια’’ έδιναν παραστάσεις στην Αλεξανδρούπολη πηγαίνοντας ή γυρνώντας από Κωνσταντινούπολη, προσθέτοντας της αίγλη. 

Στην πορεία της έρχεται το 1964 – 66 και σιγά – σιγά το σταυροδρόμι λαών, πολιτισμών και θρησκειών αρχίζει να αλλάζει αφαιρώντας την πολύτιμη και δυσεύρετη ‘’πατίνα’’ που είχε, χάνοντας οριστικά τον ιδιαίτερο χαρακτήρα της. Ωραία ξύλινα σπίτια, παλιά αρχοντικά με αυλές και λουλούδια γκρεμίζονται, και στην θέση τους κτίζονται με αντιπαροχή πολυκατοικίες, απομονώνοντας ιστορικούς χώρους, αλλά και τις αλάνες που έπαιζαν τα παιδιά και μεγάλωναν γενιές. 

Σήμερα η Αλεξανδρούπολη, δεν έχει να ζηλέψει τίποτα από άλλα σύγχρονα τουριστικά κέντρα. Συγχρόνως είναι το μεγάλο εξαγωγικό και εμπορικό παραθαλάσσιο κέντρο της Θράκης χάρις στο μεγάλο λιμάνι της. Διαθέτει αξιόλογο αλιευτικό στόλο και μαζί με την Καβάλα, αποτελούν τα μεγαλύτερα κέντρα εμπορίας και μεταποίησης σαρδέλας και γαύρου που αλιεύονται στο θρακικό πέλαγος. Πολλοί  ταξιδιώτες που φτάνουν στην πόλη έχουν μια αίσθηση απομόνωσης, ίσως από τα πολλά χλμ που διανύουν, και το ίδιο μεταφέρουν και για την πόλη. Ωστόσο, η γεωγραφική και οι συνθήκες που επικρατούν στα Βαλκάνια έχουν ως αποτέλεσμα μια πόλη - πολύβουο σταυροδρόμι, που αναπτύσσεται συνεχώς. Στο κάτω – κάτω πως είναι δυνατόν να αισθάνεσαι απομονωμένος όταν η Τουρκία απέχει μισή ώρα, η Βουλγαρία μία, τα πλοία ολοένα φεύγουν και συνεχώς έρχονται και όσο απέχει η Αθήνα απέχουν δεκάδες μεγάλες πόλεις άλλων κρατών.

Είναι μαγική η Αλεξανδρούπολη, αρκεί να ‘’πιάσεις’’ το ρυθμό της, αρκεί να περπατήσεις και να αναζητήσεις με το βλέμμα παλιά κτίρια, τον σταθμό των τραίνων, το λιμάνι, τη παραλία, τα ουζερί, τη παλιά αίγλη, το ιδιαίτερο και την ‘’πατίνα’’ που μπορεί για τους νεώτερους, να μην απολεσθεί ποτέ.  Μέσα στην πόλη, στα αξιοθέατα συγκαταλέγεται η μικρή εκκλησία του Αγίου Ελευθερίου, το  Τζαμί, το νεοκλασικό κτίριο της Παιδαγωγικής Ακαδημίας, και φυσικά η αρχαιολογική συλλογή Αλεξανδρουπόλεως που στεγάζεται στον ημιώροφο του παλιού Δημαρχείου. Στην συλλογή φιλοξενούνται γλυπτά ελληνιστικής και ρωμαϊκής εποχής από την Κορνοφωλιά, το Σουφλί, και την Αλεξανδρούπολη. Σε όμορφες προθήκες υπάρχουν μικροαντικείμενα, κεραμικά και νομίσματα από την Μάκρη και τον Δορίσκο. Στην μικρή έκθεση υπάρχουν τοπογραφικά διαγράμματα και φωτογραφίες αρχαιολογικών χώρων και μνημείων του Έβρου.

Από την πρώτη επαρχία του νομού Έβρου, κατευθυνθείτε βόρεια προς τον Άβαντα για μια γνωριμία περιήγηση με τον ευρύτερο χώρο του Έβρου και των επαρχιών του. Λίγο πριν το χωριό αριστερά σας υπάρχει εγκατελειμένο εδώ και αιώνες βυζαντινό φρούριο από το οποίο σώζονται αγέρωχοι οι τρεις πανύψηλοι πύργοι και σε ορισμένα σημεία το διπλό τείχος. Εδώ ο δρόμος διασταυρώνεται και ή θα συνεχίστε όπως πάει η παλιά εγκατελειμένη σιδηροδρομική γραμμή, στον χωματόδρομο (εμπρός από τα κάστρα του Ποταμού) προς το στενό φυσικό εντουράδικο πέρασμα στις βραχώδεις πλαγιές του Ζωναίου όρους, ή θα οδηγήσετε στην συνέχεια της διαδρομής προς την πανέμορφη Αισύμη και την Λεπτοκαρυά. 

Στην πρώτη εκδοχή, μετά από 5 χλμ φτάνετε σε ένα σημείο με πολλές σπηλιές. Αυτό που αμέσως ξεχωρίζει ανεβαίνοντας την τσιμεντένια σκάλα, είναι το διαμορφωμένο σπήλαιο με το παλιό βυζαντινό εκκλησάκι των Αγίων Θεοδώρων. Στον βράχο αλλά και στο πρόσθετο κτιστό τέμπλο, υπάρχουν θαυμάσιες τοιχογραφίες του 11^ου, 12^ου, και 13^ου Αι. Αρκετές από αυτές είναι σβησμένες, ταλαιπωρημένες, χωρίς αυτό να μειώνει την απαράμιλλη τέχνη τους που παραπέμπει την Κωνστανινουπολίτικη παράδοση. 

Στην δεύτερη εκδοχή, ψάξτε ή ρωτήστε για την παλιά εκκλησία – κρυφό σχολείο - του χωριού Άβας, επισκευασμένη το 1838, βάλτε βενζίνη, και συνεχίστε τη διαδρομή μετά τον Άβαντα περνώντας τον απόκρημνο βράχο δίπλα στον στενό δρόμο, τα ‘’Τέμπη’’ των ντόπιων, ‘’μοναστήρι Λόφος’’ για τους αρχαιολόγους, που από τις λατρευτικές απεικονίσεις των βράχων, τις σκαλισμένες κοιλότητες, και τους ‘’θρόνους’’ όπως λένε οι κάτοικοι, οδηγήθηκαν στο συμπέρασμα ότι πρόκειται για ένα εκτεταμένο λατρευτικό χώρο του θεού της ορεινής Ροδόπης Ρήσου. 

 Εντυπωσιακή η διαδρομή για το ορεινό θέρετρο Αισύμη (Ντογάν Χισάρ μτφ. ‘’Κάστρο του Γύπα’’) και το καφεπαντοπωλείο αριστερά σας πάντα ανοιχτό για καφέ ή φαγητό. Ακριβώς πάνω από το χωριό, στον λόφο, ο σύλλογος Σαρακατσαναίων νομού Έβρου έχει φτιάξει μια πανέμορφη αναπαράσταση ενός εποχιακού καταυλισμού Σαρακατσάνων. Ευκαιρία για τον περιηγητή να δει από κοντά τις θαυμάσιας τέχνης αχυροκαλύβες - κονάκια για να αντιληφθεί τον τρόπο ζωής αυτών των νομάδων της Ελληνικής γης. Κάθε 15 Αυγούστου γίνεται εδώ το ετήσιο ‘’αντάμωμα’’ Σαρακατσαναίων. Πολύ ωραία θέα στο πυκνό δάσος με τις βελανιδιές και τις οξιές, ήσυχος ανηφορικός δρόμος χωρίς κίνηση σε ολόκληρη τη διαδρομή που καταλήγει στον μικρό οικισμό της Λεπτοκαρυάς. 

Έχετε αρχίσει να ανεβαίνετε το όρος Σάπκα ή Σιάπκα που φτάνει τα 1065 μ υψ. Πιο κάτω από την Λεπτοκαρυά υπάρχει διασταύρωση και μια κίτρινη πυροβολημένη πινακίδα αριστερά σας, που γράφει ‘’Διαβολόρεμα’’ & καταφύγιο θηραμάτων. Μην στρίψετε δεξιά ‘’προς Δαδιά – τρεις Βρύσες’’ στον ασφαλτόδρομο, αλλά αριστερά στον παρακαμπτήριο καλό χωματόδρομο (6^ος 99’) με βόρεια κατεύθυνση προς Αγ. Ελένη - Μέγα Δέρειο. Σε τέσσερα περίπου χλμ διασταυρώνεστε με το κεντρικό επαρχιακό Νο 6 που αριστερά κατευθύνεται στις Σάπες. Εσείς στρίψτε δεξιά προς Μέγα Δέρειο, προσπεράστε χωριό και στρατόπεδο αριστερά σας, συνεχίζοντας την διαδρομή στο δάσος. Σε συνολικά 15 χλμ φτάνετε στο Μικρό Δέρειο που υπάρχει καφενείο – ταβέρνα και μια διασταύρωση (αριστερά) που οδηγεί στην Ρούσσα και το Γονικό, δύο αραιοκατοικημένα χωριά με σπουδαία αρχαιολογικά ευρήματα. 

Στο Μικρό Δέρειο μηδενίστε και οδηγήστε προς τη Ρούσσα. Ένα μοναδικό θέαμα σας περιμένει. Στο 8^ο χλμ στη θέση «Σκοπιά», λίγο πριν το φυλάκιο (που βρίσκεται δεξιά), αριστερά σας, μετά το βαθύ χαντάκι, σε μόλις 30 μ. υπάρχει ο μεγαλύτερος και εντυπωσιακότερος τάφος της πρώιμης εποχής του σιδήρου στην Ελλάδα. Υπάρχει περίφραξη και πινακίδα, όπως άλλωστε σε όλα αυτά τα νεκροταφεία γύρω από την Ρούσσα. Όλοι οι τάφοι σκεπάζονταν παλιά με τύμβους. Οι πιο παλιοί από αυτούς είναι μεγαλύτεροι και χαρακτηρίζονται μεγαλιθικοί – dolmen. Σε άλλα 4 χλμ φτάνετε στο πανέμορφο πομακοχώρι Ρούσσα με τα δεκάδες πετρόχτιστα σπίτια, σκεπασμένα με μεγάλες τετραγωνισμένες πέτρινες πλάκες. Στο μικρό καφενεδάκι του χωριού θα νομίσετε ότι είστε σε κάποιο συνοικιακό καφενείο του 60’. Παλιά ξύλινα τραπεζάκια με ψάθινες καρέκλες έξω, και τσιμεντένιο πάτωμα μέσα, πράσινοι ανοιχτόχρωμοι τοίχοι (το ιερό χρώμα του Ισλάμ) με παλιά ξύλινα κάδρα να στολίζουν το χώρο. 

Η τηλεόραση είναι συντονισμένη σε τούρκικο κανάλι, ενώ το δορυφορικό πιάτο είναι η πλέον συνηθισμένη αντίθεση και δεν εντυπωσιάζει τόσο, όσο τα ‘’καλά Ελληνικά’’ που ακούγονται στην κουβέντα. Δοκιμάστε ντόπιο, γνήσιο δυνατό τσίπουρο, και ξεκινήστε προς Γονικό και το ύψωμα ‘’Χίλια’’. Μηδενίστε. Πριν το Γονικό δεξιά σας υπάρχει χωματόδρομος (6^ος 99’) στρωμένος με 3^Α, οδηγήστε σε αυτόν και προσέξτε δεξιά σας για την κίτρινη πυροβολημένη & σκουριασμένη πινακίδα ή δείτε την χιλιομέτρηση. Μόλις την δείτε (11^ο χλμ) σταματήστε και σκαρφαλώστε 10 μέτρα δεξιά και…. μπροστά σας η μοναδική Βραχογραφία με σχέδια που χάραξαν Θράκες στην ύστερη εποχή του χαλκού ή στην πρώιμη του σιδήρου. Φαίνονται με προσεκτική παρατήρηση άνδρες και γυναίκες μαζί με ζώα και πουλιά κάτω από τα σύμβολα του ήλιου και τις σελήνης σε στάσεις τελετουργικές, παρακλητικές, αποτρεπτικές.

Info: Μεγάλη προσοχή να δώσετε στις διαδρομές, ειδικά στους χωματόδρομους, της Ρούσας και του Γονικούαφού έχετε φύγει από το κεντρικό οδικό δίκτυο και τα ‘’σύνορα’’ σε ευθεία γραμμή, είναι μόλις δύο χλμ (από το χωριό τρία). Πάντως απέναντι είναι η Βουλγαρία και τα χωριά Μπεζάντσι και πιο μέσα το Πίνοβο. 

Η συνοριακή διαδρομή από Μικρό Δέρειο σας φέρνει στους παραδοσιακούς και διατηρητέους Μεταξάδες. Ένα ωραίο χωριό με θαυμάσια διατηρημένα αρχοντικά, πολλά παλιά φροντισμένα σπίτια, αρκετά καινούργια, με κεραμίδια στις στέγες, ωραίους κήπους στις αυλές, που σημαίνει ότι το χωριό κατάφερε να κρατήσει τους χίλιους περίπου κατοίκους του. Όλα αυτά τα Εβρίτικα μέρη ακόμη και σήμερα, υποφέρουν από την ανεργία. Πολλοί συνάνθρωποί μας οδηγούνται στο δίλημμα, δουλειά με ισχνές αποδοχές ή μετανάστευση, προτιμώντας το δεύτερο. Το πρώτο μεταναστευτικό κύμα ήταν τη δεκαετία του 50’, το δεύτερο το 70’, και το τρίτο στα χρόνια μας 93’ – 96’. Από τα λίγα χωριά της Επαρχίας Διδυμοτείχου με πολλά ‘’κουκουλόσπιτα’’ στην πιο ‘’λαϊκή’’ τους μορφή. Τα κουκουλόσπιτα κατασκευάζονταν με σκοπό τη σηροτροφία (μετάξι) σε συνδυασμό με την στέγαση της οικογένειας. Εδώ, η εξωτερική μορφή των ‘’βιοτεχνιών’’ δεν διαφέρει από τα ‘’κοινά’’ σπίτια. 

Κατηφορίζοντας προς Διδυμότειχο περνάτε το Παλιούρι και το Ασπρονέρι. Στην διασταύρωση για Ελαφοχώρι, είναι μοναδική ευκαιρία να κατευθυνθείτε προς το χωριό και να επισκεφθείτε τον ομώνυμο τύμβο του 4^ου, αρχές 3^ου Αι, π.Χ. Το εντυπωσιακό  μνημείο – τάφος βρίσκεται βόρεια του μικρού οικισμού Δάφνη. Ο χώρος είναι περιφραγμένος και τα κλειδιά τα έχει ο φύλακας στο Διδυμότειχο 0553 23326. Στον γυρισμό προς Διδυμότειχο θα περάσετε από την Καρωτή γενέτειρα του Χρόνη Αηδονίδη. Αν παρ’ όλα αυτά αγνοήσετε την διασταύρωση σύντομα φτάνετε στο Κουφόβουνο. Αν έχετε χρόνο αναζητήστε κοντά του, το περίφημο σπήλαιο με τα δεκάδες αρχαία ευρήματα προϊστορικής κεραμικής. 

Από τις πιο όμορφες πόλεις του νομού το Διδυμότειχο αποτελεί ένα προορισμό που όλοι οι επισκέπτες επιδιώκουν  να αντικρίσουν από κοντά. Υπήρξε πρωτεύουσα επιφανών βυζαντινών και για λίγο διάστημα του σουλτάνου Βαγιαζήτ Α’. Υπήρξε τόπος στέψεως αυτοκρατόρων αλλά και φοβερή φυλακή. Η παράδοση αναφέρει ότι εδώ φυλακίστηκε ο βασιλιάς της Σουηδίας Κάρολος ΙΒ’ όταν αιχμαλωτίστηκε από τους Τούρκους το 1713.Όπως έρχεστε από το Κουφόβουνο αριστερά σας, είναι ο Ερυθροπόταμος και η τσιμεντένια γέφυρα που οδηγεί κατ’ ευθείαν στις ‘’Νερόπορτες’’, την μεγάλη διπλή πύλη προς το ποτάμι, και μέσα από το τείχος στο προσκυνητάρι του Αγίου Δημητρίου. Συνεχίζοντας αριστερά περνάτε τον στρογγυλό πύργο της οχύρωσης, βυζαντινών χρόνων και στα δεξιά σας περιτειχισμένη η ‘’παλιά πόλη’’. Ολοκληρώνοντας τον κύκλο μπαίνετε στη ‘’κάτω πόλη’’ και ακολουθώντας τις πινακίδες μέχρι το τέλος της ανηφόρας, φτάνετε στην κύρια είσοδο της παλιάς βυζαντινής συνοικίας, με τους δύο πεντάπλευρους πύργους, (υπάρχει πάρκινγκ). 

Προχωρώντας δίπλα σχεδόν από τα τείχη και τους πετρόχτιστους πύργους της οχύρωσης αντικρίζετε ολόκληρο σχεδόν το Διδυμότειχο, και τον λόφο της Αγίας Πέτρας που βρισκόταν η Πλωτινόπολη ευρήματα της οποίας βρίσκονται στο μουσείο της Κομοτηνής. Η πεζοπορική διαδρομή οδηγεί γρήγορα στην Μητρόπολη τον Άγιο Αθανάσιο (1843), και τις δύο επισκέψιμες ‘’σπηλιές’’ δίπλα στον Ι. Ναό. Σε όλη την πόλη η παραδοσιακή αρχιτεκτονική ξαφνιάζει ευχάριστα, αφού πολλά κτίσματα σώζονται σχεδόν ακέραια. Η Παλιά σχολή ιππικού, το εβραϊκό μεταξουργείο, το παλιό κτίριο της στρατιωτικής διοίκησης, αρκετά ‘’ξύλινα σπίτια’’, και τον σιδηροδρομικό σταθμό στον δρόμο προς Ορεστιάδα. Μην χάσετε την ευκαιρία στην ‘’κάτω πόλη’’ να δείτε το μεγαλύτερο τζαμί σε ευρωπαϊκό έδαφος που καλύπτει τουλάχιστον 1000 τ.μ. Το επιβλητικό Μεγάλο τέμενος ημιτελές έργο του Μουράτ Α’ που ολοκλήρωσε ο διάδοχός του Βαγιαζήτ Α’ απ’ όπου και η δεύτερη ονομασία του. 

Από το Διδυμότειχο έως την Ορεστιάδα απομένουν μόλις 20 χλμ μέσω του Ε – 85. Ο ‘’γρήγορος’’ δρόμος ελίσσεται ευχάριστα προσφέροντας μαγευτική θέα, ενώ ακριβώς δίπλα η σιδηροδρομική γραμμή και αραιά και που, το τραίνο ‘’κρατάνε συντροφιά’’ ειδικά τους χειμωνιάτικους μήνες. Με την πρώτη ματιά η Ορεστιάδα φαίνεται ότι είναι νέα πόλη, από την ρυμοτομία της, τους άνετους δρόμους, αλλά και τα κτίρια. Η οικονομία της βασίζεται στις τεράστιες εκτάσεις καλλιεργήσιμης γης. Καλαμπόκι και στάρι μέχρι εκεί που ‘’φτάνει το μάτι’’. Δεύτερη σε πληθυσμό (15000 περίπου) στον νομό Έβρου, ακολουθεί την Αλεξανδρούπολη, κεντρικός οδικός και σιδηροδρομικός κόμβος για εισαγωγές - εξαγωγές τριών κρατών. Τουρκίας, Βουλγαρίας, Ελλάδος. Μπαίνοντας στην πόλη βρίσκεστε στην οδό Κωνσταντινουπόλεως με κατεύθυνση το κέντρο. Στο Νο 7 της οδού, είναι το εργαστήρι του Δημήτρη Στοϊκοτίδη. Και ο εξυπηρετικός Δημήτρης (είναι μηχανικός μοτοσυκλετών), ο Βασίλης αλλά και οι φίλοι τους στην ακριτική πόλη προσπαθούν να στήσουν στα πόδια της, την ΛΕ.Μ.Ορεστιάδας, να προσφέρουν τις οργανωτικές τους δυνατότητες στην συνάντηση νέων του Άρδα, και φυσικά να συμβουλέψουν ή να προτείνουν διαδρομές σε όλους τους μοτοσυκλετιστές που θα βρεθούν σε αυτά τα μέρη.

Στις 15 Ιουλίου 1920 η Αδριανούπολη και το προάστιό της το Καρααγάτς, απελευθερώνονται από τον ελληνικό στρατό. Οι έλληνες κάτοικοί της ζουν μέρες ενθουσιασμού, χαράς και εθνικής ανάτασης. Το Καρααγάτς μετονομάζεται σε Ορεστιάδα. Όμως η χαρά της απελευθέρωσης δεν κρατάει πολύ. Η μικρασιατική καταστροφή του ’22 παρασύρει στην συμφορά και την ανατολική Θράκη. Στην διάσκεψη και την συνθήκη της Λοζάννης τον Νοέμβριο του 1922 – Ιούλιο 1923 αποφασίστηκε η Ελλάδα να εκκενώσει τη Σμύρνη, τη Μικρά Ασία και τη Ανατολική  Θράκη. Η συνθήκη που υπέγραψε ο Ελευθέριος Βενιζέλος και ο Ισμέτ Ινονού όριζε ότι η Αδριανούπολη και το Καρααγάτς – Ορεστιάδα που βρίσκεται στην δεξιά όχθη του ποταμού Έβρου, με τα χωριά Μπόσνα & Ντεμερντές δίνεται στους τούρκους για στρατιωτικούς και οικονομικούς λόγους. Πρόσφυγες για άλλη μια φορά οι Έλληνες εγκατέλειψαν την γη τους. 

Στις 4 Ιουνίου 1923 μια ομάδα από κατοίκους της Ορεστιάδας Ανατολικής Θράκης (Καρααγάτς) και της Αδριανούπολης, (στην Αλεξανδρούπολη υπάρχει συνοικία Καραγατσιανά – από το Καρααγάτς) έρχεται στην τοποθεσία ‘’Κούμ Τσιφλίκ’’ για να δει αν μπορούν να κτίσουν μια καινούργια πόλη. Ενθουσιάζονται από την τοποθεσία, και την ώρα που πήγαιναν στον κτίριο της σιδηροδρομικής γραμμής για να δοκιμάσουν το νερό ψιχάλισε και παρουσιάστηκε το ουράνιο τόξο. Τότε ο επικεφαλής της ομάδας Στέφανος Δημητρίου, ο μετέπειτα πρώτος δήμαρχος Νέας Ορεστιάδας, δείχνοντας το ουράνιο τόξο φώναξε εδώ θα έρθουμε να κτίσουμε την Ορεστιάδα μας, θα γίνει μεγάλη, θα προοδεύσει, να το σημάδι, μας το δίνει ο Θεός. Έτσι κτίστηκε η Ορεστιάδα (έως το 1928 Νέα Ορεστιάς) στα εύφορα εδάφη του βόρειου Έβρου με το τραγικό προσφυγικό προνόμιο των κτητόρων να ‘’βλέπουν’’ την γενέτειρά τους στα 5 χλμ.

Επισκεφθείτε το Λαογραφικό & Ιστορικό Μουσείο Ορεστιάδας και δείτε την ιστορία του τόπου, φορεσιές, εικόνες. Κυρίως όμως την ιστορία των ανθρώπων που ήρθαν από την Αδριανούπολη και το Καρααγάτς. Το μουσείο βρίσκεται στην γωνία Αγίων Θεοδώρων και Ερμού 0552 23786.

Στο ακραίο σημείο του τριγώνου πάνω στην λεγόμενη συνοριακή ‘’γραμμή’’ η γνωστή λευκή πυραμίδα οριοθετεί τα σύνορα Ελλάδας – Βουλγαρίας. Στην μία πλευρά γράφει Ε ενώ στην άλλη Β που οριοθετεί την Βουλγαρία. Με κατεύθυνση το βόρειο άκρο του τριγώνου, ο ασφαλτόδρομος φτάνει ως το τελευταίο Ελληνικό χωριό πριν τα βουλγαρικά σύνορα. Τα Πετρωτά με τα πολλά κάποτε χάνια, και απ’ τους λίγους οικισμούς που στις αρχές του 19^ου αι. εξελίχθηκε σε κεφαλοχώρι καθώς η αφθονία μυλόπετρας στην περιοχή προκάλεσε μεταναστευτικό κύμα. Τεχνίτες από την Ήπειρο κυρίως, εγκαταστάθηκαν εδώ κτίζοντας τα σπίτια τους με πέτρα που ήταν άφθονη, ονομάζοντας το χωριό τους Πετρωτά. Από την ίδια πέτρα έκτισαν το παλιό πέτρινο παραδοσιακό γεφύρι ‘’του Έβρου’’ στην απέναντι από το χωριό Βουλγάρικη πόλη, Svilengrad.

Τα Πετρωτά έως το 1929 τροφοδοτούσαν με πέτρα και ξυλοκάρβουνο όχι μόνο την ευρύτερη περιοχή της Θράκης αλλά την Βουλγαρία και την Τουρκία. Μπαίνοντας στην δεκαετία του ’30 οι εμπορικές τους σχέσεις περιορίζονται στην Ορεστιάδα και το κοντινό Svilengrad. Στην μεγάλη κεντρική τους πλατεία κάποτε γινόντουσαν ονομαστά πανηγύρια που έφερνα κόσμο από τα κοντινά χωριά, αλλά και από άλλες μεγάλες πόλεις του νομού. Όπως σε όλο τον Έβρο η μετανάστευση έπαιξε καταλυτικό ρόλο στην μετέπειτα πορεία τους. Από τους 2500 κατοίκους που είχαν τα Πετρωτά ως το 1950, δεν έχουν απομείνει παρά καμιά πεντακοσαριά ψυχές. Οι μετανάστες μόνο από αυτό το κομμάτι της Ελλάδας, έφτασαν τους δύο χιλιάδες, οι περισσότεροι στην Γερμανία. 

Ορεστιάδα, Νεοχώρι, Βάλτος, Φυλάκιο, Κυπρίνος (Slaveevo, Ivajlovgrad - Βουλγαρία), Κόμαρα, Πεντάλοφος (Kamilski Dol - Βουλγαρία), Πετρωτά, Ορμένιο (Svilengrad - Βουλγαρία), Πάλλη, Χωματόδρομος προς Σπήλαιο, Δίκαια, Τριεθνές, Μαράσια, Καστανιές, Γέφυρα Άρδα, το φυλάκιό μας, τρίγωνο του Καρααγάτς (Αδριανούπολη – Τουρκία), ήταν οι διαδρομές που έγιναν στα καταπληκτικά τοπία της Ορεστιάδας. Ένας μεγάλος κύκλος ουσιαστικά, στις εσχατιές της πατρίδας μας. Αν υπάρχει διαβατήριο… αυτοσχεδιάστε εύκολα, έστω για μια βόλτα.

Εκδηλώσεις που παρακολουθούν χιλιάδες κόσμου είναι τα Ορέστεια που ξεκινούν από το ακριτικό φυλάκιο των Καστανιών. Καθιερωμένος θεσμός πλέον γίνεται κάθε χρόνο, το τρίτο δεκαήμερο του Ιουνίου που γιορτάζει η πόλη της Ορεστιάδας. Στόχος μέσα από αυτό το μεγάλο γενέθλιο πανηγύρι είναι να προβάλει το αδιάσπαστο πρόσωπο της πόλης και το μεγαλείο της συνέχειάς της.  

Πάρτι δίπλα σε ποτάμι γίνεται εκτός στο Νεστόριο και εδώ, στην γέφυρα του ποταμού Άρδα. Στο ποτάμι της φιλίας για τους νέους της Ελλάδας και των Βαλκανίων άρχισε από το 1995 η διοργάνωση riverparty& δρώμενων στα πρότυπα του Νεστόριου της Καστοριάς (εκεί που κάηκε το καινούργιο XT για όσους θυμούνται). Κάθε τέλος Ιουλίου και για 3 - 4 ημέρες η συνάντηση νέων συγκεντρώνει πάνω από 80.000 άτομα που κατασκηνώνουν με τις σκηνές τους στο ποτάμι, μόλις λίγα μέτρα από την συνοριακή τάφρο, αναδεικνύοντας το νόημα της ειρηνικής συνύπαρξης. Ελληνικά και Βουλγάρικα (προς το παρόν) rock & jazz συγκροτήματα, επώνυμοι Έλληνες συνθέτες και τραγουδιστές (συνήθως είναι και τα δύο), αγώνες Moto Cross, mountain bike σε ειδικά διαμορφωμένη πίστα, θέατρο, σινεμά, εκθέσεις βιβλίου, φωτογραφίας, και τόσα άλλα που αποτελούν προκλητική πρόσκληση για το καλοκαίρι του 2000. Η Ιφιγένεια* έμβλημα της πόλης της Ορεστιάδας αποχαιρετά τον επισκέπτη με την κλασική πινακίδα ‘’Καλό Ταξίδι’’.

Ο γυρισμός στην Αλεξανδρούπολη είναι 100 εύκολα χλμ από τον κάθε χρόνο καλύτερο και συντομότερο Ε – 85 – Ε – 90. Ίσως ο πιο απολαυστικός δρόμος της Ελλάδας για τουριστική οδήγηση. Αν ερωτευθείτε την σιδηροδρομική γραμμή, έχετε λίγο χρόνο, και δεν προγραμματίζετε να ξαναγυρίσετε σύντομα σ’ αυτά τα μέρη, αξίζει να κάνετε μια παράκαμψη, μετά το Θούριο αριστερά σας, στην παλιά Ε. Ο. προς Ρήγιο,Πύθιο, Πραγγί. Στο Πύθιο που θα γίνει η πρώτη στάση υπάρχει σε καλή κατάσταση το ‘’απόρθητο Κάστρο’’ του 14^ου Αι, καταφύγιο του Ιωάννη Καντακουζηνού Κάστρο Εμπύθιου (Πύθιου) όπως το ονόμαζαν οι βυζαντινοί. Σώζονται ολόκληροι οι δύο κεντρικοί επιβλητικοί πύργοι. Ο μεγαλύτερος χρησίμευε για κατοικία και ο άλλος για άμυνα. Επίσης στο Πύθιο βρίσκεται ο τάφος του οικουμενικού πατριάρχη Κωνσταντινουπόλεως Κυρίλλου ΣΤ’ (τα λείψανα του οποίου αγνοούνται) που απαγχονίστηκε το 1821 στην Αδριανούπολη,. Στο Πραγγί υπάρχουν ερείπια Ι. Ναού 12^ου – 13^ου αι. 

Η παράδοση θέλει το Σουφλί να δημιουργείται από Σουλιώτικα νομαδικά φύλλα στα μέσα του 18^ου Αι, ενώ γενικά θεωρείται ότι κτίσθηκε από πρόσφυγες ακολουθώντας τις ιστορικές εναλλαγές της περιοχής. Στις 27/11/1919 με την συνθήκη του Νεϊγύ παραχωρήθηκε στην Ελλάδα, και  τον Μάϊο του 1920 ήρθε ο Ελληνικός Στρατός. Η μικρή κωμόπολη των 6000 κατοίκων εμφανίζεται στην απογραφή του 1911 με 60000 κατοίκους που σε μεγάλο ποσοστό ασχολούνται με το παραγωγή και το εμπόριο μετάξης. Η μεταξένια πολιτεία έχει ταυτιστεί προ πολλού με το μετάξι, δεδομένου ότι η καλλιέργεια – εκτροφή μεταξοσκώληκα ήταν καθοριστική ακόμη και για την αρχιτεκτονική των σπιτιών. 

Χαρακτηριστικά ‘’κουκουλόσπιτα’’ είναι στις οδούς Κουρτίδου, Κυρίλλου 6^ου , Μόκαλη, και πλατείας Ζάχου. Μέσα στην κωμόπολη, στην αρχή της Ελ. Βενιζέλου, θα δείτε στην σπάνια ιδιωτική συλλογή παλιών αντικειμένων Γ. Μπουρουλίτη, με χρηστικά είδη από παραδοσιακά επαγγέλματα που σβήσανε, παραδοσιακές στολές, κοσμήματα, μουσικά όργανα, 0554 22413, 24168. Η γνώση όμως που θα αποκτήσετε για τον τόπο και το μετάξι, πρέπει απαραιτήτως να επισφραγισθεί από την επίσκεψη στο εκπληκτικό Μουσείο Ελληνικού Μεταξιού Δήμου Σουφλίου. Το πανέμορφο αρχοντικό Κουρτίδη που στεγάζει το μουσείο, βρίσκεται ανηφορίζοντας την Ελ. Βενιζέλου στο Νο 73, (υπάρχει πάρκινγκ) με μόνιμη έκθεση των δρόμων του μεταξιού, μεταξουργίας, εκτροφής μεταξοσκωλήκων. Δεξιά από το Μουσείο - αρχοντικό σε 100 μ. είναι η εκκλησία του Αγ. Γεωργίου  (19^ος Αι.) με το περίτεχνο ξυλόγλυπτο τέμπλο του 1861.

Πριν φύγετε απ’ το Σουφλί, πηγαίνετε στο το πολύ εξυπηρετικό Δασαρχείο Σουφλίου σχεδόν πάνω στον κεντρικό δρόμο, μετά τις γραμμές του τραίνου, για φυλλάδια, πληροφορίες, χάρτη της περιοχής και όλο το έργο που προσφέρει η πραγματικά κοινωφελής Δημόσια Υπηρεσία. Θα σας πουν ακόμη και για την πρόσβαση στα πυροφυλάκια του Δάσους της Δαδιάς (λόγω ύψους έχουν ωραία θέα) ή τα δασικά σπιτάκια στις ‘’Τρεις Βρύσες’’ (για φιλοξενία) και τους χώρους δασικής οργανωμένης αναψυχής στους Κατρατζίδες που μπορείτε (εφ’ όσον ρωτήσετε για τις συνθήκες) να στήσετε σκηνή. 

Βγαίνοντας από το Σουφλί σε 5 χλμ περνάτε από το απλοϊκό χωριουδάκι Κορνοφωλιά.(Καρά Μπουρνάρ). Διασχίζοντας τον μικρό οικισμό τίποτα δεν προδιαθέτει για στάση. Όμως η έκπληξη (μετά τον εκνευρισμό από τις άσχετες πινακίδες), έρχεται  όταν, ένα μόλις χλμ από την έξοδο του χωριού προς τον λόφο ‘’Κουρί’’ δείτε το γυναικείο μοναστήρι Παναγίας Πορταίτισσας μετόχι της Ιεράς Μονής Ιβήρων Αγίου όρους. Μονή αφιερωμένη στην Κοίμηση της Θεοτόκου, έχει στον τόπο αυτό την δική της μακραίωνη ιστορία. Χωρίς να είναι γνωστό ποιος τοποθέτησε τον θεμέλιο λίθο η τοπική ιστορία και η παράδοση θέλει να έχει ιστορία τουλάχιστον τετρακοσίων ετών, ενώ το 1747 αναγνωρίστηκε σαν μετόχι της Ιεράς Μονής Ιβήρων Αγίου όρους. Η θαυματουργή εικόνα της Παναγίας Πορταίτισσας ακριβές αντίγραφο της εικόνας που βρίσκεται στο Άγιο όρος είναι για τους κατοίκους της περιοχής πολύτιμο κειμήλιο. Ο επισκέπτης αντικρίζοντας το περίτεχνο, ελλειπτικό, ξυλόγλυπτο, τέμπλο καταλαβαίνει άμεσα την μοναδικότητά του. Δαίμονες, πουλιά, πέλεκυς, ένα αριστούργημα που κατασκευάστηκε στο Άγιο Όρος σε διάστημα δέκα ετών και μεταφέρθηκε στην μονή μετά από κοπιώδες ταξίδι εβδομάδων φορτωμένο σε κάρα που έσερναν Βόδια. Το μοναστήρι κάηκε το 1904 και ξανακτίσθηκε το 1909.

Στην Επαρχία Σουφλίου, βόρεια της Λευκίμης βρίσκεται το φημισμένο δάσος της Δαδιάς ένας από τους σπουδαιότερους στην Ελλάδα και την Ευρώπη χώρος αναπαραγωγής αρπακτικών πουλιών, που ανακαλύφθηκε το 1970 από τον Ολλανδό ορνιθολόγο Ben Halman, υπεύθυνου προγραμμάτων της W.W.F. Το 1980 το δάσος κηρύχθηκε βιότοπος, και προστατεύεται από επεμβάσεις που θα έθεταν σε κίνδυνο τον κόσμο των πουλιών περιλαμβάνοντας δύο ζώνες αυστηρής προστασίας, έκτασης 72.900 στρ. και μια περιφερειακή ζώνη έκτασης 357.100 στρ. Εδώ το υψ. είναι 450 – 620 μ και διακρίνονται τα παρατηρητήρια απ’ όπου οι φύλακες και  οι επισκέπτες, μπορούν με κιάλια και τηλεσκόπια της κοινοτικής επιχείρησης Δαδιάς (που αναλαμβάνει και την μεταφορά και την ξενάγηση) να δουν στο φυσικό τους περιβάλλον τα αρπακτικά.

Άνω Έβρος. Μοναδικό το Δάσος της Δαδιάς, στην κεντρική περιοχή του νομού. Αυτή η γωνιά της Θρακικής γης υπήρξε ανέκαθεν σημαντικός βιότοπος για τα αρπακτικά πουλιά αφού εδώ τα μαυρόπευκα του δάσους προσφέρουν πλατιές κορφές να χτίσει ο Μαυρόγυπας την φωλιά του, ή να κλωσήσει το μοναδικό αυγό του, τα Όρνια βρίσκουν εδώ υψώματα με αραιή βλάστηση, και χαράδρες για να ανεμοπορούν. Αυτή η μοναδικότητα είναι αποτέλεσμα, της εντυπωσιακής ποικιλίας του τοπίου όπου γέρικα πευκοδάση τραχείας και μαύρης Πεύκης, συνδυάζονται με βραχώδεις ορθοπλαγιές, ξέφωτα, καλλιέργειες και ρέματα. Λιβάδια - ξέφωτα και κάθε λογής θάμνοι, κρύβουν χελώνες, φίδια και σαύρες για να τραφεί ο Ασπροπάρης. 

Δεν πάει πολύς καιρός που στα βουνά του Έβρου ήταν πλήθος τα κοπάδια και αφθονούσαν τα ψοφίμια, τροφή των γυπών. Πρόβλημα παρουσιάστηκε από τότε που μειώθηκε η κτηνοτροφία. Έτσι τώρα ταίζονται και από τον άνθρωπο. Από εδώ περνούν οι εναέριοι μεταναστευτικοί δρόμοι για τα αποδημητικά πουλιά, που οδηγούν μέσω Βοσπόρου από την Ανατολική Ευρώπη στην Αφρική. Τριάντα έξι από τα 38 ευρωπαϊκά σπάνια είδη ημερόβιων αρπακτικών ζουν, φωλιάζουν, και 20 με 23 είδη από αυτά, όπως ο Κραυγαετός ή ο Μαυροπελαργός αναπαράγονται στο Δάσος της Δαδιάς. Πριν από λίγα χρόνια ήταν εκεί  και τα τέσσερα είδη του Ευρωπαϊκού γύπα. Στις μέρες μας λείπει ο Γυπαετός. Μένει όμως ο μαυρόγυπας το πιο δυνατό αρπακτικό της Ευρώπης, το όρνιο το πυρρόχρωμο με τον μακρύ λαιμό και ο παμφάγος ασπροπάρης, ο σταυραετός, ο θαλασσαετός, ο φιδαετός και ο σπάνιος βασιλαετός, η αετοβαρβακίνα, ο τσίφτης, το ξεφτέρι, το σαίνι, το χρυσογέρακο. Αεροβατούν, μετεωρίζονται, φτερουγίζουν, ή κάθονται διπλώνοντας τις φτερούγες τους. 

Σε απόσταση 2 χλμ. περίπου από το Οικοτουριστικό κέντρο μέσα στην οροθετημένη ζώνη αυστηρής προστασίας υπάρχει το κλειστό παρατηρητήριο για να δει ο επισκέπτης το θέαμα των αρπακτικών που τρέφονται στην ταίστρα. Περνάτε την ξύλινη γεφυρούλα και κατευθυνόμενοι προς το παρατηρητήριο μέσα από το καταπράσινο τοπίο και τα φυλλώματα συναντάτε τις ξύλινες πράσινες συμβουλευτικές πινακίδες ‘’παρακαλούμε ησυχία ’’ & προς ‘’παρατηρητήριο πουλιών 150 μ’’. Η εικόνα τη στιγμή που τρώνε οι μαυρόγυπες συγκλονίζει. Σε ένα αέναο χορό σαν τραγωδία, γύρω από το σκέλεθρο λες και χορεύουν με τις ολόμαυρες φτερούγες τους. Μπροστά ξετυλίγεται πλέον το μεγαλείο της φύσης. 

Ακολουθώντας το Οικοτουριστικό μονοπάτι μετά το παρατηρητήριο η σωστή σήμανση σας φέρνει στην κορυφή του όρους Γκίμπρενα απ’ όπου που έχετε πανοραμική θέα όλης της προστατευόμενης περιοχής. Το πουλί έμβλημα της Δαδιάς είναι ο Μαυρόγυπας ο πληθυσμός του οποίου είναι ο τελευταίος σε όλη την ανατολική Ευρώπη. Σε συνέδριο που έγινε για τον Μαυρόγυπα, με παρουσία πολλών επιστημόνων από όλη την Ευρώπη και την Βαλκανική επισημάνθηκε πόσο σημαντικό είναι να προστατευτεί αυτό το είδος αφού υπάρχουν μόνο, στην Ισπανία (αρκετά ζευγάρια) και στην Δαδιά, που έχει καταταχθεί ανάμεσα στους δέκα σπουδαιότερους και μεγαλύτερους βιότοπους της Ευρώπης. Η ενημέρωση που γίνεται στους αγρότες από τα προγράμματα προστασίας του W.W.F., με χρηματοδότηση της Ε. Ε., σε συνδυασμό με το δραστήριο Δασαρχείο Σουφλίου, τις κοινότητες Δαδιάς και Λευκίμμης, έχουν θετικά αποτελέσματα και ‘’πιάνουν τόπο’’ αφού όλοι οι ντόπιοι προστατεύουν τον βιότοπο, εν αντιθέσει με τους αγρότες και κτηνοτρόφους του Δέλτα Έβρου.

Το Οικοτουριστικό κέντρο ενημέρωσης στην θέση ‘’Λύπα’’ περιλαμβάνει ξενώνα 10 δωματίων δυναμικότητας 30 κλινών. Υπάρχει αναψυκτήριο -  εστιατόριο, εκθετήριο - κέντρο ενημέρωσης με μόνιμη έκθεση που γίνονται προβολές ταινιών και διαφανειών. Εκεί θα βρείτε ότι πληροφορίες χρειάζεστε, βιβλία για την περιοχή, τις διαδρομές, ακόμα και την διαμονή.  Οι γυναίκες του Αγροτοτουριστικού συνεταιρισμού Δαδιάς ‘’η γερακίνα’’ ζυμώνουν ακόμη φτιάχνοντας νόστιμες σπιτικές πίτες και άλλα εκλεκτά εδέσματα φτιαγμένα με παραδοσιακές συνταγές. Αρκετά ταβερνάκια στο χωριό σερβίρουν κοντοσούβλι και μεζεδάκια, με καλό τσίπουρο. Ενοικιάσεις Mountain για διαφορετική προσέγγιση στο δάσος 0554 32454, 32461.

Ο ασφαλτόδρομος, μόλις σε 9 χλμ. από το χωριό φτάνει στους Κατρατζίδες. Εκεί το δασαρχείο Σουφλίου φροντίζει την λειτουργία ενός οργανωμένου δασικού χώρου αναψυχής που προσφέρει δυνατότητες άθλησης, περιήγησης και υπαίθριας παρασκευής φαγητού. Κάτω από τα αιωνόβια δέντρα ο γυναικείος Αγροτοτουριστικός συνεταιρισμός Δαδιάς λειτουργεί αναψυκτήριο – εστιατόριο. Συνεχίζοντας την διαδρομή φτάνετε στις Τρεις Βρύσες με τις δασικές εγκαταστάσεις που μπορούν να φιλοξενήσουν άτομα ή και ομάδες (λέσχες). Ολόκληρη η έκταση καλύπτεται από δάση Βελανιδιάς. Δίπλα βρίσκεται το εκτροφείο θηραμάτων με ζαρκάδια και λαγούς, και το καταπληκτικό ύψωμα Κελεμπέκ, στην κορφή του οποίου η Δασική υπηρεσία έχει το Πυροφυλάκιο - Παρατηρητήριο. Ο δρόμος οδηγεί έως εκεί. Ανεβείτε και εσείς στα 800 μέτρα του υψώματος και δείτε τα γύρω βουνά. Από το παρατηρητήριο το βλέμμα χάνεται στο Αιγαίο απ΄ την μια, και η κορυφογραμμή της Σάπκας με τον μυτερό της κώνο, το Σίλο στα 1065 μ υψ. η ψηλότερη κορυφή της περιοχής, απ’ την άλλη. Τα δάση στην περιοχή κρύβουν εκτός από βατούς δασικούς χωματόδρομους και εκπλήξεις όπως, πέρδικες, λαγούς, αλεπούδες, και σπανιότερα λύκους, αγριογούρουνα, αρκούδες. Info: Θυμηθείτε ότι το δασαρχείο έχει φτιάξει χώρους για ξεκούραση, όμως η φωτιά, και το κυνήγι, απαγορεύονται. 

Η προικισμένη από τη φύση και την Ιστορία περιοχή των Φερών είναι στηνπορεία σας, επιφυλάσσοντας σπάνιες εμπειρίες για τους ταξιδιώτες – επισκέπτες του Δέλτα. Στο νέο σχετικά Δημοτικό Τουριστικό Κέντρο (0555 24310) θα βρείτε έντυπο υλικό, και ανθρώπους που αναλαμβάνουν την διαδικασία εισόδου στο Δέλτα. Η διαδρομή παράλληλα με το παραέβριο δάσος ως το τέλος,  που επιβιβάζεστε στις πλάβες για την ξενάγηση στον υγρότοπο θα σας μείνει αξέχαστο. Θα δείτε την Λίμνη Νυμφών, το Νεραϊδότοπο, τις εκβολές του Έβρου, μικρές νησίδες, πολλά είδη πτηνών, και λίγο μακρύτερα την Αίνο, (το παλιό εμπορικό λιμάνι). 

Η κωμόπολη των Φερών με 7000 κατοίκους είναι από τις ανεπτυγμένες του νομού, ιδανική επιλογή για διαμονή (στην ευγενέστατη ‘’Ανθή’’). Συνδυάζει βόλτα στα πανέμορφα γύρω χωριά Μελιά, Κοίλα, Πέπλο, και σίγουρα (κατόπιν αδείας) στην γέφυρα των Κήπων Έβρου, που είναι και η πιο κοντινή έξοδος προς Τουρκία.  Κτισμένη στην θέση της παλιάς Βυζαντινής πόλης Βήρα με τον ιστορικό ναό της Παναγίας Κοσμοσώτειρας (12^ος Αι.). Γύρω από τον Ι. Ναό υπάρχουν τα ερείπια της ομώνυμης μονής που ίδρυσε ο Ισαάκιος Κομνηνός το 1151, και τμήματα της οχύρωσης. Εσωτερικά εκπλήσσει ο μεγάλος, διάτρητος από παράθυρα, τρούλος, οι τέσσερις μικρότεροι, και οι τοιχογραφίες Κωνσταντινουπολίτικου εργαστηρίου. Περπατήστε στον ωραίο χώρο αναψυχής μέχρι το Βυζαντινό υδραγωγείο, στην είσοδο σχεδόν της πόλης και δείτε από κοντά τα εναπομείναντα λιθόκτιστα τόξα του. 

Γνωρίζοντας την μικρή κωμόπολη, περπατώντας στα σοκάκια της θα δείτε μια μικρή πινακίδα που γράφει ‘’προς Μουσείο’’. Το Λαογραφικό Μουσείο Φερών στην οδό Σμύρνης 20 είναι πράγματι ένα ξεσκόνισμα της μνήμης μας. Είναι σίγουρο ότι μπαίνοντας μέσα από την παλιά ξύλινη πόρτα, εκτός ότι θα μείνετε με το στόμα ανοιχτό, τα μάτια σας θα σας πλημμυρίσουν εικόνες από έναν κόσμο που χάθηκε. Πρόκειται για ένα παλιό ιδιόκτητο οίκημα μόλις 80 τ.μ. το οποίο οι ιδιοκτήτες του έχουν μετατρέψει με σεβασμό και φροντίδα στην αρχιτεκτονική φυσιογνωμία του, σε κανονικό μουσείο. Με γυάλινες προθήκες για τις φορεσιές & τα ασημοζούναρα, γεωργικά εργαλεία, οικιακά σκεύη, εργαλεία από επαγγέλματα που σβήσανε. Ο αστυνομικός ιδιοκτήτης του Νίκος Γκότσης, λάτρης της λαογραφίας και της παράδοσης, έχει μαζέψει με απίστευτη υπομονή πάνω από 1700 γνήσια αντικείμενα που προκαλούν απορία στους νέους για την χρηστικότητά τους, και την μεγαλύτερη συλλογή κουδουνιών που είδατε ποτέ. 

Για όλο τον Έβρο, ιδιαίτερα όμως για τον Δήμο Φερών, αυτό το μοναδικό λαογραφικό μουσείο (0555 23214) αποτελεί στολίδι και πολιτιστική κιβωτό, που μέσα της φυλάσσεται η κληρονομιά του τόπου. Αν ο Δήμος μεριμνήσει έτσι, ώστε να βρεθεί μεγαλύτερος χώρος, τότε είναι βέβαιο ότι θα έχουμε να κάνουμε με έναν λαμπρό φάρο που θα φωτίζει εκτός την Εβρίτικη γη και ολόκληρη την Ελλάδα.

Σχεδόν δίπλα από την Αλεξανδρούπολη γυρνώντας ή πηγαίνοντας στις άλλες επαρχίες του νομού και σχεδόν πάνω στον κεντρικόΕ – 85 – Ε - 90 είναι το χωριό Λουτρός. Πριν προσεγγίσετε το χωριό βρίσκεται η Αρχαία Τραϊανούπολη. Η πόλη που ιδρύθηκε τον 2^ο αιώνα από τον Αυτοκράτορα Τραϊανό, αποτελούσε από τον 4^ο έως τον 13^ο αι. σημαντικό διοικητικό, στρατιωτικό και θρησκευτικό κέντρο της Θράκης και κόμβος της Εγνατίας οδού τμήματα της οποίας σώζονται μπροστά από την ‘’πύλη’’ και το τείχος της Τραϊανούπολης. Από τα ερείπια των τειχών σήμερα σώζονται ελάχιστα τμήματα. Αυτό που σώζεται ολόκληρο και δεσπόζει στον χώρο είναι η Χάνα το μεγαλύτερο κτίσμα με την σκεπή, σχεδόν στο κέντρο του αρχαιολογικού χώρου. Χρησίμευε, από το 1375 που κτίσθηκε από τον Γαζή Εβρενός πασά, σαν ξενώνας τόσο των ταξιδιωτών που διέσχιζαν την Εγνατία οδό, όσο και των ασθενών που έφταναν στις ιαματικές πηγές, στο εντυπωσιακό συγκρότημα λουτρώνων του 16^ου αι. 

Πρόσφατα απέναντι από τον χώρο της Τραϊανούπολης (5/8/98) εγκαινιάσθηκε το Κέντρο Πληροφόρησης Δέλτα Έβρου με σκοπό την προστασία και ανάδειξη του υγροτόπου. Στο μοντέρνο κτίριο υπάρχουν θεματικοί πίνακες της ζωής στον υγρότοπο, αναλυτικοί χάρτες βιοτόπων, λιμνών, ενώ σύντομα θα εγκατασταθεί δίκτυο μετάδοσης εικόνας (Τηλεματική) από το Δέλτα κατ’ ευθείαν σε οθόνες του κέντρου ενημέρωσης. Οι προσπάθειες ευαισθητοποίησης των επισκεπτών επεκτείνονται σε εκδόσεις εντύπων, καρτών, αφισών με ‘’θέματα’’ παρμένα από τον υγρότοπο του Έβρου. Το Δέλτα και οι χώροι που ‘’προστατεύονται’’ είναι τεράστιοι. Με μια επίσκεψη και από εδώ, σε διαφορετικό σημείο από των Φερών, ο επισκέπτης αποκτά μια ολοκληρωμένη εικόνα του ανάγλυφου. Οι άνθρωποι που θέλουν να σας ξεναγήσουν στο Δέλτα είναι και εδώ, που ολοκληρώθηκε ένας μεγάλος κύκλος στον νομό και τις ακριτικές επαρχίες του. 

Δυο λόγια για τους Πομάκους
Λεπτοκαρυά, Μέγα Δέρειο, Σιδηροχώρι, Χλόη, Γονικό, Ρούσσα, Μικρό Δέρειο κ.α. Οι κάτοικοι αυτών των περιοχών είναι σε μεγάλο ποσοστό Πομάκοι, απόγονοι του Θρακικού φύλλου των Αγριάνων (ομώνυμο πομάκικο χωριό στο Διδυμότειχο). Εξακολουθούν να ζουν στα βουνά του Έβρου και της Ροδόπης, ζώντας κυρίως από την παραγωγή καπνών και κυρίως την υλοτομία. Οργανωμένοι σε συνεταιρισμούς με την καθοδήγηση του δασαρχείου καθαρίζουν τις περιοχές από τα γέρικα δέντρα το λύμα των οποίων εκμεταλλεύονται για να ακολουθήσει στην συνέχεια το πρόγραμμα αναδασώσεων.

Οι Οθωμανοί έως το τέλος της κυριαρχίας τους στην περιοχή θέλοντας να υπογραμμίσουν την καταγωγή των κατοίκων της ορεινής Ροδόπης τους αποκαλούσαν Αγριτζάν δηλαδή Αγριάνες χρησιμοποιώντας την ονομασία της ομώνυμης αρχαίας θρακικής φυλής των Αγριάνων που ήτανε εγκατεστημένοι στην Ροδόπη (Ξάνθη – Κομοτηνή) και στο Αγριτζάν καζασί  (περιοχή Αγριάνων). Οι Πομάκοι όπως επικράτησε να ονομάζονται δεν έχουν καμία βιολογική ή ιστορική σχέση με τους Οθωμανούς εποίκους οι οποίοι μετά την άλωση της πόλης το 1453 εγκαταστάθηκαν στο πεδινό τμήμα της Θράκης για να προωθήσουν τα σχέδια του σουλτάνου που ήθελε να διαφοροποιήσει την πληθυσμιακή κατάσταση της περιοχής. Νέες πόλεις ιδρύθηκαν (Γενισέα Ξάνθης), βυζαντινοί οικισμοί στις πεδινές περιοχές επεκτάθηκαν (Κομοτηνή), ενώ σπουδαίες Βυζαντινές πόλεις, όπως Ξάνθεια (Ξάνθη), Περιθεώριο, Μαρώνεια, έσβησαν. 

Ο τοπικός πληθυσμός της Θράκης αστικός και αγροτικός, αν και υπόδουλος, όχι μόνο επιβίωσε αλλά και αναπτύχθηκε  παραμένοντας προσηλωμένος στα μεγάλα Ορθόδοξα κέντρα της Κωνσταντινούπολης και της Θεσσαλονίκης. Με το πέρασμα του χρόνου έγινε ο βασικός ρυθμιστής της οικονομικής ζωής του τόπου, με το εμπόριο και τη γεωργία. Τομείς, που οι Οθωμανοί παραμελούσαν θεωρώντας ταπεινωτικές αυτές τις ενασχολήσεις.  παραμένοντας. Η γεωγραφική απομόνωση συνετέλεσε τα μέγιστα στην διατήρηση της παραδοσιακής αγροτικής οικονομίας που μένει ανέπαφη έως τα σήμερα. Ο ορεινός πληθυσμός των Πομάκων  αποκλεισμένος καθώς ήταν στην δυσπρόσιτη Ροδόπη, διατήρησε τα πανάρχαια ήθη και έθιμά του παρ’ ότι εξισλαμίστηκε τον 17^ο αι. (1656 – 1666). Απόδειξη για την χριστιανική καταγωγή τους θεωρούνται τα ερείπια εκκλησιών και νεκροταφείων που έχουν βρεθεί. Ολόκληρος αυτός ο πληθυσμός, αποκομμένος σχεδόν από τα ανεπτυγμένα αστικά κέντρα δεν κατάφερε ακόμη να εναρμονιστεί με τα άλλα γεωγραφικά διαμερίσματα της Ελλάδας στο θέμα της οικονομίας, και έτσι ο τόπος παραμένει κλειστός και σχεδόν αδιαπέραστος. Οι λιγοστοί δρόμοι που εξασφαλίζουν την επικοινωνία των Πομάκων με τις γύρω περιοχές δεν επαρκούν για να γεφυρωθεί το χάσμα με τον κορμό όχι μόνο της Ελλάδας αλλά και της Θράκης.

Δυο λόγια για το Δέλτα Έβρου
Ο τόπος: Ο Έβρος με συνολικό μήκος 530 χλμ από τα οποία τα 205 χλμ είναι στο Ελληνικό έδαφος είναι ο μεγαλύτερος σε μήκος ποταμός της Βαλκανικής που εκβάλει στο Θρακικό πέλαγος. Στις κλειστές θάλασσες όπως η Μεσόγειος, δεν υπάρχει το φαινόμενο της παλίρροιας τόσο έντονα όπως στις ανοιχτές θάλασσες. Αυτό, σε συνδυασμό με τα ασθενή θαλάσσια ρεύματα συντελεί στο να μην απομακρύνονται από τις εκβολές των ποταμών κάθε είδους ιζήματα, λάσπη, φερτές ύλες. Το αποτέλεσμα, με το πέρασμα του χρόνου, είναι να σχηματίζονται χερσόνησοι και ο ποταμός να χωρίζεται πριν την εκβολή του, σε μικρότερους διαύλους & ρυάκια, που με τον καιρό πυκνώνουν από βλάστηση δημιουργώντας σιγά – σιγά τους υδροβιότοπους. Θάμνοι αρμυρίκια, φτελιές, κορομηλιές, λεύκες, καλαμιές, δεκάδες ζώα, πτηνά, και ερπετά ανάμεσά τους. Όλη η περιοχή είναι πάμπλουτη από πουλιά (έχουν καταγραφεί πάνω από 300 είδη) που ξεχειμωνιάζουν και αναπαράγονται, ή κάνουν στάσεις από τα πολυήμερα ταξίδια τους. 

Ο άνθρωπος: Από πολύ παλιά, οι Αλεξανδρουπολίτες κυνηγοί, και ψαράδες, πήγαιναν ανελλιπώς για ψάρεμα και κάθε φθινόπωρο για κυνήγι στο Δέλτα του Έβρου αφού ‘’έτσι έπρεπε’’. Συνήθειες δεκαετιών δεν εγκαταλείπονται έτσι απλά. Εξ’ άλλου τότε οι άνθρωποι δεν γνώριζαν την σπουδαιότητα του χώρου. Απλά πήγαιναν. Κυνηγούσαν χήνες – πάπιες που τις μαγείρευαν με εξωτικές συνταγές, αφού η Αλεξανδρούπολη από τότε ήταν σταυροδρόμι πολιτισμού και φυσικά γεύσεων. 

Μέχρι τη δεκαετία 1950 – 1960 τα πουλιά και τα ζώα που φώλιαζαν στο Δέλτα νόμιζαν ότι βρίσκονταν στον παράδεισο, εφ’ όσον ουδείς τα ενοχλούσε. Και πώς να γίνει αυτό, αφού η περιοχή ανάμεσα από τις Φέρες και την θάλασσα έμενε πλημμυρισμένη πολλούς μήνες παραμένοντας άβατη για τους ανθρώπους οι οποίοι συνέχιζαν σε άλλα σημεία να ψαρεύουν και να κυνηγούν.
Μετά το 1960 όμως τα πουλιά και τα ζώα που φώλιαζαν στο Δέλτα πήγαν πράγματι στον παράδεισο, αφού άρχισαν οι αλλαγές στην χρήση γης, οι αποστραγγιστικές εργασίες, οι εκχερσώσεις, η καταπάτηση, το άνοιγμα δρόμων, τα αντλιοστάσια, τα κανάλια με τα αναχώματα κάθε ύψους και πλάτους, οι καλλιέργειες που κάθε χρόνο επεκτείνονταν, η χρήση λιπασμάτων, φυτοφαρμάκων, δηλητηρίων έτσι …. χωρίς πρόγραμμα. Τα πουλιά σιγά – σιγά άρχισαν να στερούνται τους χώρους αναπαραγωγής που γνώριζαν, ενώ τα ζώα μην έχοντας που να πάνε συνωστίζονταν στους εναπομείναντες βιότοπους τόσο πολύ, που πλέον πατάνε και τις φωλιές των πουλιών, και αποψιλώνουν την βλάστηση της περιοχής. Η υποβάθμιση της περιοχής είναι γεγονός από το (1969), που οι  Γερμανοί ορνιθολόγοι Bauer & Muuller τονίζουν την ανάγκη άμεσης προστασίας του Δέλτα Έβρου. 

Η διοίκηση: Με ταχείς ρυθμούς (Φεβρουάριος 1971) η διοίκηση παίρνει μέτρα προστασίας και περιλαμβάνει το Δέλτα του Έβρου στους έντεκα προστατευόμενους από την συνθήκη Ραμσάρ υγροβιότοπους, χωρίς όμως να υπάρχει οριοθέτηση της περιοχής. Για να καταλάβουν οι ατίθασοι κυνηγοί, οι ψαράδες και οι κακοί καταπατητές με πόση σοβαρότητα αντιμετωπίζει η διοίκηση το θέμα, μετά από πενήντα οκτώ μήνες (25/12/1975) τίθεται σε ισχύ και στην χώρα μας η συνθήκη Ραμσάρ (χωρίς οριοθέτηση της περιοχής). Ένα ακόμα δυναμικό χτύπημα δόθηκε το 1980 στους κυνηγούς μετά από … μόλις πέντε χρόνια. Με μια ιστορική υπουργική απόφαση απαγορεύεται το κυνήγι σε ορισμένες περιοχές του χωρίς οριοθέτηση υγρότοπου. Ασήμαντη λεπτομέρεια αποτελεί ότι η απόφαση ανετράπη από τον αμέσως επόμενο υπουργό. Τελικά με μια αποφασιστική κίνηση ενάντια στα συμφέροντα, των καταπατητών, και στους παράνομα αλιεύοντες το δέλτα οριοθετήθηκε το 1996. Τώρα το μόνο που μένει είναι να συνταχθεί, σχετικό προεδρικό διάταγμα από αρμόδια επιτροπή του Υ.ΠΕ.ΧΩ.ΔΕ. 

Το αποτέλεσμα: Έκτοτε, τίποτε δεν εμποδίζει τους απειθάρχητους να συνεχίζουν όπως εδώ και 36 χρόνια (1960 – 1996) την καταστροφή του Δέλτα Έβρου, τη λεηλάτηση των εδαφών του, που υποτίθεται ότι προστατεύονται από την συνθήκη Ραμσάρ και καμιά δεκαριά συμβάσεις – οδηγίες της Ε. Ε., συμφωνίες, σύμφωνα, δίκτυα, ιδιωτικούς & δημόσιους φορείς, κερδοσκοπικές και μη οργανώσεις. Το δέλτα κινδυνεύει εδώ και 40 χρόνια και χρειάζεται την υποστήριξη όλων μας, αναφέρουν τα φυλλάδια που μοιράζονται στους επισκέπτες. Φυσικά κανείς δεν είναι σε θέση να απαντήσει για όλα αυτά που ήδη χάθηκαν από τις νεώτερες γενιές, ούτε αναρωτιούνται ‘’τι κόσμο θα αφήσουμε στα παιδιά μας’’. 

Η διαπίστωση: Η διαφορά του τότε (1950) με το σήμερα, είναι στην συνείδηση … τότε υπήρχε, ενώ τώρα όλοι κουνάνε το κεφάλι τους αμφιβάλλοντας.

Επίλογος για τρία ταξίδια στον Έβρο (Αύγουστος 87, Ιανουάριος 95, Μάιος – Ιούνιος 99)
Ο άνθρωπος: Ακολουθώντας στην αρχή συνοριακές διαδρομές και κατόπιν το μυθικό ποταμό Έβρο στην Θράκη έως ότου φανεί το δέλτα, η θάλασσα του βόρειου Αιγαίου, το Θρακικό πέλαγος. Αποκάλυψη η Θρακική γη. Τα πάντα φαίνονται μεταξένια, ονειρικά, ενώ μια αίσθηση απόλυτη είναι του νερού. Οδηγώντας στη γη του Ορφέα σιγά – σιγά προσαρμόζεσαι σε μια πραγματικότητα εντελώς διαφορετική από ότι σε άλλα μέρη της Ελλάδας. Για χιλιάδες χρόνια λαοί, θεοί, μύστες και ήρωες από την Μικρά Ασία περνούσαν τον ποταμό Έβρο φέρνοντας δυτικότερα, πρώτα στην Θράκη και ύστερα σε όλο τον Ελλαδικό χώρο, τις ιδέες τους, τις τελετουργίες τους, τα μυστικά και τον πολιτισμό τους. 

Ο τόπος: Κανένας φυσικός πόρος δεν είναι μόνο εκμεταλλεύσιμος, καμία γη δεν είναι υγιής όταν τρέφει μονάχα τον άνθρωπο και αυτό για μικρή μόνο περίοδο, μπροστά στον αχανή χρόνο που έκανε η φύση να δημιουργήσει αυτούς τους βιότοπους. Είμαστε Ευρωπαίοι αλλά και πολίτες του κόσμου, οι βιότοποι και η φύση της Εβρίτικης γης, το δέλτα του Έβρου, η Δαδιά, έχουν παγκόσμια σημασία και φυσικά δεν ανήκουν μόνο στον τοπικό πληθυσμό ή στους Έλληνες και την Ελλάδα αλλά σε όλη την ανθρωπότητα. Έτσι πρέπει να τους αντιμετωπίζουμε.

ΠΡΑΚΤΙΚΕΣ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΕΣ

Ιδέα & υλοποίηση μορφής: Άγγελος Σινάνης

ΔΙΑΜΟΝΗ: Στην Αλεξανδρούπολη δεκάδες επιλογές ξενοδοχείων. Προτιμήστε κάποιο που να διαθέτει πάρκινγκ, και μην αφήσετε επάνω το Tang Bag. Λουτρά Τραϊανούπολης ΠΛΩΤΙΝΙ 0551 61203, Φέρες ΑΝΘΗ055524201, Ορεστιάδα Ηλέκτρα 0552 23540, Δίκαια ΕΛΛΑΣ 0556 31252, Οικοτουριστικό Κέντρο Δαδιάς: Ξενάγηση 0554 32209, Διαμονή 32263.

ΚΑΜΠΙΝΓΚ: To Δημοτικό Αλεξανδρούπολης είναι ιδανικό 0551 26055, 28735. Τα δάση του Έβρου είναι πανέμορφα για σκηνή. Ρωτήστε όμως πρώτα, ειδικά στην Δαδιά και τους Κατρατζίδες. Όπου στήσετε φεύγοντας μην αφήσετε σκουπίδια.

ΦΑΓΗΤΟ: Ταβέρνες, Οινομαγειρεία, Ουζάδικα, θα βρείτε τα πάντα, στις πόλεις. Στα μικρά χωριά του οδοιπορικού υπάρχουν τα γνωστά καφεπαντοπωλεία με καφέ ή τσιπουρομεζέδες, σπέσιαλ ομελέτες, σαλάτες, κηπευτικά και αλμυρά τυριά ‘’ιδιωτικής’’ χρήσης ή για επισκέπτες. Στην Παραλία Αλεξανδρούπολης φρέσκο ψάρι, όστρακα, χταπόδι λιαστό, ‘’Κλαμάκι’’ 39169, Η Δήμητρα ‘’Διεθνές’’ 34434, ‘’Οστρακάδικο’’ 80814, ‘’το Νησιώτικο’’ 20202, Μέσα στην πόλη ‘’το Πέτρινο’’ 81404, ‘’το Χάνι’’ 37457, ‘’ο Νείλος’’.

ΑΧΡΕΙΑΣΤΑ: Αστυνομία Αλεξανδρούπολης 0551 37352, Φερών 0555 23333, Διδυμότειχο 0553 22100 Α’ Βοήθειες Αλεξανδρούπολη 0551 25772, Σουφλί  0554 23233 Διδυμότειχο 0553 22011, Ορεστιάδα 0552 22222, Συνεργεία – Βουλκανιζατέρ: Αλεξανδρούπολη / Μακαρώνης Σίμος 0551 34645, 32537, Φέρες / Γκούσιου - Δαλάτση 0555 28829, Σουφλί / Αλατζιάς Δημήτριος 0554 22943, Ζάχος Τριαντάφυλλος 0554 23724, Διδυμότειχο / Καραλελέκης Στέφανος 0553 23448, Κωστάκης Πέτρος 0553 23613, Ορεστιάδα Στοϊκοτίδης Δημήτριος 0552 27110, Λινταράκης Δημήτριος 0552 25434, Κυπρίνος Τσομπάνη Ελένη 0556 22207, Νέα Βύσσα / Φιλιππίδης Νικόλαος 0552 71283.

ΧΡΗΣΙΜΑ: Αναζητήστε το βιβλίο ‘’Αλεξανδρούπολη’’. Θαυμάσια συγγραφική εργασία συνεργατών του δήμου, επί δημαρχίας Νίκου Κουκουράβα. ‘’Πολύκεντρο’’ Τυχερού 0554 41068, ‘’Εβρόραμα’’ Σουφλί 0554 24332, Μουσεία: Εκκλησιαστικό Μουσείο Αλεξανδρούπολης 0551 26359, Ι. Μ. Κορνοφωλιάς 0554 51201, Ιστορικό Λαογραφικό Αλεξανδρούπολης 0551 28926, Λαογραφικό Διδυμοτείχου 0553 22316, 22154, Βυζαντινές εκκλησίες Κάστρου Διδυμοτείχου 0553 23960, Μουσείο Ιστορίας & Λαογραφίας Ορεστιάδας 0552 23786, Μουσείο Ελληνικού Μεταξιού Σουφλίου 0554 23700, Λαογραφικό Μουσείο Φερών 0555 23214.

ΔΕΛΤΑ ΕΒΡΟΥ: WWF Ελλάς Πρόγραμμα ταχείας παρέμβασης Έβρου 0551 22124, Τ.Ε.Δ.Κ. Νομού Έβρου 0551 27611, Δασαρχείο Αλεξανδρούπολης 0551 28326, 26412. Αν θέλετε να δείτε ερωδιούς χωρίς άδειες & ταλαιπωρία ωρών από τους φαντάρους (που δεν φταινε) ή την 12^η μεραρχία (που προφανώς φταιει) πηγαίνετε κατ’ ευθείαν στο εκπληκτικό μουσείο χλωρίδας και πανίδας του δέλτα Έβρου 0551 26200 ή στο Τουριστικό Κέντρο Φερών 0555 24310 ή στο Κέντρο Ενημέρωσης Τραϊανούπολης 0551 61000, E – mail: '); document.write(addy71136); document.write('<\/a>'); //-->\n Αυτή η διεύθυνση ηλεκτρονικού ταχυδρομείου προστατεύεται από τους αυτοματισμούς αποστολέων ανεπιθύμητων μηνυμάτων. Χρειάζεται να ενεργοποιήσετε τη JavaScript για να μπορέσετε να τη δείτε. "> Αυτή η διεύθυνση ηλεκτρονικού ταχυδρομείου προστατεύεται από τους αυτοματισμούς αποστολέων ανεπιθύμητων μηνυμάτων. Χρειάζεται να ενεργοποιήσετε τη JavaScript για να μπορέσετε να τη δείτε.

ΔΑΣΟΣ ΔΑΔΙΑΣ: Οικοτουριστικό κέντρο ενημέρωσης 0554 32263, Δασαρχείο Σουφλίου 0551 22221, 22656, Αγροτοτουριστικός συνεταιρισμός Δαδιάς ‘’η γερακίνα’’ 0554 32209, WWF 01 3610423, E – mail: '); document.write(addy87419); document.write('<\/a>'); //-->\n Αυτή η διεύθυνση ηλεκτρονικού ταχυδρομείου προστατεύεται από τους αυτοματισμούς αποστολέων ανεπιθύμητων μηνυμάτων. Χρειάζεται να ενεργοποιήσετε τη JavaScript για να μπορέσετε να τη δείτε. "> Αυτή η διεύθυνση ηλεκτρονικού ταχυδρομείου προστατεύεται από τους αυτοματισμούς αποστολέων ανεπιθύμητων μηνυμάτων. Χρειάζεται να ενεργοποιήσετε τη JavaScript για να μπορέσετε να τη δείτε. Ελληνική Ορνιθολογική Εταιρεία 01 3811271, 3801167.

ΠΡΟΣΒΑΣΕΙΣ: Αλεξανδρούπολη - Αθήνα 880 χλμ, Από Θεσσαλονίκη 345 χλμ, για Ορεστιάδα προσθέστε 100 χλμ. Σε 43 χλμ από Αλεξανδρούπολη είναι τα ελληνοτουρκικά σύνορα (γέφυρα Κήπων), και η Κωνσταντινούπολη απέχει 300 χλμ (πάτε και με τραίνο). Από εδώ φεύγουν πλοία για Σαμοθράκη (δρομολόγια ΣΑΟΣ 0551 26721), νησιά  Ανατολικού Αιγαίου, Δωδεκάνησα (ΚΙΚΩΝ tours 0551 25338, 25455) και Κρήτη (Λιμεναρχείο 0551 26468).

ΒΕΝΖΙΝΑΔΙΚΑ: Όπου και να βρεθείτε δεν θα αντιμετωπίσετε έλλειψη. Σε όλες τις μεγάλες πόλεις όλες οι εταιρείες, στα χωριά Άβαντας 2, Αισύμη 3, Μικρό Δέρειο 1, Καστανιές, Δίκαια, Ορμένιο όλες οι εταιρείες.

ΧΑΡΤΕΣ: Ακριτική περιοχή, Σύνορα κοντά κλπ είναι οι συνηθισμένες δικαιολογίες της Γ.Υ.Σ. που παραμένει μακράν του ‘’ανταγωνισμού’’. Δίνουν αν τις ζητήσει Ν.Π.Δ.Δ. ή Ν.Π.Ι.Δ. Γεωγραφική Υπηρεσία Στρατού, Πεδίον Άρεως / 01 8842811. Αγοράστε 2 φύλλα 1:250.000, Αδριανούπολις – Ορεστιάς, Αλεξανδρούπολις & Αλεξανδρούπολις, Οι εκδόσεις Ζουμπουλάκη Μεσολογγίου 3, Αθήνα 01 3632704 έχουν μια ενδιαφέρουσα προσέγγιση όλης της Θράκης. Νομός Έβρου σε κλίμακα 1:200.000 από τις εκδόσεις Ι. Ρέκου Κλεισθένους 15,  Αθήνα 01 3251564, Αγ. Μηνά 13, Θεσσαλονίκη 031 271063. 

ΛΕΣΧΕΣ ΜΟΤΟΣΥΚΛΕΤΑΣ: ΛΕ.Μ.Εβρου 0551 28571, 81071, 33761, Moto Club Ακρίτες 0551 22103, 37722, ΛΕ.ΜΟΤ Σουφλίου: Μπουρουλίτης Νίκος 0554 23097, ΛΕ.Μ.Ορεστιάδας Τσιάμης Βασίλης 0944671694, 0552 27110.

Περισσότερες πληροφορίες για το Νομό Έβρου αντλήστε από την ενδεικτική Βιβλιογραφία – Αρθρογραφία: 

Θράκη / Χ. Μπακιρτζής – Δ. Τριαντάφυλλος / ΕΤΒΑ – ΕΟΜΕΧ Αθήνα 1989.
Αλεξανδρούπολη / Γεωργίου Α. Παναγιώτου / Δήμος Αλεξανδρούπολης 1992.
Βουνά και τόποι / Μ. Κοκου / Δήμος Αλεξανδρούπολης 1992.
Το τρένο στη Βόρειο Ελλάδα / Δημήτρη Παπαδημητρίου / Επτά Ημέρες 15/10/95.
Γεωγραφική Εγκυκλοπαίδεια / Τεγόπουλος - Μανιατέας / Αθήνα 1997.