ΔΡΑΜΑ – ΔΑΣΟΣ ΕΛΑΤΙΑΣ – ΦΡΑΚΤΟΥ ΚΑΙ ΔΙΑΔΡΟΜΕΣ    

Κείμενο - Διαφάνειες: Άγγελος Σινάνης e – mail: '); document.write(addy33983); document.write('<\/a>'); //-->\n Αυτή η διεύθυνση ηλεκτρονικού ταχυδρομείου προστατεύεται από τους αυτοματισμούς αποστολέων ανεπιθύμητων μηνυμάτων. Χρειάζεται να ενεργοποιήσετε τη JavaScript για να μπορέσετε να τη δείτε. "> Αυτή η διεύθυνση ηλεκτρονικού ταχυδρομείου προστατεύεται από τους αυτοματισμούς αποστολέων ανεπιθύμητων μηνυμάτων. Χρειάζεται να ενεργοποιήσετε τη JavaScript για να μπορέσετε να τη δείτε.

© Μάρτιος 2001  

Αν θέλαμε να βάλουμε κάποια όρια στην Δράμα ώστε να περιηγηθείτε σε όσο το δυνατόν περισσότερα αξιοθέατα θα καταλήγαμε να την ‘’χωρίσουμε’’ στο το βόρειο – βορειοδυτικό τμήμα που οριοθετείτε από τα όρη Μενοίκιο και Όρβηλο περιλαμβάνοντας τις υπώρειες του Φαλακρού και τα χωριά Πύργοι, Πετρούσα, Γρανίτη, Βώλακα. Φυσικά το οροπέδιο του Νευροκοπίου με τα Λευκόγια και την άκρη της λίμνης του Νέστου στο χωριό Ποταμοί και Μικρομηλιά, (δες Δράμα – Φαλακρό), και το ανατολικό τμήμα, που ξεκινώντας από την πόλη της Δράμας διασχίζει τις ανατολικές υπώρειες του Φαλακρού καταλήγοντας μέσα από ασφαλτοστρωμένους δρόμους στο Σιδηρόνερο, την Σκαλωτή και μετά από χωματόδρομους, στην Ελατιά, και το Φρακτό. 

Φεύγοντας από την Δράμα προμηθευτείτε βενζίνη και σε μπιτονάκι 4^ωνL γιατί το επόμενο είναι στο Παρανέστι.         Ο κεντρικός δρόμος έχει βόρεια κατεύθυνση και σύντομα οδηγεί στις εξοχές περνώντας το χωριό Ταξιάρχες (παλιά Ταξιάρχης πριν το ’28 Μαχαλετζίκ) στα 420 μ. Υ, και την γυναικεία Ι. Μονή Σίψας. Στην πρώτη διασταύρωση για Δεντράκια (παλιά Κρανίτσα) στα 760 μ. Υ, αξίζει να δείτε το λιλιπούτειο χωριό που απέχει μόλις έξι χλμ. Εδώ έχει έδρα ο ‘’Σύλλογος φίλων ορεινών δραστηριοτήτων νομού Δράμας’’ που έχει αναπτύξει έντονη φυσιολατρική δραστηριότητα όχι μόνο στην περιοχή αλλά σε όλο το Φαλακρό. Αν προηγουμένως έχετε συνεννοηθεί με τον πρόεδρο κ. Διαμαντή Γκλαβόπουλο υπάρχει δυνατότητα να γίνουν ωραίες διαδρομές στα παρακείμενα κατάφυτα δάση δρυός, καστανιάς, φουντουκιάς, όπως και ορειβατικές εκδρομές.  

Ο τόπος διαθέτει πολύ όμορφα τοπία στον αυχένα ‘’Κεράσι’’ και πολύ παράξενα στα υψίπεδα της ‘’Μπάρας’’. Ο σύλλογος διαθέτει και χώρο για φιλοξενία. Στο Λιβαδερό (παλιά Μοκρός) σε 660 μ. Υ, είναι το όμορφο στέκι ‘’Πέτρινη Γωνιά’’ για μεζέδες ή ανάλογα την ώρα καφέ, ακόμα και πρωινό, και το κλασικό καφενεδάκι του Νίκου Γιαγμουρίδη, για τσίπουρο. Εδώ υπάρχουν τα διάσημα για την ποιότητά τους πάρκα αγριογούρουνων που εκτρέφονται σε συνθήκες ελευθερίας σε μια τεράστια έκταση, εφοδιάζοντας με το κρέας τους, πολλά μέρη της Ελλάδας. Το πιθανότερο, ειδικά το καλοκαίρι, είναι να τα δείτε να ‘’κόβουν’’ δρόμο από το ένα δάσος στο άλλο, μέσα από την κεντρική οδό Λιβαδερού – Αυχένα.  

Μόλις πέντε χλμ από εκεί προσεγγίζετε τον αυχένα στην θέση ‘’Σταυρός’’ (κατά την Γ.Υ.Σ.) ‘’Τουλουμπάρι’’ για τους ντόπιους, απ΄ όπου ξεκινά η διαδρομή (περιγραφή στο τέλος στις χλμ. αποστάσεις)  που καταλήγει στον Βώλακα. Το ίδιο με αντίθετη κατεύθυνση μπορείτε να κάνετε και από το Βώλακα προς το Λιβαδερό (δες Δράμα – Φαλακρό). Η διαδρομή είναι τμήμα τριανταπέντε από τα ενενήντα υπέροχα χλμ του Ε – 6 που είναι χαραγμένα στο νομό Δράμας διασχίζοντας εξωτερικά και από ανατολή προς δύση το συγκρότημα του Φαλακρού.  

Οδηγώντας προς το Σιδηρόνερο οι σκέψεις μαζεύονται σαν τα σύννεφα στο μυαλό: Πάνε περίπου έξι χρόνια από τότε που σταμάτησα μέσα στην νύχτα, σχεδόν κάτω από την σημερινή γέφυρα των ‘’Παππάδων’’ για φαγητό σε ένα εκπληκτικό ταβερνάκι – στέκι κυνηγών και ντόπιων, διάσημο στους Δραμινούς για το νοστιμότατο αγριογούρουνο που έψηνε. Ήμουν μόνος με την μοτοσυκλέτα, και την απερίγραπτη λασπουριά του δρόμου ‘’λόγω έργων’’. Δοκίμασα ντόπιο δραμινό τσιπουράκι με ‘’τσιγαρίδες’’ για μεζέ. Το ξύλινο ταβερνάκι έμεινε χαραγμένο στην μνήμη σαν κάτι αξιόλογο και μοναδικό για στάση στην κυριολεξία στη μέση του πουθενά. Ελάχιστα μέτρα πιο κάτω στην τσιμεντένια γέφυρα κύλαγε με ορμή τα νερά του ο Νέστος τότε που το φράγμα ακόμα δεν είχε κλείσει.Από τότε, ολοκληρώθηκε το φράγμα του Θησαυρού και όλη η περιοχή κατακλύσθηκε από τα νερά του Νέστου. Το πέτρινο γεφύρι του Λιβαδερού το παλιό ταβερνάκι μαζί και οι αναμνήσεις του ταβερνιάρη, σκεπάστηκαν από την λίμνη, και ο περιηγητής πλέον περνάει πάνω από την πανύψηλη γέφυρα για να φτάσει στο Σιδηρόνερο. Πάντοτε σε κάποιες ‘’ιδιαίτερες διαδρομές’’ υπάρχει μια αδιόρατη θλίψη για αυτά που έφυγαν. Το θετικό ή το αρνητικό για τον τόπο ποιος ξέρει σε πόσα χρόνια θα φανεί. Προς το παρόν, ναι μεν ‘’έφυγαν’’ αλλά στην θέση τους παρουσιάστηκε μια όμορφη λίμνη, κυρίως δε, μια ανεξερεύνητη περιοχή γύρω από αυτήν.  

Περνώντας την γέφυρα των ‘’Παππάδων’’ υπάρχουν δύο δυνατότητες, ή θα ανηφορίσετε προς Σιδηρόνερο ή θα πάτε αριστερά προς Παππάδες (παλιό Παπάζκιοϊ) στα 590 μ. Υ, και Μικρομηλιά (δες Δράμα – Φαλακρό), καταλήγοντας στο Δασικό χωριό Μεγάλης Παναγιάς. Συνεχίζοντας, θα βρεθείτε στο Σιδηρόνερο (παλιά Οσενίτσα σε 630 μ. Υ. ενώ λίγο πριν το χωριό υπάρχει διασταύρωση προς Καλλίκαρπο και τα εκτροφεία πέστροφας. Και οι δύο διαδρομές ‘’βγαίνουν’’ στο Δασικό χωριό Ελατιάς. Πιο σίγουρη είναι αυτή από Σιδηρόνερο, αλλά η άλλη το καλοκαίρι είναι πολύ πιο όμορφη. Μια καλή βόλτα μόλις λίγων λεπτών από το χωριό, είναι προς το απερίγραπτα όμορφο φυσικό περιβάλλον των εγκαταστάσεων καλλιέργειας ορεινής πέστροφας, του Νίκου Λατσίνογλου.  

Το πεστροφοτροφείο της οικογένειας θεωρείται από τα καλύτερα στην Ελλάδα, παράγοντας γόνο αρίστης ποιότητας, ενώ οι πέστροφες που δημιουργούνται εδώ, φημίζονται για την νοστιμιά τους. Στο Σιδηρόνερο καταλήγει ο κακοτράχαλος – 25 χλμ – δρόμος από το φράγμα Θησαυρού. Μπορείτε να τον γνωρίσετε – υπάρχουν πινακίδες – ώστε να βγείτε σύντομα στο φράγμα και μετά από ασφαλτόδρομο στο Παρανέστι – 44 χλμ – συνολικά. Προσέξτε όμως στο 4^ο χλμ την διασταύρωση που πρέπει να πάτε αριστερά, δεξιά βγαίνει στο χωριό Οροπέδιο. 

Στο Σιδηρόνερο υπάρχουν θαυμάσια παλιά πετρόχτιστα σπίτια, άλλα συντηρημένα και άλλα υπό κατάρρευση, που ο περιηγητής θα αναγνωρίσει αμέσως την γνωστή για ορεινά χωριά αρχιτεκτονική που άλλες φορές προέρχεται από τα βάθη του χρόνου, και κάποιες όχι τόσο μακρινές εποχές. Στα ταβερνάκια και καφενεία υπάρχει δυνατότητα για τσιπουροστάση, φαγητό - για ντόπιο αγριογούρουνο στου Λευτέρη – και για ψώνια της τελευταίας στιγμής, στο καφεπαντοπωλείο, αν σκοπεύετε να διανυκτερεύσετε ή να στήσετε σκηνάκια για μέρες στο δάσος της Ελατιάς και το Φρακτό.  

Το τελευταίο σημάδι πολιτισμού μέσα στην απέραντη βλάστηση είναι η Σκαλωτή (παλιό Λιμπάν) στα 940 μ. Υ, στην σκιά της κορυφής ‘’Μεγάλο Τσερνάκι’’ πενήντα επτά χλμ συνολικά από τη Δράμα. Το χωριό αποτελεί σίγουρο καταφύγιο για τους επισκέπτες όλου του ορεινού χώρου, αλλά και την είσοδο – έξοδο στην Ελατιά των φορτηγών που κουβαλούν την πολύτιμη ξυλεία του δάσους στα εργοστάσια της Θεσσαλονίκης και των Αθηνών. Σταθερό στέκι για τους οδηγούς των μεγάλων φορτηγών που συχνάζουν στα δύο καφενεία του χωριού απέναντι από την εκκλησία του Προφήτη Ηλία.  

Το καφενείο – εστιατόριο της κ. Ελένης και του Λάζαρου Χαλυβίδη με την πρόσχαρη παρουσία της κόρης τους Κατερίνας, προσφέρει πάντοτε σπιτικά μεζεδάκια αλλά και φαγητό, γνήσιο τσίπουρο και τοπικές σπεσιαλιτέ έξω απ’ τα συνηθισμένα καφενεία των χωριών. Επιπλέον υπάρχουν και ζεστά δωμάτια που τον χειμώνα, στις εκδρομές, είναι πολύ χρήσιμα. Στο χωριό κυριαρχούν τα παλιά σπίτια με τις ξυλοδεσιές και τα χοντρά ξύλινα υπέρθυρα, με τις αυλές και τα μποστάνια, τα ‘’χοντρά’’ ζώα και τα πουλερικά, σε ένα τόπο που προδιαθέτει με την ομίχλη και το ψιλόβροχο τον χειμώνα, την λαμπρότητα και καθαρότητα το καλοκαίρι την είσοδό σας σε ένα από τα ομορφότερα και σπάνια συμπλέγματα δασών – μαζί με αυτό του Ασπροποτάμου – στην Ελλάδα.  

Εδώ η φύση δημιούργησε τις καλύτερες προϋποθέσεις για να καταφύγουν όχι μόνο ζώα και πουλιά αλλά όπως προκύπτει και…. άνθρωποι.  Από την Σκαλωτή ένας χωματόδρομος οδηγεί στα Κλειστά (παλιούς Κολιούς) ένα εγκατελειμένο χωριό από το 1942 που κάηκε από τους Βούλγαρους. Υπάρχουν παλιά ερείπια σπιτιών, ότι πρέπει για ασπρόμαυρο φιλμ, ο Άγιος Δημήτριος, ένας βοσκός με την στάνη του, τα ζώα, και μια πανέμορφη δασωμένη διαδρομή.  

Η άσφαλτος σε λίγα χλμ από Σκαλωτή σταματάει δίνοντας την θέση της σε ομαλό καλοπατημένο δασικό χωματόδρομο. Βέβαια οι λακκούβες και η λάσπη δεν λείπουν, αλλά είναι τόσο όμορφος ο τόπος που κοιτάς μόνο τα πελώρια καταπράσινα δέντρα Οξυάς και Πεύκης, τίποτε άλλο. Αχανές και μοναδικό, άγνωστο στον περισσότερο κόσμο, το Δάσος της Ελατιάς Δράμας με έκταση 500.382 στρ (50.382 εκτάρια) είναι το τελευταίο σύνορο της Ελλάδας στον Βορρά, η συναρπαστικότερη δασική περιοχή της χώρας μας.  Οι πινακίδες προορισμού ‘’προς Δασικό Χωριό’’ διευκολύνουν πολύ τον ταξιδιώτη αποφεύγοντας την είσοδο στις δεκάδες διασταυρώσεις. Λίγα χλμ μετά το ξύλινο παλιό εργοτάξιο – χωριό – προσεγγίζετε την καρδιά του δάσους που τώρα πια κυριαρχεί η απάνια ερυθρελάτη.  

Ο χωματόδρομος όλο στροφές και απότομες πλαγιές, με μικρά λιβαδάκια, και ξέφωτα, πέτρινες κρήνες με δροσερό νερό ακόμα και το καλοκαίρι σας υποδέχονται. Πληθώρα πουλιών και μικρών ζώων που τρομαγμένα σταματούν το κελάηδισμα και το ροκάνισμα κάποιων καρπών ‘’τρέχοντας‘’ να χωθούν σε κάποια μικρή φωλίτσα σας καλωσορίζουν. Έχετε μπει στην χώρα της ιστορίας και του μύθου ενώ ξαφνικά το τεράστιο πετρόχτιστο Δασικό χωριό Ελατιάς Δράμας κάνει την εμφάνισή του ξαφνιάζοντας με το μέγεθός και την αρμονικότητά του δένοντας με το περιβάλλον. Στο χωριό ζητήστε πληροφορίες και ενημέρωση για τον χώρο από τον Βασίλη τον μόνιμο εδώ και χρόνια φύλακα και από τον Συμπλεγματάρχη Κώστα Κοβλακά. Αν έχετε – προτείνεται – συνεννοηθεί προηγουμένως με το δασαρχείο Δράμας μπορείτε να μείνετε στο δασικό χωριό, αν όχι αναζητήστε την καλύβα του Γούλα στα δεξιά σας – Νότια – μέσα στο δάσος ή στήστε την σκηνή σας σε κάποιο προσπελάσιμο με την μοτοσυκλέτα σημείο από τα δεκάδες που υπάρχουν.  

Βρίσκεστε σε υψόμετρο 1600 μ στην ‘’Ελατιά’’ στο πλουσιότερο και μεγαλύτερο παραγωγικό Δασικό Σύμπλεγμα της Δράμας αλλά και της Ελλάδας. Κέντρο της υλοτομικής δραστηριότητας όλου του χώρου της Δυτικής Ροδόπης. Η μέση ετήσια θερμοκρασία εδώ είναι 9^οC και το ετήσιο μέσο ύψος βροχής 1200mm. Σε αυτόν τον αχανή κυριολεκτικά χώρο, από άνοιξη έως προχωρημένο φθινόπωρο παράγεται το 14 – 15% της ελληνικής ξυλείας. Αυτό μεταφράζεται σε 200.000 κυβικά μέτρα ξύλου απασχολώντας τουλάχιστον 500 υλοτόμους - δασεργάτες με τις οικογένειες τους οργανωμένους σε 22 Δασικούς συνεταιρισμούς.  

Με την επιστημονική καθοδήγηση του δασαρχείου, που έχει τον πρώτο λόγο στα δέντρα που πρέπει να κοπούν, ξυλεύουν το δάσος ώστε αυτό να συνεχίσει απρόσκοπτα να προσφέρει το ‘’λύμα’’ του. Μια από τις μετρημένες στα δάχτυλα περιοχές της χώρας που έχει εφαρμοστεί στην πράξη η Αειφόρος ανάπτυξη, δίνοντας πάνω από 2 δις κέρδος το χρόνο, και δουλειά σε εκατοντάδες ανθρώπους. Από τους προαναφερόμενους δασεργάτες έως τους οδηγούς των φορτηγών και τα μεγάλα εργοστάσια επίπλων που καταλήγει το προς εκμετάλλευση ‘’λύμα’’. 

Παλιότερα στις αχανείς εκτάσεις της ‘’Ελατιάς’’ αλλά και στα γύρω δάση βόσκανε τα κοπάδια τους – δεκάδες χιλιάδες πρόβατα – οι Σαρακατσάνοι. Η περιοχή κατά την διάρκεια του Β’ Π. Π. ελεγχόταν και καταστρεφόταν συστηματικά (δες Ξάνθη και διαδρομές) από τα βουλγαρικά στρατεύματα. Έως το 1943 δεν είχαν δημιουργηθεί προβλήματα, όμως το καλοκαίρι του ’44 αναγκάστηκαν τελικά να τα πάνε στις βοσκές της Βουλγαρίας. Μόλις άλλαξε το καθεστώς στις 9/9/’44 όλα τα Σαρακατσάνικα τσελιγκάτα επανήλθαν στο Ελληνικό έδαφος και μαζεύτηκαν στην θέση ‘’Κούτρα’’ εκεί που σήμερα έχει κτιστεί το νέο δασικό χωριό Ελατιάς.  Κάθε καλοκαίρι το τέλος Ιουλίου, στην γιορτή του Προφήτη Ηλία στην τοποθεσία ‘’Αντάμωμα’’ λίγο έξω από τις εγκαταστάσεις του δασικού χωριού συγκεντρώνονται από όλη την Ελλάδα οι Σαρακατσάνοι συμμετέχοντας στο δεύτερο χρονικά ετήσιο αντάμωμα τους. Το πρώτο χρονικά πραγματοποιείται στο Περτούλι Τρικάλων το τελευταίο Σαββατοκύριακο του Μαΐου.  

Από το Δασικό Χωριό οι κανονικές διαδρομές – υπάρχουν πινακίδες – ακολουθούν τον κεντρικό δρόμο που οδηγεί σε επτά χλμ στο Στραβόρεμα ή στην διασταύρωση για Στραβόρεμα στο Ζήτα. Αναλυτικά στην πορεία του, ο δασικός δρόμος συναντιέται στην Πρώτη διασταύρωση αριστερά, με τον δρόμο που έρχεται από Μεγάλη Παναγιά και Τσάκαλο (δες Δράμα – Φαλακρό), ενώ στην Δεύτερη φεύγει δεξιά για Στραβόρεμα και ευθεία για Ζήτα. Αυτή είναι μια κανονική προσέγγιση για μεγάλα enduro ή street. Όμως για ελαφρύτερες μοτοσυκλέτες προτείνεται η  ανορθόδοξη διαδρομή τριών μόλις χλμ για Στραβόρεμα που ξεκινά λίγο πριν το δασικό χωριό δεξιά στον ομαλό χωματόδρομο που περνάει στην αρχή την καλύβα Γούλα, συνεχίζει και περνάει και την τοποθεσία ‘’αντάμωμα’’ που γίνεται η ομώνυμη γιορτή των Σαρακατσάνων, συνεχίζοντας μέχρι να γίνει ένα στενό απότομο πολύ κατηφορικό μονοπάτι όλο νεροφαγώματα, που σπάνια παραμένει ανοικτό ακόμη και το καλοκαίρι. 

Εκεί μας οδήγησε ο φίλος Κώστας Ευδωρίδης ένας από αυτούς τους μαγικούς τύπους που γυρνάν μονάχοι τους στα δάση της Ελλάδας, με αυτοκίνητο γεμάτο μεζέδες, σουβλάκια, λουκάνικα και τσίπουρο, ενώ πίσω υπάρχει τρέιλερ, έχοντας φορτωμένο το WR 400, (φέτος WR 426) έτσι μήπως …κάτι τύχει.  

Το Στραβόρεμα έρχεται σαν μια επιπλέον όαση στον χώρο, με την μορφή ενός μικρού λιβαδιού με συστάδες από πανέμορφα και πανύψηλα άτομα Ερυθρελάτης και Δασικής Πεύκης. Διασχίζεται από το ομώνυμο ρέμα και υπάρχουν εγκαταστάσεις του Δασαρχείου για ψήσιμο μεζέδων, και ένα γραφικό ξύλινο γεφυράκι που ενώνει τις δύο όχθες του ρέματος. Τα τριγύρω ξέφωτα, ολόγυρα του χώρου με τον ερχομό της Άνοιξης γίνονται μια απέραντη ανθοδέσμη, ένα σπάνιο μπουκέτο, από φαρμακευτικά φυτά, λουλούδια, και αρώματα. Η φύση εδώ δεν εκδικείται κανέναν, γιατί της συμπεριφέρθηκαν με καλοσύνη και αγάπη ανταποδίδοντας τα ίδια με την μεγαλύτερη δύναμή της. 

Ο δασικός δρόμος συνεχίζει, και σε λίγα χλμ γίνεται μονοπάτι σε μερικά σημεία δύσκολο. Το τοπίο είναι ανυπέρβλητο ενώ η πρώτη αδιέξοδη διασταύρωση εμφανίζετε. Εσείς θα πάτε αριστερά προς τον κατηφορικό δρόμο για το Μεγάλο Ρέμα. Σε λίγο θα φανούν μέσα σε πυκνό δάσος τα πρώτα ερείπια του οικισμού Πάνω και Κάτω Αλίκιοϊ, με τις χορταριασμένες μάντρες, τα τρεχούμενα νερά, και τις μνήμες από τους οικισμούς της Ροδόπης που εγκαταλείφθηκαν με την ανταλλαγή των πληθυσμών Ελλάδας – Τουρκίας και την κάθοδο των Ελλήνων κτηνοτρόφων στα πεδινά. Οι δυο μαχαλάδες των οικισμών επικοινωνούσαν με δύο παλιά πέτρινα παραδοσιακά γεφύρια που σώζονται ακόμη, παρά την ανυπαρξία συντήρησης και καθαρισμού, για να θυμίζουν ότι κάποτε εδώ ζούσαν άνθρωποι. Φαίνεται ότι δεν θεωρούνται μνημεία λαϊκού πολιτισμού.   

Ο καλός δρόμος συνεχίζει φτάνοντας σε μια ξύλινη πόρτα που την ανοίγετε και την κλείνετε πίσω σας συνεχίζοντας ώσπου να βγείτε στον κεντρικό που αριστερά σε εικοσιοκτώ χλμ. γυρνάει στο Δασικό χωριό ενώ δεξιά σε δεκατρία χλμ φτάνει στο Ζήτα. Η συνολική διαδρομή Δασικό χωριό – ‘’Αντάμωμα’’ - Στραβόρεμα – Αλίκιοϊ – Κεντρικός δρόμος είναι 21 χλμ, ενώ κατ’ ευθείαν Δασικό χωριό – Ζήτα 41 χλμ.

Από την Θέση ‘’Ζήτα’’υπάρχουν δύο επιλογές, ή συνέχεια του δρόμου προς Θερμιά και ασφαλτόδρομος ως το Παρανέστι (52χλμ ή αριστερά προς Φρακτό. Με κατεύθυνση αριστερά προς το Παρθένο Δάσος Φρακτού (12 χλμ) μετά από μια απότομη, όλο φουρκέτες στην αρχή, ανηφορική διαδρομή κατάφυτη από Μαύρη Πεύκη ο δρόμος φαίνεται να σταματά. Φτάνοντας στην κορυφή, στον αυχένα, υπάρχει το δασικό φυλάκιο στην θέση ‘’Πανόραμα’’ στα 1700 μ Υ. με την μπάρα να κλείνει τον δρόμο. Αν έχετε άδεια από το δασαρχείο δεν θα υπάρξει πρόβλημα να μείνετε σε ένα από τα οκτώ ξύλινα λυόμενα σπιτάκια που χρησιμοποιείται αποκλειστικά σαν ξενώνας, αν όχι ζητήστε να πάτε τουλάχιστον έως το Δασικό εργοτάξιο Φρακτού και συνεχίστε τον κατηφορικό δρόμο.

Μετά από 8 χλμ θα φανεί  το δασικό χωριό και το μεγαλείο μιας από τις αγριότερες μοναχικές περιοχές της Ελλάδας. Μια τεράστια στρογγυλή κοιλάδα που εκεί προς το τέλος της ‘’Φράσσεται’’ (γι’ αυτό και Φρακτό) απο τεράστιες πανύψηλες κορυφογραμμές, με μοναδική διέξοδο προς την ανατολή. Η οργιώδης βλάστηση τα διάφορα είδη δέντρων και θάμνων μπλέκουν σε μια εκπληκτική συνύπαρξη, που κυριαρχεί η Οξιά και η Ερυθρελάτη. Μεταξύ των ειδών αυτών υπάρχουν πολλά που είναι συνηθισμένα στις βόρειες χώρες, σαν την Ερυθρελάτη, τη Δασική Πεύκη, την Σημύδα, πολύ σπάνια δε στα Βαλκάνια, ενώ για την Ελλάδα είναι όχι μόνο σπάνια αλλά μοναδικά. Εντυπωσιακή η παρουσία Πενταβέλονης Πεύκης (Pinus peuce) σε πλαγιές που κανένα άλλο είδος δεν επιβιώνει. Αυτό ακριβώς το είδος θεωρείται αρχαίος πρόγονος του σύγχρονου πεύκου και έχει διασωθεί κατά την διάρκεια χιλιάδων χρόνων εξέλιξης, μόνο σε ορισμένα φυσικά καταφύγια όπως είναι το Παρθένο Δάσος της Ροδόπης, το Φρακτό.

Παρθένο Δάσος Ροδόπης -  Φρακτό
24^ο 27’ και 24^ο 34’ Ανατολικά του Greenwich – 41^ο 38’ 30’’ και – 41^ο 34’ 20’’ Βόρειο πλάτος
Καθεστώς προστασίας:  ΔιατηρητέοΜνημείο της φύσης με την Υ.Π.Α. 200995/7950
SPA(Special Protection Area) βάσει της κοινοτικής οδηγίας 79 / 409
Natura 2000 βάσει της κοινοτικής οδηγίας 92/43 

Ο συνολικός όγκος της Ροδόπης καταλαμβάνει μια έκταση 18.000 Km² από την οποία 14.737 Km² βρίσκονται σε Βουλγαρικό έδαφος και το υπόλοιπο 3.263 Km² στην Ελλάδα. Το γεγονός ότι η οροσειρά δεν ‘’πάγωσε’’ κατά την περίοδο των παγετώνων την καθιστά έναν βοτανικό παράδεισο από άποψη ποικιλίας ειδών. Η οροσειρά της κεντρικής Ροδόπης, φύση άγρια, μακρινή και απάτητη, που όμοιά της δεν βρίσκεται πουθενά στην Ελλάδα, είναι γεμάτη από άγρια ζώα και πουλιά, ξεχειλίζοντας από ομορφιά. Η περιοχή καταλαμβάνει το Βορειοανατολικό άκρο του νομού Δράμας, εξήντα χλμ από αυτήν και εξήντα πέντε χλμ από Παρανέστι.

Πριν είκοσι δύο και πλέον χρόνια μέσα από ένα ερημικό δρόμο τότε, δίπλα σχεδόν από τα Ελληνοβουλγαρικά σύνορα, οι επιστήμονες έτριβαν τα μάτια τους αφού ανακάλυψαν κάπου 10.000 στρ Πρωτογενούς Παρθένου Δάσους, στα 1500 έως 1935 μ. Υ, μέσα σε μια συνολική έκταση 52.476 στρ, συμπεριλαμβανομένης δε, και της ευρύτερης διαχειριστικής περιοχής φτάνει τα 121.160 στρ, με πεντακάθαρα νερά, και μια μαγευτική ποικιλία άγριας χλωρίδας και πανίδας. 

Το 1979 οι καθηγητές δασολογίας κ. Σπ. Ντάφης και Ν. Αθανασιάδης μαζί με τον γερμανό καθηγητή R. Stein επισκέφθηκαν την περιοχή αναγνωρίζοντας την μοναδικότητα αυτού του δάσους επισημαίνοντας ταυτόχρονα στην πολιτεία την ανάγκη προστασίας του. Ευτυχώς η διοίκηση έδρασε γρήγορα και πριν κλείσει χρόνος εκδόθηκε η υπουργική απόφαση και το Παρθένο Δάσος Ροδόπης κηρύσσεται Διατηρητέο Μνημείο της Φύσης απαγορεύοντας κάθε άλλη χρήση εκτός της επιστημονικής έρευνας, για την οποία απαιτείται ειδική άδεια από την διεύθυνση δασών Δράμας.  

Από ιδιοκτησιακή άποψη, ολόκληρη η περιοχή Φρακτού ανήκει στο Δημόσιο. Η υφιστάμενη κατάσταση της περιοχής από άποψη βαθμού προστασίας έχει ως εξής: Αρχικά τέθηκαν υπό προστασία 5.892,5 στρ σαν κύριο τμήμα του παρθένου δάσους και έχει κηρυχθεί διατηρητέο μνημείο της φύσης το 1980. Το ’84 προστέθηκαν δύο εκτάσεις (2.687,5 στρ και 2.142,5 στρ) συνολικά άλλα 4.830 στρ που μοιάζανε φυτοκοινωνικά με εκείνα του Παρθένου. Σήμερα, σε σύνολο 52.476 στρ τα 10. 722,5 είναι το ανυπολόγιστης αξίας Παρθένο δάσος Φρακτού και τα υπόλοιπα 41.753,5 αποτελούν την ονειρική ευρύτερη περιοχή που διαχειρίζεται με καθεστώς μερικής προστασίας. Ελάχιστοι άνθρωποι στην χώρα μας έχουν δει ή έστω ακούσει γιαυτό το μεγαλειώδες δάσος γεμάτο Οξυές, Έλατα και Ερυθρελάτη, πολλά από τα οποία είναι τριακοσίων πενήντα ετών με ύψος που φτάνει τα 50 και 60 μέτρα!   

Το δάσος αυτό δεν αγγίχτηκε ποτέ από τσεκούρι ή πριόνι, ακόμα και τα δέντρα που πέφτουν από τις μεγάλες θύελλες του χειμώνα ή τους κεραυνούς μένουν εκεί σαπίζοντας και δίνοντας τροφή στους μικροοργανισμούς σε πολλά άλλα πλάσματα, που με την σειρά τους γίνονται τροφή για άλλα πουλιά και τα ζώα. Έχουμε να κάνουμε λοιπόν με ένα μοναδικό φυσικό μνημείο, ένα εργαστήρι της φύσης και ένα πεδίο έρευνας, που όμοιό του δεν υπάρχει στην Ευρώπη. Ένα ενιαίο οικοσύστημα όπου συνυπάρχουν όλα τα είδη της ορεινής Ευρωπαϊκής χλωρίδας και πανίδας, που συνθέτουν ίσως τη μοναδική ολοκληρωμένη εικόνα των ευρωπαϊκών δασών, όπως ήταν πριν από αιώνες.  

Διατηρεί στις μέρες μας μια αξιοθαύμαστη οικολογική ισορροπία λόγω της αυτορύθμισης του πληθυσμού των άγριων ζώων που ζουν και αναπαράγονται εδώ. Στην περιοχή γίνεται λόγος για επτακόσια δέκα είδη και υποείδη χλωρίδας έχοντας καταγραφεί τετρακόσια (Eleni Elefteriadou & Thomas Raus. ‘’The vascular flora of nature reserve Frakto Virgin Forest of Nomos Dramas, E. Makedonia, Greece. Willdenowia 25 – 1996), από τα οποία πενήντα είναι ανθοφόρα και φτέρες, ενώ περισσότερα από εκατόν σαράντα είδη πουλιών (πέντε είδη δρυοκολάπτη, που μεταξύ τους περιλαμβάνεται η μαυροτσικλιτάρα, ο μεγαλύτερος δρυοκολάπτης της Ευρώπης), και σαράντα είδη θηλαστικών (Ελάφια που αποτελούν τον τελευταίο γηγενή ελληνικό πληθυσμό), Αγριογούρουνα, Αγριόγιδα, Ζαρκάδια, Αγριόγατοι, Λύκοι, Αρκούδες ζουν εδώ, σε συνολικά διακόσια έντεκα είδη που υπάρχουν στην Ροδόπη.  

Από το δασικό χωριό κατηφορίστε προς την πρώτη διασταύρωση όπου πάτε δεξιά προς Κρούσοβο και Λυκόρεμα ή  αριστερά προς ‘’Τζάκι Ρέμα’’ και Παρθένο Δάσος (Ζαγκραντένια). Στο Κρούσοβο με τους θαυμάσιους καταρράκτες, υπήρχε παλιότερα οικισμός κτηνοτρόφων, όπως και πολλά άλλα στην περιοχή. Τώρα υπάρχουν μόνο χαλάσματα, ξερολιθιές και δυσδιάκριτα μονοπάτια. Εκεί αρχίζει το μονοπάτι και αφού περάσετε δύο μικρούς καταρράκτες φτάνετε στον τρίτο και μεγαλύτερο. Αυτός είναι κλιμακωτός σαν τσουλήθρα ενώ δίπλα στα βράχια αλλά και σε όλη την περιοχή η φύση οργιάζει. Ακόμα και στην παραμικρή σπιθαμή εδάφους κάτι φυτρώνει. Η περιοχή προσφέρεται για ατέλειωτες πεζοπορικές διαδρομές και αν έχετε άδεια για σκηνάκια. Γυρνώντας στο Ζήτα είναι βέβαιο ότι κάτι στην προσέγγιση με την φύση θα έχει αλλάξει. Αυτή την αέναη φύση που είναι τόσο κοντά και συνάμα τόσο μακριά. Κοντά στην ανθρώπινη παρουσία και μακριά από το βάρος της καθημερινότητας.  

Από το Ζήτα ακολουθείτε κατά μήκος την χαράδρα και το ρέμα των Θερμιών στην επιστροφή στον κόσμο, μέσω Παρανεστίου. Η περιοχή της ‘’παραγκούπολης’’ των Θέρμων (τα Θερμιά των ντόπιων) είκοσι χλμ από το εργοτάξιο Φρακτού είναι γεμάτη με ιαματικές Θειούχες θερμές πηγές(50^οC)  ιδιαίτερα αναζωογονητικές και θεραπευτικές. Από εδώ και πέρα ο δρόμος είναι ασφαλτοστρωμένος και σύντομα περνώντας το φράγμα της Πλατανόβρυσης φτάνετε στον πολιτισμό. Από το Παρανέστι που θα γεμίσετε βενζίνη μπορείτε να κάνετε την διαδρομή Πλατανόβρυση – Θησαυρός – Σιδηρόνερο σύνολο 47 χλμ.  

Η μοναδική σημασία όλων αυτών των εκτάσεων που περιηγηθήκατε ώθησε την διοίκηση στα πλαίσια του δικτύου προστατευόμενων περιοχών Natura 2000 να τις εντάξει στο Δίκτυο βάσει της οδηγίας 92/43 της Ε.Ε. Μαζί με την Περιοχή Ελατιάς,και το Δάσος Φρακτού,έχουν ενταχθεί και οι περιοχές του Ορεινού όγκου Δυτικής Ροδόπης, του Δάσους Σημύδας Κάτω Νευροκοπίου, και οι Κορυφές του όρους Φαλακρού. 

Χώμα Αέρας Νερό και Φωτιά που προέρχεται από τον Ήλιο. Αυτά τα τέσσερα στοιχεία των πρώτων φιλοσόφων αποτελούν τα συστατικά του έμβιου κόσμου. Από αυτά προήλθε η βλάστηση, απ’ όπου προήλθε και όλη η άλλη ζωή. Για τους περισσότερους από εμάς τα δάση έχουν κάτι το εξαιρετικά όμορφο, καμιά φορά μάλιστα και μυστηριώδες αφού στην φαντασία πλάθονται από παλιότερους πολιτισμούς στα πιο παλιά χρόνια μύθοι για ανεξερεύνητους και συνάμα άγριους μυστικούς κόσμους στα έγκατα της γης, για νεράιδες, ξωτικά, και άγρια ζώα.  

Οι πιο ιερές εσωτερικές διδασκαλίες διακήρυξαν στο πέρασμα των αιώνων ότι αν κατανοήσουμε καλύτερα και βαθύτερα τις αλήθειες που κρύβει προσεκτικά μέσα της η φύση, η ανθρωπότητα θα μπορέσει να κατανοήσει τον αληθινό της εαυτό. Εσείς μέσα από αυτή την εξερεύνηση ανακαλύψτε ακόμα άλλη μια φορά τον χαρακτήρα και το μεγαλείο της φύσης στα δάση της Ροδόπης. Ελατιά και Φρακτό. Τώρα υπάρχει η δυνατότητα ο καθείς ξεχωριστά ή όλοι μαζί, να προχωρήσουμε πέρα από τους θρύλους τα σύμβολα και την μυθολογία που προσπάθησαν παλιότερα να εξηγήσουν αυτές τις αλήθειες.

Ξεπερνώντας τα παραμύθια των παιδικών μας χρόνων καταλαβαίνουμε την αληθινή σημασία αυτών των εικόνων. Μόνο έτσι θα τεθούν τα θεμέλια για μια νέα σχέση μεταξύ του ανθρώπου και του βασιλείου της Φύσης για έναν κόσμο ο οποίος θα μεταμορφωθεί σε έναν αληθινό δημιουργικό παράδεισο. 

ΠΡΑΚΤΙΚΕΣ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΕΣ

Ιδέα & υλοποίηση μορφής: Άγγελος Σινάνης

Χιλιομετρικές Αποστάσεις

Δράμα – Λιβαδερό 25 χλμ

Λιβαδερό – Αυχένας ‘’Σταυρός’’  5 χλμ

Αυχένας ‘’Σταυρός’’ - Σιδηρόνερο 17 χλμ

Σιδηρόνερο – Σκαλωτή 11 χλμ

Σκαλωτή – Εργοτάξιο Ελατιάς 17 χλμ

Εργοτάξιο Ελατιάς  – Στραβόρεμα 6 χλμ

Στραβόρεμα  - Ζήτα 26 χλμ

Ζήτα – Φυλάκιο Φρακτού 6 χλμ

Φυλάκιο Φρακτού – Δασικό χωριό 1,5 χλμ

Δασικό χωριό – Καταρράκτες Κρουσόβου 6,5 χλμ

Δασικό χωριό - Διπλό Γραίκι 13 χλμ

Ζήτα – Λουτρά Θερμιών 6 χλμ

Λουτρά Θερμιών – Παρανέστι 36,5 χλμ

Παρανέστι – Δράμα 40 χλμ