ΔΥΤΙΚΗ ΜΑΚΕΔΟΝΙΑ (3546 λέξεις)

ΚΑΣΤΟΡΙΑ – Η ΒΥΖΑΝΤΙΝΗ ΠΟΛΗ 

Κείμενο - Διαφάνειες: Άγγελος Σινάνης e – mail: Αυτή η διεύθυνση ηλεκτρονικού ταχυδρομείου προστατεύεται από τους αυτοματισμούς αποστολέων ανεπιθύμητων μηνυμάτων. Χρειάζεται να ενεργοποιήσετε τη JavaScript για να μπορέσετε να τη δείτε.

© Φεβρουάριος 2002

Η τέχνη της βυζαντινής αγιογραφίας έφτασε στο απόγειό της την εποχή των Παλαιολόγων (1261 - 1454). Τον 14^ο Αι, δημιουργήθηκαν εξαιρετικές τοιχογραφίες των Παθών του Χριστού, με σπάνια ένταση, και απαράμιλλη ζωγραφική τέχνη. Αυτές έφτασαν ως τις μέρες μας σε τρεις περιπτώσεις. Στην Ιερά Μονή Βατοπεδίου, η εξιστόρηση των παθών ζωγραφισμένες το 1312, στην Καστοριά επί βασιλείας του Συμεών Ούρεσι του Παλαιολόγου, στον Ιερό ναό Ταξιάρχη Μητροπόλεως, οι λαμπρές τοιχογραφίες των παθών ζωγραφισμένες το 1359 – 1360, και τέλος οι σπάνιες τοιχογραφίες των Παθών στον Ναό Αναστάσεως του Σωτήρος στην Βέροια, ζωγραφισμένες από τον Γεώργιο Καλλέργη από την Θεσσαλονίκη. 

Τα δεκάδες μνημεία της Καστοριάς τονίζουν την ξεχωριστή θέση της πόλης στο πέρασμα του χρόνου ως πολιτιστικού κέντρου σε όλες τις ιστορικές περιόδους. Πραγματικά η πόλη γίνεται σύντομα ένα ανθηρό κέντρο εμπορικής, οικονομικής και στρατιωτικής κίνησης, ένας πυρήνας καλλιτεχνικής, θρησκευτικής και πνευματικής ζωής. Η βυζαντινή Καστοριά, ο τόπος που κατοικούσαν οι κορυφαίοι Τιτουλάριοι – εξόριστοι βυζαντινοί άρχοντες από όλη την αυτοκρατορία - υπήρξε το σπουδαιότερο μετά την Θεσσαλονίκη κέντρο στο βαλκανικό χώρο με πλούσια καλλιτεχνική παραγωγή που πήγαζε από μια αυτοδύναμη πνευματική ζωή.

Θαυμάσιοι οι πενήντα πέντε ναοί μέσα στην πόλη, με σπουδαιότερους και ξακουστούς σε όλο τον κόσμο, τους Αγίους Αναργύρους (10 ^ου Αι.), τον Άγιο Στέφανο (9^ου Αι.) με την παλαιότερη ζωγραφική μετά την εικονομαχία την επιβλητική σκηνή της Δευτέρας Παρουσίας, τον Ταξιάρχη της Μητροπόλεως (10 ^ου Αι.) η Παναγία Κουμπελίδικη (13^ος Αι.), ο Άγιος Νικόλαος Κασνίτζη (12^ος Αι.), η Παναγία Μαυριώτισα (11^ος αι.). 

Την εξέχουσα αυτή καλλιτεχνική, θρησκευτική και πνευματική θέση η Καστοριά την διατήρησε και μετά τον 15^ο Αι, ιδιαίτερα με τις ευνοϊκές συνθήκες που επικράτησαν στα Βαλκάνια μετά την συνθήκη του 1479, οι οποίες επέτρεψαν την άνοδο της αστικής τάξης, που διατηρούσε ιδιαίτερες οικονομικές σχέσεις με τις βενετοκρατούμενες περιοχές του Ιονίου και της Αδριατικής. Η πόλη με τα στενά πλακόστρωτα δρομάκια, φορτωμένη με μνήμες δόξας και ευμάρειας, με τις ογδόντα συνολικά στον νομό βυζαντινές και μεταβυζαντινές εκκλησιές, τα βυζαντινά της κάστρα, τα υπολείμματα του ισχυρού τείχους, και τα μνημειώδη αρχοντικά της, σημαντικά δείγματα μακεδονικής αρχιτεκτονικής, αποτελεί σήμερα για τον επισκέπτη ένα μεγάλο, ζωντανό, ανοιχτό μουσείο, που έχει κρατήσει ορισμένα χαρακτηριστικά αναλλοίωτα από τον χρόνο, και ας λένε πως έχασε το ενδιαφέρον της σαν πόλη, επειδή κτίσθηκαν πολυκατοικίες.

Μάλλον έχουν άδικο, και θα το καταλάβετε καλύτερα τριγυρνώντας στην συνοικία ‘’Ντολτσό’’ και ‘’Αποζάρι’’ ή περπατώντας στα στενά σοκάκια της παλιάς πόλης, στα παλιά καλντερίμια (ούλτσες των ντόπιων), τις ανηφοριές, που αναδεικνύουν το ανθρώπινο πρόσωπο της Καστοριάς. Αυτά τα παλιά δίπατα η τρίπατα νοικοκυρόσπιτα και αρχοντικά με τις βαριές ξύλινες αυλόπορτες που υπάρχουν μέσα τους, ζωντανεύουν άλλους ιστορικούς καιρούς, και αντιστέκονται με την όψη τους στην αλλοτρίωση της μνήμης. 

Αν επισκεφθείτε το λαογραφικό μουσείο θα έχετε μια πλήρη εικόνα οργάνωσης και λειτουργίας αυτών των σπιτιών. Το πώς ζούσαν οι παλιοί Καστοριανοί. Σε αυτά, εκτός της δομής, εντυπωσιάζει η αυτάρκεια, και η εργονομία αφού όλες οι εργασίες έπρεπε να είναι στεγασμένες λόγω καιρικών συνθηκών. Δείτε τα, και φαντασθείτε όχι μόνο τα δεκάδες ξύλινα σπίτια που υπήρχαν πριν λίγα χρόνια, αλλά και πως ήταν κάποτε ολόκληρη η πόλη που αναφέρει ο Εβλιγιά Τζελεμπή και ‘’είχε δυόμισι χιλιάδες σπίτια και κάπου εκατό καταστήματα στους στενούς της δρόμους’’. Σήμερα ο παραδοσιακός οικισμός της Καστοριάς δεμένος με την σύγχρονη πόλη προσφέρει μια μοναδική σε έκταση και ποιότητα αρχιτεκτονική όψη μνημειακού και ταυτόχρονα τουριστικού ενδιαφέροντος. Ο μοναδικός αυτός οικιστικός πλούτος προέρχεται από τις δραστηριότητες των Καστοριανών γουναράδων που έπαιξαν καθοριστικό ρόλο με το εμπόριο και την κατασκευή γούνας, ειδικά στα χρόνια της Οθωμανικής κυριαρχίας όταν το υπόλοιπο έθνος στέναζε κάτω από τον τουρκικό ζυγό.

Οι Καστοριανοί από παράδοση είχαν ειδικευτεί στην κατασκευή και το εμπόριο της γούνας. Ήδη από τον 16^ο Αι, είχαν σχέσεις με μεγάλους εμπορικούς οίκους της Δυτικής Ευρώπης και της Ρωσίας ενώ στην Κωνσταντινούπολη, είχαν αναπτυχθεί συντεχνίες από Καστοριανούς γουναράδες που εξασκούσαν εκεί το επάγγελμά τους από πολύ νωρίτερα, …. από την Κωνσταντινούπολη και από άλλους τόπους έρχονταν τάματα από τους ‘’άπιστους’’ γουνοποιούς ….. αναφέρει ο Τούρκος περιηγητής Εβλιγιά Τζελεμπή που επισκέφθηκε την Καστοριά το 1660. 

Όπως γράφει ο καθηγητής Νικόλαος Μουτσόπουλος, οι ντόπιοι και οι απόδημοι Καστοριανοί πλούτιζαν με την γούνα και όλοι φρόντιζαν να χτίσουν στην πατρίδα τους μια εκκλησιά ή ένα αρχοντικό νοικοκυρόσπιτο για να επιδείξουν στον κοινωνικό τους περίγυρο τον πλούτο, την ισχύ τους, αλλά και την αγάπη τους για την πατρίδα. Την παρουσία των αλλόπιστων θα ελαφρύνει η σκληρή ενασχόληση τους με επικερδή επαγγέλματα, ενώ ταυτόχρονα σε αυτούς τους δίσεκτους χρόνους θα αρχίσουν να συνειδητοποιούν ότι με την πνευματική καλλιέργεια θα συγκρατήσουν το γένος από τον αφανισμό, θα τονώσουν την πίστη και την αγωνιστικότητα που τελικά μια μέρα θα φέρει την απολύτρωση. 

Οι Καστοριανοί άρχοντες ενεργοποιούνται και με τα κέρδη από το εμπόριο γούνας ή την εξειδίκευση στον τομέα της οικοδομής, προικοδοτούν, κτίζουν και λειτουργούν πολλά από τα πρώτα σχολειά του υπόδουλου Ελληνισμού. Μέσα από αυτά τα σχολεία θα βγουν σημαντικοί λόγιοι και δάσκαλοι του γένους όπως ο Σεβαστός Λεοντιάδης, Ιωάννης Εμμανουήλ, ο Αθανάσιος Χριστόπουλος και τόσοι άλλοι. Στην καμπή του 18^ου – 19^ου Αι, η Καστοριά πλούσια και δυνατή εμπορικά, αναπνέει την αύρα της Γαλλικής Επανάστασης και το όραμα του Ρήγα Φεραίου, μυείται στον βωμό της Μεγάλης Ιδέας και δίνει τους δικούς της μάρτυρες στο αγώνα.

Μαζί με τον Ρήγα Φεραίο οι αδελφοί Ιωάννης και Παναγιώτης Εμμανουήλ θα περιβληθούν με το στεφάνι των πρώτων εθνομαρτύρων. Η Καστοριά θα συμμετέχει και θα προσφέρει σε όλους του αγώνες του έθνους για την αποτίναξη του τούρκικου ζυγού και την επανάσταση του 1821 έως το μεγάλο απελευθερωτικό Μακεδονικό αγώνα που με μορφή χιονοστιβάδας θα παρασύρει την Μεγάλη Πύλη. Τότε η πόλη θα γίνει το οργανωτικό κέντρο και το προπύργιο  - ορμητήριο του ελληνισμού με μια πρωτοφανή κινητοποίηση. Ο Δεσπότης Καστοριάς Γερμανός Καραβαγγέλης, ο Ίωνας Δραγούμης, ο Φιλόλαος Πηχεών, ο αδικοχαμένος Παύλος Μελάς (καπετάν Μίκης Ζέζας), ο οπλαρχηγός Κώττας, ο λόγιος Αθανάσιος Χριστόπουλος και τόσοι άλλοι, έγραψαν σελίδες δόξας μέχρι την τελική νίκη. Στις 11 Νοεμβρίου του 1912 οι Καστοριανοί υποδέχθηκαν ελευθερωτή τον Ελληνικό στρατό. 

Μετρημένες στα δάχτυλα του ενός χεριού είναι οι ελληνικές πόλεις που διαθέτουν όχι μόνο την ιδιαιτερότητα αλλά και την γοητεία της Καστοριάς. Πανέμορφη όλον το χρόνο αν και οι περισσότεροι προτείνουν ως καλύτερες εποχές την άνοιξη ή το φθινόπωρο, μια που τότε όλα αλλάζουν και διαφοροποιούνται τα χρώματα. Οι δεντροστοιχίες στις όχθες της λίμνης τα λουλούδια στις εξοχές, οι σκιές στα αρχοντικά φαντάζουν και λειτουργούν σαν να θέλουν να μαγέψουν τον επισκέπτη. Όμως ο χειμώνας έχει άλλη χάρη. Αυτή η μουντάδα του ουρανού σε συνδυασμό με την ομίχλη, δίνουν στον τόπο μια σιωπηλή, απόκοσμη, σχεδόν μελαγχολική όψη λες και θέλουν να μαγέψουν τον επισκέπτη. Να είστε βέβαιοι ότι τα καταφέρνουν.

Στον ειδυλλιακό αλλά στενό εσωτερικό παραλίμνιο περιφερειακό δρόμο σε μια διαδρομή μόλις εννέα χλμ έχετε πραγματοποιήσει όλο το γύρο της χερσονήσου. Εκεί μετά το νοσοκομείο, είναι το Μοναστήρι της Παναγίας Μαυριώτισσας, με εσωτερικές και εξωτερικές τοιχογραφίες του 12^ου Αι. Ο πατέρας Γαβριήλ Παναγιωτίδης (με γνώσεις και από Κυπριακές μονές) θα χαρεί να σας ξεναγήσει και να σας πει για την ιστορία τόσο της Μονής, όσο και για την παραδοσιακή καστοριανή κατοικία δίπλα στο Μοναστήρι, που λειτουργεί σαν μουσείο. 

Η πρώτη όμορφη παραλία πιθανώς γεμάτη κύκνους και πάπιες είναι ακριβώς μπροστά από τον τεράστιο πλάτανο που δεσπόζει στο σημείο που είναι κτισμένο το καστοριανό αρχοντικό. Από τότε που άρχισε να λειτουργεί ο βιολογικός καθαρισμός το  νερό της λίμνης είναι πεντακάθαρο και φυσικά κατάλληλο για κολύμπι ή ψάρεμα. Η θέα της πόλης από ψηλά μάγευε πάντα τους επισκέπτες. Η πρόσβαση γίνεται εύκολα από την πλατεία Αγίου Μηνά προς τον Προφήτη Ηλία – υπάρχουν πινακίδες – που υπάρχει μεγάλο πάρκινγκ και αναψυκτήριο του συλλόγου ‘’φίλοι του περιβάλλοντος’’ για καφέ ή ουζάκι. Στην διασταύρωση δεξιά του πάρκινγκ είναι ο στενός ασφαλτοστρωμένος δρόμος που ανεβαίνει ως το ψηλότερο σημείο του λόφου τον Άγιο Αθανάσιο. Από εκεί η θέα της πόλης, της λίμνης, των βουνών που την περιβάλουν, αλλά και των οικισμών γύρω της είναι εκπληκτική.

Τα μουσεία της παρουσιάζουν μεγάλο ενδιαφέρον ζωντανεύοντας στα μάτια σας, όλη την πολυκύμαντη ιστορία της Καστοριάς. Το βυζαντινό μουσείο, είναι αφιερωμένο στην βυζαντινή τέχνη που χάραξε ανεξίτηλα την πορεία της πόλης. Θα δείτε αποκλειστικά εικόνες εξαιρετικής τέχνης. Στο αναπαλαιωμένο αρχοντικό του Νεράντζη Αϊβάζη στεγάζεται το περίφημο λαογραφικό μουσείο Καστοριάς με εκθέματα απ’ όλο το νομό. Ενδυμασίες, αντικείμενα οικιακής χρήσης, κεντήματα σε όλο τους το  άφωνο μεγαλείο, και στο ίδιο κτίριο είδη γουναρικής τέχνης με παλιά εργαλεία επεξεργασίας και ραψίματος των γουναρικών. Στις μέρες μας η κατεργασία γούνας και η αγορά της, μετά από μια πρωτόγνωρη και φυσικά λανθάνουσα κρίση οικολογικής ευαισθητοποίησης - συμπεριφοράς των αγοραστών, επανέκαμψε, με θεαματικό αποτέλεσμα την ίδρυση και λειτουργία Ερευνητικού κέντρου Ελληνικής γούνας, έκθεση προϊόντων κάθε χρόνο την άνοιξη και κερδοφόρα πλέον λειτουργία εκατοντάδων βιοτεχνιών και εργαστηρίων.

Μεταξύ των οικολογικών γουναρικών και δερμάτινων ειδών ασχολούνται επιπλέον με την βελεντζοποιία, την κατεργασία και κατασκευή συνθετικής γούνας, φλοκάτων και θαυμάσιων υφαντών σε όμορφα παραδοσιακά μακεδονικά σχέδια, που πριν χρόνια ήταν σε μικρή παραγωγή. Η πολιτεία όμως θα πρέπει να δραστηριοποιηθεί περισσότερο (η Καστοριά πριν την κρίση ήταν 2^η σε εισαγωγή συναλλάγματος με πρώτη την Ρόδο) και να βοηθήσει με αναπτυξιακά έργα, ώστε να μην ξανάρθουν οι άσχημες μεταναστευτικές εμπειρίες των τελευταίων χρόνων. 

Χωρίς αμφιβολία η πολιτεία της Καστοριάς έχει θαυμάσιο περιβάλλον και μοναδικά μνημεία στον ελλαδικό χώρο, έχει όμως και κάποιες εορταστικές εκδηλώσεις ηθών και εθίμων που χάνονται στα μονοπάτια των αιώνων που πέρασαν. 5^ος Αιώνας π.Χ. Οι διονυσιακές γιορτές με τις ζωομορφικές μάσκες και τις άσεμνες χειρονομίες αποκτούν επίσημο χαρακτήρα. Δυόμισι χιλιάδες χρόνια αργότερα, οι γιορτές της γονιμότητας, όπως τις θεωρούσαν, έχουν δώσει τη θέση τους στις γιορτές της Αποκριάς, τα καρναβάλια των ημερών μας. Στον χώρο της Μακεδονίας τα έθιμα του Δωδεκαημέρου γινόντουσαν κυρίως από τους παλιότερους κατοίκους της, ενώ τα δρώμενα των Αποκριών γίνονταν κυρίως από πρόσφυγες της ανατολικής Θράκης.

Όμως αντίθετα με ότι συνηθίζεται στην υπόλοιπη Ελλάδα στην Καστοριά και γενικά στην Μακεδονία τα περισσότερα και μεγαλύτερα γλέντια γίνονται στην αρχή του χρόνου, ενώ την περίοδο της αποκριάς – Κυριακή και Καθαρά Δευτέρα - γιορτάζονται οι Μπουμπούνες. ’’Να μεθύσω να μεθύσω να χαρώ να ευθυμήσω, να χορέψω να πηδήξω, να φωνάξω να λαλήσω’’. Το απόσπασμα αυτό από τα ‘’Λυρικά’’ του Αθανάσιου Χριστόπουλου δίνει με τον πιο γλαφυρό τρόπο την ευχάριστη και εύθυμη εικόνα που δημιουργούν στην πόλη οι εκδηλώσεις των Ραγκουτσαριών, που μόνο στην Μακεδονία και τη Θεσσαλία είναι γνωστά με αυτό το όνομα. Ένα όνομα που προέρχεται από το λατινικό rogo που σημαίνει ζητώ – επαιτώ, και ‘’rogatores’’ ζητιάνοι – επαίτες. 

Πρόκειται για ένα πανάρχαιο έθιμο που μεταφέρθηκε στις μέρες μας όπως αναφέρει ο αρχαιολόγος Γιάννης Ίσκιου μέσω Ρώμης και Βυζαντίου. Γιορτάζεται τις μέρες του Δωδεκαημέρου των Χριστουγέννων 6 έως 8 Ιανουαρίου, εποχή που συμπίπτει με το χειμερινό ηλιοστάσιο, και το κύριο χαρακτηριστικό του είναι οι μεταμφιέσεις ομάδων που επισκέπτονται τα σπίτια και ζητούν διάφορα δώρα σε ανταπόδοση της συνεισφοράς τους στην απομάκρυνση των κακών πνευμάτων, που φοβούνται αυτά που εικονίζουν οι μεταμφιέσεις και οι μάσκες. Οι παρευρισκόμενοι στο ξεφάντωμα έχουν την σπάνια πλέον ευκαιρία εκτός τα κλασικά για γλέντια, νταούλια, κλαρίνα, λαούτα, να ακούσουν τα περίφημα χάλκινα όργανα τρομπέτες, κορνέτα, μπάσο, κλαπαδούρα και τρομπόνια, πού έχουν - λόγω των ημερών - οι  κομπανίες, μπάντες που συμμετέχουν. 

Εκπληκτικό, μεγαλειώδες άκουσμα όσο και σπάνιο, μια που μαζί με τις κομπανίες χάνονται και οι αυθεντικοί αυτοί ήχοι. Οι ‘’μουζίκοι’’ που τις αποτελούν αντικαθίστανται σιγά-σιγά, από νεώτερους που δεν ασκούνται τόσο όσο θα έπρεπε, για να αποδώσουν τους συγκεκριμένους ήχους. Ο δυνατός, γεμάτος ήχος των χάλκινων οργάνων κρίθηκε απολύτως κατάλληλος για διασκέδαση σε εξωτερικούς χώρους. Κάποτε με τέτοιες κομπανίες ήταν γεμάτες οι πόλεις και τα χωριά όλης της Μακεδονίας.Καστοριά, Φλώρινα, Κοζάνη, Σιάτιστα, Πεντάλοφο, Γρεβενά, δεν γινόταν εκδήλωση χωρίς την παρουσία των συγκεκριμένων οργάνων.

Τα Ραγκουτσάρια κορυφώνονται την τρίτη μέρα (η ‘’Πατερίτσα’’ των ντόπιων) που τα μεταμφιεσμένα μπουλούκια των καρναβαλιστών παρελαύνουν και καταλήγουν μαζί με τον κόσμο στην παλιά μεσαιωνική πλατεία ‘’Ντολτσό’’. Εκεί συναγωνίζονται μεταξύ τους σε ένα ξέσπασμα κεφιού, χορού, και γλεντιού, κάνοντας την Καστοριά πραγματικά μια ‘’μεθυσμένη πολιτεία’’. Η αποθέωση της χαράς, της εκτόνωσης, και ταυτόχρονα ο εξαγνισμός και η ανανέωση των δυνάμεων για τον επόμενο χρόνο.

 Μια από τις πιθανότητες να επισκεφθείτε τον Γράμμο είναι από την Καστοριά. Μια θαυμάσια διαδρομή σας φέρνει στα εκπληκτικά του τοπία πιο σύντομα από ότι φαντάζεστε. Βέβαια το πολύπαθο βουνό απλώνεται πολύ πιο πέρα από τα ‘’σύνορα’’ του νομού Καστοριάς φτάνοντας στα Μαστοροχώρια της Κόνιτσας (περιγραφή διαδρομών στον Α’ τόμο /  0 – 300 / 1999) αγκαλιάζοντας μια ιστορική περιοχή. Ο Γράμμος είναι ένα βουνό που η φύση το προίκισε με άγρια ομορφιά, πανύψηλες βουνοκορφές πνιγμένες στα έλατα, σπάνια είδη φυτών και ζώων, έναν πραγματικά παρθένο ορεινό παράδεισο. Δεκάδες χωριά, τα περισσότερα εγκαταλειμμένα και ακόμα περισσότεροι χωματόδρομοι τουλάχιστον από την Κοτύλη και πάνω. Οπουδήποτε και να πάτε υπάρχουν δεκάδες διασταυρώσεις ενώ δεν υπάρχει χάρτης της προκοπής ώστε να μην πέσετε σε παγίδες και αδιέξοδα. Όμως αυτά τα τοπία πραγματικά στις μέρες μας είναι θησαυρός για τον άνθρωπο της πόλης, και για όποιον θέλει να γνωρίσει την άγρια αυτή περιοχή. 

Σε ολόκληρο τον Γράμμο υπάρχει σπάνια χλωρίδα, που ώθησε την Διοίκηση το 1985 να χαρακτηρίσει το μικτό δάσος Μπαρούγκας Γράμμου (έκτασης 130 ha / 1 ha εκτάριο =10 στρ), διατηρητέο μνημείο της φύσης και να εντάξει στο Γ’ Κοινοτικό πλαίσιο στήριξης την αξιοποίηση του βουνού που έχει να δει αναπτυξιακά έργα από την λήξη του εμφύλιου. Η διαδρομή από το Καλοχώρι – Νεστόριο είναι η πιο σύντομη και αν υπάρχει μοτοσυκλέτα enduro είναι ιδανική για να κάνετε την διάσχιση περνώντας από Νέα Κοτύλη και Χρυσή με κατεύθυνση την Κόνιτσα και τα Γιάννινα. Αν γυρίζετε Αθήνα είναι μια παράκαμψη που θα σας μείνει αξέχαστη. 

Το ακριτικό Νεστόριο – 28 χλμ – έγινε ευρύτερα γνωστό από τις πολιτιστικές εκδηλώσεις γνωστές στο πανελλήνιο σαν RiverParty. Όμως ο δραστήριος - και πρωτοπόρος όπως αποδείχτηκε - Μοτοσυκλετιστικός όμιλος Καστοριάς πριν 10 χρόνια (1992) είχε διοργανώσει εκεί την 2^η συνάντηση Enduro και το 1996 στην Κοτύλη την 6^η συνάντηση Enduro. Ακόμη θυμάμαι το καημένο το XT, και ευτυχώς που ήταν φουσκωμένος ο Αλιάκμονας. Το χωριό βρίσκεται σε θαυμάσια τοποθεσία και αξιόλογο μνημείο του είναι η τρίκλιτη βασιλική Παμμεγίστων Ταξιαρχών. Γύρω από το Νεστόριο υπάρχουν πανέμορφα τοπία ενώ οδηγώντας προς το διπλανό χωριό Στενό ένας χωματόδρομος σας φέρνει στον μικρό οικισμό της Αγίας Άννας. 

Εκεί σας περιμένει ένας εκπληκτικός καταρράκτης και το εγκαταλειμμένο μοναστήρι των Ταξιαρχών  – αν είστε παρέα – μπορείτε να κατασκηνώσετε και εκεί αλλά και στο Νεστόριο. Σε αυτά τα μέρη γεννιέται ο μεγαλύτερος σε μήκος ποταμός της χώρας ο Αλιάκμονας και οι διαδρομές είναι πλούσιες σε φυσικά καταπράσινα τοπία. Από το Νεστόριο συνεχίστε τον ασφαλτοστρωμένο δρόμο έως την Κοτύλη – 37 χλμ συνολικά από Καστοριά - που έχει λίγους κατοίκους και ένα – δυο καφενεία για φαγητό. Από δω και πέρα μόνο enduro για ‘’Αρένες’’, τον επιβλητικό ‘’Χάρο’’, την κοιλάδα της Γράμουστας και τις δραματικές ιστορίες που συνοδεύουν τα πανέμορφα τοπία. Και στην Κοτύλη υπάρχει δυνατότητα κατασκήνωσης ή επιστροφής στην Καστοριά.

Επίκεντρο πολιτισμού και συνάμα φυσικού κάλους είναι η Καστοριά, η ωραιότερη παραδοσιακή πόλη των Βαλκανίων. Οι κάτοικοί της με φαντασία και παραδόσεις που τις τηρούν σεβόμενοι τις ρίζες που χάνονται στα βάθη των αιώνων. Μακραίωνη ιστορία, βυζαντινοί ναοί, μεγαλοπρέπεια, αρχοντικά, μύθοι και παράδοση, ορεινά και πεδινά τοπία που διασχίζονται από έναν αστείρευτο Αλιάκμονα. 

Η μαγεία της Ανατολής με την χαρακτηριστική δροσιά του πρωινού αέρα, η γοητεία της Δύσης πέρα μακριά στις κορυφές του Γράμμου με το λαμπερό κόκκινο - πορτοκαλί χρώμα. Ο προφήτης Ηλίας στον λόφο, ο Άγιος Αθανάσιος στο πιο ψηλό σημείο με θέα όχι μόνο την πόλη αλλά και  όλα τα γύρω χωριά - παράδεισους.

Η παραμονή στην Καστοριά είναι ευχάριστη και με πολλές εκπλήξεις, τόσο το  χειμώνα - Ρουγκατσάρια, μπουλούκια, μπουμπούνες - όσο και το  καλοκαίρι - περιήγηση στον άγνωστο Γράμμο, κωπηλασία, ορειβασία.

ΠΡΑΚΤΙΚΕΣ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΕΣ

Ιδέα & υλοποίηση μορφής: Άγγελος Σινάνης

Απόσταση από Αθήνα 510 χλμ (6ω 30’) περίπου, από Θεσσαλονίκη 210 χλμ (3ω).

Αυτόματος Αριθμός Κλήσης: 0467 

ΔΙΑΜΟΝΗ: Πολλά Ξενοδοχεία & Ξενώνες. Δίπλα στην λίμνη ο παραδοσιακός ξενώνας ‘’Τσάμης’’ με ασφαλές πάρκινγκ 85334,  στο ψηλότερο σημείο της πόλης και αυτό με πάρκινγκ, ‘’Ξενία’’ 22565, επίσης το ‘’Κέλετρο’’ σε χαρακτηρισμένο παραδοσιακό κτίσμα 22676, το ‘’Ορέστιον’’ απέναντι από το δημαρχείο 22257, 8, και το θαυμάσιο ‘’Αρχοντικό Βεργούλα’’ 23415. Ενοικιαζόμενα δωμάτια στο Δισπηλιό και το  Μαυροχώρι, ενώ Ξενώνες στο Καστανόφυτο, στο Ανθηρό, και κοινοτικός ξενώνας στον Άγιο Ηλία (απολιθωμένο Δάσος).

ΚΑΜΠΙΝΓΚ: στον παραλίμνιο δρόμο στην Ι.Μ. Παναγίας Μαυριώτισσας, Ηγούμενος Γαβριήλ Παναγιωτίδης 22714, οικία 29025. Στο Νεστόριο στις υπαίθριες εγκαταστάσεις του River Party και στην εκπληκτική Κοτύλη. Στο καταφύγιο στο Βίτσι / Φλώρινα / Βίγλα Πισοδερίου (1650 μ) φιλοξενεί έως 60 άτομα Info: Σ.Ο.Χ. Φλώρινας0385 22082, 22354, 29939. Στα ερημοκλήσια κλασικά στο προαύλιο, και σε όποια ωραία τοποθεσία επιλέξετε. Φεύγοντας όμως μην αφήσετε σκουπίδια.

ΦΑΓΗΤΟ: Ξεχωρίζει ο ‘’Λίθος’’, Ορεστιάδος 51, και για πέστροφα στον ‘’Διόνυσο’’, ενώ για όλες τις νοστιμιές της λίμνης στα ‘’Κύματα’’ στον παραλίμνιο περιφερειακό. Στις όχθες της λίμνης θα βρείτε εστιατόρια και παραδοσιακά καφενεία - ουζερί - μεζεδοπωλεία με τοπικές σπεσιαλιτέ. Λίγο έξω από την πόλη η ’’Χρυσή  Καρδιά’’, με ντόπιες σπεσιαλιτέ ‘’σαρμάδες’’ (σαν  ντολμαδάκια) και ‘’κακαβιά’’, δοκιμάστε κρασί ΟΠΑΠ Ροζέ Αμυνταίου. Απολαυστική, μοναδική θέα με συνοδεία ποτού η ουζομεζέ έχετε πάνω από την λίμνη, στον λόφο που βρίσκεται η λέσχη του συλλόγου ‘’Σύλλογος Φίλων Περιβάλλοντος Καστοριάς’’ τηλ 24370, 24289, 26300. Αν βρεθείτε στην Καστοριά τις απόκριες δοκιμάστε γλυκό ταψιού ‘’σαραϊλί’’.

ΑΧΡΕΙΑΣΤΑ: Νομαρχία 27777, 22241, Δήμος: 22312, Α΄ Βοήθειες: 28341, Αστυνομία: 83333, 83500. Συνεργεία – Βουλκανιζατέρ στην Καστοριά: Αμανατίδης Τάσος, Γράμμου 72, 82310, Γαζέας Ιωάννης Γράμμου 85, 83661, Παρίσης Θωμάς, Χριστοπούλου 10, 24160, Στο Άργος Ορεστικό: Μoto Επιλογή, Μεγάλου Αλεξάνδρου 60, 44177, Κουτλεμάνη Θ, Δραγούμη 2, 41091.

ΧΡΗΣΙΜΑ: Ασφαλείς Βόλτες, οικολογικός τουρισμός και πληροφορίες για διαδρομές στα δάση και τα μονοπάτια Γράμμου – Βίτσι από τον Θοδωρή Κοτόπουλο, Γράμμου 59 Τηλ 0937593977. Αεροδρόμιο Άργους Ορεστικού 42997, Γραφείο τουρισμού Νομαρχίας 22267, Γραφείο τουρισμού Δήμου 26777, Αρχαιολογικό Μουσείο 26781, Βυζαντινό Μουσείο 26781. Ναυτικός όμιλος Καστοριάς 28956. Εκθεσιακός χώρος απολιθωμένου δάσους Νόστιμου Ν. Καστοριάς 0467 84588, 84566, 6937853312 Υπεύθυνος Παπακωνσταντίνου Πέτρος. Info για Γράμμο και Βίτσι – Σ.Χ.Ο. Καστοριάς, Β. Κωνσταντίνου 17, 24497, Χιονοδρομικό κέντρο Βιτσίου 83927.

ΒΕΝΖΙΝΑΔΙΚΑ: Τουλάχιστον  10, στην Καστοριά, στο Δισπηλιό, στο Άργος Ορεστικό, BP, SHELL, AVIN, δεν υπάρχει πρόβλημα.

ΧΑΡΤΕΣ: Πλαστικοποιημένοι χάρτες ανά νομό που χωρούν στο tang Bag. Αγοράστε τον χάρτη Νο 23 ‘’Καστοριά’’, εκδόσεις  ‘’Ελλάδα’’ Κολοκοτρώνη 11 Αθήνα 01 3222573, 3225241, Βενιζέλου 3 Θεσσαλονίκη 031 223063. Τουριστικός χάρτης Καστοριάς σε κλίμακα 1:100.000 από τις εκδόσεις Ρέκος, 01 3251564 και 031 271063, 031 696587.

ΒΙΒΛΙΑ: Μακεδονία, Ιστορία Μνημεία Μουσεία του Εφόρου Αρχαιοτήτων Ιωάννη Τουρατσόγλου. Ένα πανέμορφο οδοιπορικό στην Μακεδονική γη με την ποιότητα της Εκδοτικής Αθηνών, και Δυτική Μακεδονία Α’ & Β’ ομότιτλη έκδοση της Περιφέρειας Δυτικής Μακεδονίας. Δύο αξιόλογες προσπάθειες έκδοσης πλήρους τουριστικού οδηγού.

ΛΕΣΧΕΣ ΜΟΤΟΣΥΚΛΕΤΑΣ: Μ.Ο.Κ. (Μοτοσυκλετιστικός όμιλος Καστοριάς) 25^ης Μαρτίου 17, Τηλ 29514, 23470. Πληροφορίες για το ταξίδι σας, όλο το χρόνο, βρίσκετε στους ΕΛΛΗΝΕΣ ΠΕΡΙΗΓΗΤΕΣ - Σύλλογος Μοτοσικλετιστών - Ελάτη Τρικάλων  - τ.κ. 42032  Πύλη, Τηλ - Fax: 0434 71826.

Περισσότερες πληροφορίες για την ΔΥΤΙΚΗ ΜΑΚΕΔΟΝΙΑ αντλήστε από την ενδεικτική Βιβλιογραφία – Αρθρογραφία:

• Καστοριά / ΕΤ 2 / 1989
• Οι πόλεις των Συνόρων / ΕΤ 2 / 1998
• Travels in Northern Greece / William Leake
• Δισπηλιό / Χαρά Κιοσσέ / Εφημ. ‘’Το Βήμα’’ 1/8/99
• Νυμφαίο ‘’σημειωματάριο’’ Εφημ. Καθημερινή 3/9/2000
• Μακεδονία / ένθετο 7 ημέρες / Εφημ. Καθημερινή 2/7/2000
• Δυτική Μακεδονία Α’ έκδοση / Περιφ. Δυτικής Μακεδονίας / Κοζάνη 1994
• Δυτική Μακεδονία Β’ έκδοση / Περιφ. Δυτικής Μακεδονίας / Κοζάνη 2000
• Μέγα ονομαστικόν ή τα ονόματα των Ελλήνων / Μάριου Βερέτα / Αθήνα 1997
• Καστοριά η Βυζαντινή Αίγλη / ένθετο 7 ημέρες / Εφημ. Καθημερινή 3/12/1995
• Δισπηλιό / Ρεπορτάζ από τον Θανάση Τσιγγανά / Εφημ. ‘’Καθημερινή’’ 27/10/99
• Δισπηλιό / Ρεπορτάζ από τον Απόστολο Διαμαντή / Εφημ. ‘’Ελευθεροτυπία’’ 31/8/97
• Απογραφή των Ελληνικών Υγροτόπων ως Φυσικών Πόρων / Μουσείο Γουλανδρή – ΕΚΒΥ
• Γ. Χ. Χουρμουζιάδη / Το προϊστορικό Δισπηλιό / ένθετο 7 ημέρες / Εφημ. Καθημερινή 23/7/1995
• Κωνσταντίνου Σιαμπανόπουλου / Μουσείο Μακεδονικού Αγώνα / ένθετο 7 ημέρες / Εφημ. Καθημερινή 1/10/1995
• Ευάγγελος & Δημήτριος Βελιτζέλος / Παλαιοντολογικά ευρήματα Δ. Μακεδονίας / Περιοδικό Ελληνικό Πανόραμα Τ 15 / Θεσσαλονίκη 1999