ΣΤΟΥΡΝΑΡΕΙΚΑ ΚΑΙ ΔΙΑΔΡΟΜΕΣ

Κείμενο - Διαφάνειες: Άγγελος Σινάνης e – mail: Αυτή η διεύθυνση ηλεκτρονικού ταχυδρομείου προστατεύεται από τους αυτοματισμούς αποστολέων ανεπιθύμητων μηνυμάτων. Χρειάζεται να ενεργοποιήσετε τη JavaScript για να μπορέσετε να τη δείτε.

© Σεπτέμβριος 2002 

Ο Ελατοσκέπαστος Ορεινός Όγκος Τρικάλων. Εδώ πραγματικά η φύση σκόρπισε απλόχερα όλο της το μεγαλείο. Τα δεκάδες πανέμορφα χωριά περικλείονται στα δυτικά, από τους ορεινούς όγκους του Λάκμου ή Περιστέρι (2295 μ), και τα όρη των Αθαμάνων ή Τζουμέρκα (2429 μ), επιβάλλοντας φυσικά τα σύνορα Θεσσαλίας - Ηπείρου. Ανατολικά, το Κερκέτιο όρος (Κόζιακας 1901 μ), η Λουπάτα ή Λάπατα (2068 μ), Νεράιδα (2087 μ), Αυγό (2148 μ), Τριγγία (2204 μ), προς την Πύλη ο Ίταμος (1008 μ), και προς την Καρδίτσα, τα όρη των Αγράφων, με τις κορυφές Βουτσικάκι (2152 μ), Σχιζοκάραβο (2184 μ) συμπληρώνουν το απόκρημνο ανάγλυφο, ενώ όλα, αποτελούν μέρος του συμπλέγματος της Νότιας Πίνδου. 

Ο στενός δρόμος Τρικάλων - Πύλης σύντομα σας οδηγεί στην είσοδο του Ορεινού Χώρου. Οι απολήξεις των βουνών Ίταμος και Κόζιακας υψώνονται θεόρατοι μετά την τελευταία κωμόπολη του κάμπου. Από μακριά υπάρχει η εντύπωση ότι εκεί σταματά ο δρόμος. Διασχίζοντας όμως την Πύλη λες σαν από θαύμα, κάποιο θεϊκό χέρι έκοψε το βουνό στα δύο και η ‘’Πύλη’’ προς τον θεόρατο Ορεινό Όγκο...ανοίγει.  

Δεν είναι τυχαία η ονομασία της βυζαντινής πόλης ‘’Μεγάλαι Πύλαι’’ στην θέση της οποίας κτίσθηκε η σημερινή Πύλη εμπορικό και διαμετακομιστικό κέντρο στις μέρες μας για ολόκληρη την περιοχή. Στην ιστορία καταγράφηκε και απο το γεγονός της 29^ης Ιουλίου του 1819 όταν ο οπλαρχηγός Στορνάρης (σημερινά Στουρναρέϊκα) απέκρουσε επίθεση των Τούρκων, οι οποίοι προσπάθησαν και τελικά κατάφεραν να πνίξουν την επανάσταση του Ασπροποτάμου εν τη γενέσει της.  

Βγαίνοντας από την πόλη περνάτε το Ιστορικό πέτρινο γεφύρι του Αγίου Βησσαρίωνα και αμέσως μετά την τσιμεντένια ‘’γέφυρα Κονδύλη’’ ένας όλο στροφές, χωρίς σήμανση, με δεκάδες τυφλές διασταυρώσεις δρόμος (κατ’ ευφημισμό ‘’Εθνική Οδός’’ Τρικάλων – Άρτας) με μαγευτική όμως θέα στο Ροποτό (παλιά Ροπωτό) και τους συνοικισμούς του, με εξ’ ίσου εκπληκτική βλάστηση, σας οδηγεί στα Στουρναραίϊκα (παλιά Κούτσαινα στα 860 μ. Υ) έδρα του Δήμου Πινδαίων, πατρίδα του Νικόλαου Στουρνάρα αρχηγού στο Αρματωλίκι⁽¹⁾ Ασπροποτάμου. 

Το κεφαλοχώρι είναι κτισμένο στις Νότιες πλαγιές της κορυφής Λάπατα (Λουπάτα των ντόπιων) 2066 μ. Υ και Μαυροπούλι (1721 μ. Υ). Με χίλια διακόσια άτομα πληθυσμό - και τον χειμώνα - είναι το πολυπληθέστερο στα ορεινά των Τρικάλων μαζί με την κοντινή Ελάτη (Δες 0 – 300 ‘’Ταξίδια στην Άλλη Ελλάδα τόμος Α’ 1999). Το απότομο ανάγλυφο των ψηλών βουνών της περιοχής σε συνδυασμό με το δάσος που το περιβάλλει το κάνει να μοιάζει απροσπέλαστο, σαν να κρύβει μυστικά, νεράιδες ή ξωτικά. Το πιθανότερο όμως - ειδικά τους καλοκαιρινούς μήνες - είναι να σας υποδεχθεί με έναν λαμπρό ήλιο, πολλά νερά  και δροσιά κάτω από τα έλατα και τα τεράστια πλατάνια.  

Λίγο πριν τα Στουρναραίϊκα - όπως έρχεστε από την Πύλη - μόλις 2 χλμ δεξιά από τον κεντρικό δρόμο είναι τοκαταπράσινο Πετροχώρι (παλιά Βίτσαινα στα 660 μ. Υ), ανάμεσα στις κορυφές Τσούκα, Πρφ. Ηλίας, Ψηλός και Μπάλαρος, απ’ όπου φεύγουν δύο εκπληκτικοί δασικοί δρόμοι (αναλυτικά η διαδρομή στο τέλος) που επικοινωνούν αντίστοιχα με τον Άγιο Προκόπιο (παλιό Ζιόλι στα 620 μ. Υ) με το ομώνυμο παλιό μοναστήρι, την Καστανιά (παλιά Ράχοβο – Ριάχοβο στα 620 μ. Υ), με την παλιά εκκλησία του Αγίου Γεωργίου, δίνοντας όμως προσβάσεις και στους Καλογήρους (στα 720 μ. Υ) – Βροντερό (παλιά Λάντζο στα 900 μ. Υ) – Ελάτη (παλιά Τύρνα στα 928 μ. Υ). Από το δάσος του Μπάλαρου φαίνεται η λίμνη Πλαστήρα αλλά και τα Τρίκαλα.  

Στο Πετροχώρι λειτουργεί χειμώνα – καλοκαίρι καφενεδάκι, για ξεκούραση καφέ ή τσιπουράκι με τοπικούς μεζέδες σε ένα απαράμιλλα όμορφο φυσικό περιβάλλον. Απέναντι από το χωριό είναι τρεις κορυφές: Ο Μπουζιάρης πνιγμένος στα έλατα, το Παλιόκαστρο ή Μικρό Κάστρο με ερείπια παλιάς οχύρωσης ενώ πιο πίσω φαίνεται ολοκάθαρη η κωνική Καράβα που σύμφωνα με την παράδοση βρέθηκε μεγάλος κρίκος (κρικέλα) που έδεναν τις βάρκες τότε που η Θεσσαλία ήταν λίμνη.   

Πολλές οι διαδρομές που ξεκινούν από εδώ, οι περισσότερες δασικές, μέσα σε ένα αμόλυντο περιβάλλον που πλαισιώνεται αρμονικά από ξεχασμένους σήμερα οικισμούς. Μέσα από το χωριό προς την κορυφή Μαυροπούλι φεύγει ο πρώτος δασικός χωματόδρομος που βγάζει ψηλά στον Πρφ. Ηλία και από εκεί στο υποαλπικό τοπίο της κορυφής Αυγό (1629 μ.). Στην μεγάλη διασταύρωση που υπάρχει ακριβώς στον αυχένα οι επιλογές σας πολλαπλασιάζονται αφού υπάρχουν τέσσερις χωματόδρομοι:

1) Δεξιά σας (με το τρία άλφα) ο βατός και με street οδηγεί σύντομα στο ‘’Κόρπου’’ για καφέ ή τσιπουράκι στο δάσος στο παλιό ‘’χάνι Πατσιατζή’’,

2) Το κατηφορικό μονοπάτι δίπλα από την Ποτίστρα οδηγεί κατ’ ευθείαν μέσα στο πυκνό δάσος και το ‘’σπίτι του δεσπότη’’,

3) Ο μεσαίος πετρώδης αλλά άνετος ανεβαίνει στα ‘’σπανά’’ μέχρι το πυροφυλάκιο στην ‘’Φούρκα’’ στα 1700 μ Υ, κοντά στην κορυφή Λάπατα (που απέχει ελάχιστα με τα πόδια (00.30’). Από το πυροφυλάκιο η θέα ξεκινά από το Νεραιδοχώρι, Περτούλι, Ελάτη, ως πέρα μακριά στην λίμνη Πλαστήρα και τις κορυφές των Αγράφων, της Αργιθέας, του Κόζιακα και της Νεράιδας,

4) Ο καλύτερος ξεκινά πίσω από την μικρή στάνη και μετά από 4200 μ. κατηφορίζει δεξιά για 1100 μ. σταματώντας στα ξεχασμένα στις μέρες μας Σπαθέϊκα. Δύο – Τρία ερειπωμένα λιθόχτιστα σπίτια σήμερα, κατοικίες κτηνοτρόφων από το Παράμερο κάποτε. Στα μάτια όμως του περιηγητή ή του πεζοπόρου αποκτούν διαστάσεις όασης μέσα στο δάσος, στο πουθενά. Περπατώντας ανάμεσα στα ερείπια διακρίνει ο προσεκτικός επισκέπτης υπέρθυρα με παλιά λιθανάγλυφα με σκαλισμένο το έτος κατασκευής, ενώ πιο κάτω βρίσκει  μια χαμένη στην πρασινάδα πετρόχτιστη κρήνη που ποιος ξέρει πόσες οικογένειες ξεδίψασε. Περπατώντας ή οδηγώντας (ανάλογα την μοτοσυκλέτα) μέχρι το διπλανό λοφίσκο η θέα φτάνει μέχρι το Παράμερο και το Λιβαδοχώρι. Με λίγη τύχη θα συναντήσετε τον Βασίλη μοναδικό επισκέπτη – βοσκό – στα Σπαθέϊκα. 

Γυρίζοντας πάλι στην διασταύρωση κατηφορίζετε όλη την ράχη του βουνού και βγαίνετε ή στα Στουρναραίϊκα (στην δστ αριστερά σας – με τις κεραίες) ή στον ασφαλτόδρομο σε περίπου 6400 μ. Οδηγώντας πλέον προς το Βαθύρρευμα μόλις 3400 μ. από εκεί που ξεκινήσατε φεύγει στα δεξιά σας χωματόδρομος (υπάρχει πινακίδα Παράμερο 10 χλμ) που περνάει από τα παλιά μισογκρεμισμένα Κοκκαλέϊκα, διασχίζει το εκπληκτικό δάσος Νταλαμήτρου (προστατευόμενος βιότοπος Αρκούδας) οδηγώντας στο Παράμερο (παλιό Βαρδάρι στα 1000 μ. Υ).  

Στην προτελευταία στροφή πριν το χωριό ακριβώς στο Καναλιώτικο ρέμα υπάρχουν ερείπια βάθρων πιθανά από ξυλογέφυρο. Ωραίο σημείο – και πολλά άλλα στην διαδρομή – για ελεύθερη κατασκήνωση. Στο παλιό κοινοτικό γραφείο του χωριού λειτουργεί το καφενεδάκι του Θανάση Αναγνώστου που θα σας ξεδιψάσει με τσιπουράκι και λαχανόπιτα ή ξινόγαλο. Βγαίνοντας από το χωριό περνάτε δίπλα από την παλιά εκκλησία της Αγίας Παρασκευής φτάνοντας γρήγορα στο όμορφο Λιβαδοχώρι (παλιό Γκιόνθη στα 1100 μ. Υ) που απέχει μόλις 4 χλμ ασφαλτοστρωμένου δρόμου.  

Όμορφο χωριό με πολλές πεζοπορικές διαδρομές προς την κορυφή Αυγό (2150 μ.) που απέχει 2 ώρες. Από εκεί η ανυπέρβλητη θέα φτάνει ως την λίμνη Πλαστήρα τον Παγασητικό και τον Αμβρακικό κόλπο. Στο χωριό παλιά υπήρχαν πολλοί νερόμυλοι, μαντάνια και ντριστέλες που δυστυχώς σωριάστηκαν στις μέρες μας, σιωπηλοί μάρτυρες της εγκατάλειψης των ορεινών κοινοτήτων. Σήμερα, μόνο κάποια ερείπια στην θέση ‘’Ποταμιά’’ θυμίζουν στους νεώτερους την ακμή που κάποτε είχαν όλα αυτά τα διάσπαρτα στην Πίνδο χωριά.  

Ίσως η σημερινή διοίκηση του Δήμου Πινδαίων θα μπορούσε να εκταμιεύσει ποσά από το πρόγραμμα ‘’Αγροτοτουρισμός’’ ώστε σε κάποια χρόνια αυτά τα μνημεία του λαϊκού πολιτισμού μας να αναστηλωθούν, αποτελώντας πλέον μουσειακό – λαογραφικό χαρακτήρα. Επίσης από το πρόγραμμα ‘’Ενέργεια – Περιβάλλον’’ να διαμορφωθούν οι συνθήκες ώστε αυτοί οι νερόμυλοι να γίνουν μουσεία υδροκίνησης παράγοντας εκτός από άλεσμα σιτηρών και ενέργεια από το νερό, (ρεύμα) όπως παλιότερα. Έχουν ενταχθεί δεκάδες τέτοιοι παλιοί μύλοι σε προγράμματα και έχουν επιτυχώς αναστηλωθεί ειδικά στην Κόνιτσα το Μπουραζάνι (Δες 0 – 300 ‘’Ταξίδια στην Άλλη Ελλάδα τόμος Α’ 1999) και την Έδεσσα.  

Αφήνοντας το αλπικό Λιβαδοχώρι κατηφορίζετε στην ρεματιά φτάνοντας σύντομα στην εκκλησία της Αγίας Τριάδας με πλούσιο φυσικό περιβάλλον και πολλά νερά. Και εδώ, δίπλα σχεδόν από το ποτάμι είναι κατάλληλος τόπος για ελεύθερη κατασκήνωση. Βγαίνοντας στην κεντρική οδό Τρικάλων Άρτας στα αριστερά σας είναι το Βαθύρρευμα στα 940 μ. Υ. και το θρυλικό καφενεδάκι του Αποστόλη Κούτσικου, με τα σπέσιαλ μεζεδάκια για τσιπουράκι ενώ δεξιά σας ο δρόμος συνεχίζει προς Μεσοχώρα. Σύντομα φτάνετε στην πρώτη διασταύρωση αριστερά που οδηγεί στα χωριά Μοσχόφυτο, Πολυνέρι, Βαλκάνο, Μυρόφυλο (Δες 0 – 300 ‘’Ταξίδια στην Άλλη Ελλάδα τόμος Β’ 2000).  

Οδηγώντας λίγο ακόμη μέχρι τον δασικό (δεξιά, μόνο για enduro) που σας φέρνει από την ποταμιά στους λιλιπούτειους πετρόχτιστους οικισμούς Διαλεγμένο στα 820 μ. Υ & Καψάλι στα 880 μ. Υ, φτάνετε στην όμορφη Νέα Πεύκη (παλιό Πλόπ στα 920 μ. Υ). Για street μοτοσυκλέτα αγνοήστε την προηγούμενη διασταύρωση και κατευθυνθείτε προς Μεσοχώρα (υπάρχουν πινακίδες προς Νέα Πεύκη). Το ειδυλλιακό χωριό διασχίζεται απο το Κακόρεμα ενώ ο δρόμος συνεχίζει ψηλότερα μέχρι μια αγροικία και την τοποθεσία ‘’Ισιώματα’’ απ’ όπου ξεκινούν πεζοπορικές διαδρομές με απίθανη θέα. Τους καλοκαιρινούς μήνες στο καφενείο θα βρείτε από καφέ! και πορτοκαλάδες μέχρι ντόπια ψητά και τσιπουρομεζέδες. 

Προς το μνημείο πεσόντων και το πετρόχτιστο Ι. Ναό Κοίμησης της Θεοτόκου που γίνεται το πανηγύρι τον δεκαπενταύγουστο υπάρχει καλός χωματόδρομος που σε 8 χλμ σας φέρνει κυριολεκτικά στην αγκαλιά του δάσους, στο χωριό Βάκαρι (παλιό Βάκαρη στα 1160 μ. Υ). Προσέξτε μόνο μην μπείτε κατά λάθος στον νέο δρόμο (η μοναδική δστ αριστερά) αφού προς το παρόν είναι αδιέξοδο. Έχουν μείνει 400 μ. ακόμη μέχρι το χωριό, όταν όμως ολοκληρωθεί θα συντομευτεί η διαδρομή κατά 2 χλμ.  

Οι θρύλοι και οι προφορικές παραδόσεις θέλουν τους πρώτους κατοίκους να το έχουν ονομάσει με την σημερινή του ονομασία, εκτός μια περίοδο που μετονομάσθηκε σε ‘’Βακαρέσι’’ από την ομώνυμη συνοικία της Κωνσταντινούπολης, που διατηρούσαν εμπορικές σχέσεις. Επίσης αναφέρεται ότι το μικρό αυτό χωριουδάκι είχε δεκάδες μοναστήρια πριν την πρώτη σταυροφορία, ενώ στην Δραμπάλα πάνω από στην θέση ‘’Παλαδήμα ’’ υπήρχε η μητρόπολη που υπάγονταν όλα αυτά τα μοναστήρια και οι εκκλησίες. Στην διάρκεια της Σταυροφορίας στην θέση ‘’Παλαιομονάστηρο’’ (Πύργος) φονεύθηκαν από τους επιδρομείς 250 μοναχοί και από τότε ο τόπος γύρω από τον ‘’Πύργο’’ και την ‘’Σκάλα’’ ευωδιάζει λιβάνι. 

Οι παλιότεροι κάτοικοι, αναφέρουν ότι στην θέση ‘’Χαράρ’’ υπήρχε το παλιό μοναστήρι του Αγίου Χαραλάμπους και στην θέση ‘’Εκκλησούλα - Παλιοχώρι’’ ήταν μικρό λιθόκτιστο εκκλησάκι που αφού το έκαψαν οι Τούρκοι, βρέθηκε στο εσωτερικό του μια παμπάλαια κρύπτη – μνήμα. Η νεώτερη Εκκλησία της Αγίας Παρασκευής - στις μέρες μας πια – χτίστηκε με προσωπική εργασία των κατοίκων το 1953, στην θέση που βρήκαν παλιά κεραμίδια εκεί που κάποτε υψωνόταν ο Άγιος Γεώργιος. Πραγματικά μέσα από ένα θεϊκό τοπίο ξεκινούν θαυμάσιες πεζοπορικές διαδρομές ενώ όλος ο τόπος είναι κατάλληλος για ελεύθερη κατασκήνωση. Από το παλιό 1^ο Δημοτικό Σχολείο ξεκινά ο δασικός χωματόδρομος γύρω από το πανέμορφο, με πολλά νερά βουνό Αυγό, και φτάνει έως το ‘’Μαντρί Αυγό’’ συνεχίζοντας προς τις ‘’Κοπάνες’’ μονοπάτι πια προς το Δροσοχώρι.    

Το ταξίδι φτάνει στο ‘’τέλος’’ του στην ευρύτερη περιοχή Μεσοχώρας (Δες 0 – 300 ‘’Ταξίδια στην Άλλη Ελλάδα τόμος Β’ 2000) που βρίσκεται στην κοιλάδα του Άνω Αχελώου, και περιτριγυρίζεται από τον Μύτικα 1976 μ, Αυγό 2146 μ, Ξηροβούνι 2083 μ, Αλαμάνο 1875 μ. Το κεφαλοχώρι έχει μαγαζιά, ξενοδοχείο, καφενεία, ψησταριές, και αποδεικνύεται καλός προορισμός για ξεκούραση, και γνωριμία με τα γύρω χωριά. Μια ολότελα άγνωστη περιοχή με όμορφα πετρόχτιστα σπίτια και λίγες οικογένειες ξεκινά από το κέντρο της Μεσοχώρας προς τον Αχελώο. Περνώντας – το καλοκαίρι – μέσα από το ποτάμι είστε στον συνοικισμό Φορτώσι δίπλα ακριβώς από την κοίτη του ποταμού. Στον πρώτο δρόμο δεξιά είναι το όμορφο πετρόχτιστο σπίτι με τον ξυλόφουρνο του φιλόξενου και πάντα με μια κουβέντα για τα παλιά Αλέκου Καρακίτσιου.  

Συνεχίζοντας στον ίδιο χωματόδρομο δίπλα πάντα από τον Αχελώο φτάνετε στα τελευταία πετρόχτιστα σπίτια του συνοικισμού με τις μεγάλες αυλές, τις καρυδιές και τα πρόβατα να βόσκουν κοντά. Σε αυτά τα μέρη δεν έχει φτάσει ακόμα το ρεύμα, το τηλέφωνο και η ύδρευση καθ΄ ότι η περιοχή εδώ και δεκαπέντε χρόνια θεωρείται κατακλυζόμενη. Έτσι οι κάτοικοι μαγειρεύουν ακόμη στον πετρόχτιστο φούρνο με φωτιά και γάστρες, ψήνουν το ψωμί όπως πριν τον πόλεμο και τα βράδια ανάβουν τις λάμπες πετρελαίου για να βλέπουν.  

Ο παππούς Τσιγκαρίδας με το πανέμορφο δίπατο πετρόχτιστο σπίτι θα χαρεί να σας δει και να σας κεράσει τσιπουράκι ενώ με την μνήμη του θα σας γυρίσει πολλά χρόνια πίσω, πριν αποφασιστεί το ‘’όραμα’’. Τα έργα της εκτροπής και η δημιουργία μουσείου ευρημάτων Αχελώου θεωρούνται και αυτά ‘’οράματα’’ και παρά τα όσα ακούγονται έχουν σταματήσει. Αν κάποια στιγμή όμως τα επόμενα χρόνια ληφθεί η πρωτοβουλία και το φράγμα κλείσει τότε όσα είδατε σε αυτή την διαδρομή από την Μεσοχώρα το Φορτώσι έως πίσω στο Καψάλι, το Διαλεγμένο και την Αγία Τριάδα θα κατακλυστούν από τα νερά της λίμνης. Πραγματικά είναι ευκαιρία για μια περιήγηση στην περιοχή, μια που ότι αντικρίσετε – αν γίνει το έργο – δεν θα το ξαναδείτε σε αυτή τη μορφή. Συνέχεια και έξοδος στην διαδρομή από την Μεσοχώρα υπάρχει προς τα χωριά του Ασπροποτάμου ή την Άρτα και τα Γιάννινα από Βουλγαρέλι ή Θεοδώριανα (Δες 0 – 300 ‘’Ταξίδια στην Άλλη Ελλάδα τόμος Α’ 1999). 

Κεφαλοχώρι της περιοχής Μεσοχώρα μαζί με την έδρα του Δήμου Πινδαίων τα Στουρναραίϊκα αποτελούν τα δυνατά σημεία οργάνωσης και υποδομής όλης της περιοχής. Η πιο όμορφη εποχή για επίσκεψη σε αυτά τα πανέμορφα χωριά του Ορεινού Χώρου Τρικάλων είναι αναμφισβήτητα ο Μάϊος και ο Ιούνιος. Τα χιόνια δεν έχουν ακόμη λιώσει σε όλες τις κορφές σε αυτά τα μέρη. 

Όμως η Άνοιξη που μόλις έχει αρχίζει να εμφανίζεται επίμονη και απαιτητική, με την δύναμή της, σκορπά τα πρώτα πολύχρωμα αγριολούλουδα. Η αλλαγή του καιρού και της θερμοκρασίας, σε συνδυασμό με τις λαμπρές ευωδιές της φύσης που αναγεννάτε, πλημμυρίζουν τον καθαρό αέρα του βουνού, φτιάχνοντας στα μάτια του επισκέπτη τον ιδανικό καμβά σκορπώντας άπλετο φως και χρώμα. Όσο υπάρχουν ακόμα κομμάτια Ελληνικής Γης που ξεφεύγουν από την βάρβαρη (και αδιέξοδη) καταπάτηση - ταπείνωσή τους, επιβάλλεται να τα χαιρόσαστε, να τα απολαμβάνετε, ελπίζοντας κάποτε και οι ‘’άλλοι’’ να κατανοήσουν - να ακολουθήσουν.

Σημειώσεις: