ΘΡΑΚΗ (5164 λέξεις)

ΞΑΝΘΗ - ΛΙΜΝΗ ΒΙΣΤΩΝΙΔΑ ΚΑΙ ΔΙΑΔΡΟΜΕΣ

Κείμενο - Διαφάνειες: Άγγελος Σινάνης e – mail: Αυτή η διεύθυνση ηλεκτρονικού ταχυδρομείου προστατεύεται από τους αυτοματισμούς αποστολέων ανεπιθύμητων μηνυμάτων. Χρειάζεται να ενεργοποιήσετε τη JavaScript για να μπορέσετε να τη δείτε.

© Μάρτιος 2001 

Ο νομός Ξάνθης ξεκινά από τα πανύψηλα βουνά της Ροδόπης με τα παρθένα δάση και την πλούσια χλωρίδα και πανίδα, πλαισιώνεται από τον πανέμορφο Νέστο και τους παραπόταμους, καταλήγοντας μέσα από τον θαυμάσιο υγρότοπο της λίμνης Βιστωνίδας στο Θρακικό πέλαγος, στο Αιγαίο. 

Φλέβες ζωής τα ποτάμια, πηγές ζωής οι λίμνες μας. Ελλάδα μαγική και ανεξερεύνητη με μοναδικές στον κόσμο φυσικές ομορφιές σε ανθρώπινη κλίμακα, σε μικρό μέγεθος. Συναρμολογώντας το πάζλ βρίσκεστε σε έναν πληθωρικό τόπο με ανείπωτη τελειότητα. Όλοι οι υγρότοποι έπαιζαν σημαντικό ρόλο σύμφωνα με τους αρχαίους συγγραφείς. Και οι αρχαίοι μας πρόγονοι όμως, υπήρξαν λαός με συνείδηση του φυσικού τους περιβάλλοντος και βρίσκονταν σε διαρκή σχέση μαζί του, όπως αποδεικνύουν εύκολα τα κείμενα των κλασικών συγγραφέων.  Ταξιδεύοντας αρκετές φορές στις εσχατιές του Ελληνισμού ο νομός Ξάνθης και κατ’ επέκταση όλη η Θράκη κάθε φορά  αποκαλύπτει ένα διαφορετικό πρόσωπο. 

Ξάνθη / Διαδρομές στις Ανατολικές και Νότιες Περιοχές:
Βιστωνίδα – Αναστασιούπολη – Πόρτο Λάγος – Άβδηρα – Δέλτα Νέστου (Κοτζά Ορμάν)

Οι υγρότοποι της περιοχής Πόρτο – Λάγος – Βιστωνίδας διαδέχονται ο ένας τον άλλο σε μια ανεκτίμητης αξίας έκταση που φωλιάζουν σπάνια και απειλούμενα είδη πουλιών. Οι ποταμοί Κόσυνθος, Κομψάτος και Τράβος τροφοδοτούν με γλυκά νερά τον υγρότοπο της λίμνης Βιστωνίδας - Πόρτο Λάγος που δεσπόζει στην περιοχή. Η λίμνη επικοινωνεί με τη θάλασσα, παρουσιάζοντας το αξιοπερίεργο και ίσως μοναδικό φαινόμενο, ενώ το χειμώνα δέχεται γλυκό νερό από τα ποτάμια, το καλοκαίρι με τους νοτιάδες και την υψηλότερη θερμοκρασία εισέρχεται και θαλασσινό νερό, δημιουργώντας στο νότιο τμήμα της μια ζώνη με υφάλμυρο νερό. Μέσα σε ένα υδάτινο σύστημα που δέχεται τόσες μεταβολές συνεχώς, μπορεί να επιβιώσει μόνο μια εξαιρετικά προσαρμοσμένη πανίδα και χλωρίδα. 

Εδώ φιλοξενείται μια ιδιαίτερα πλούσια ορνιθοπανίδα με πάνω από 100 είδη πουλιών (λευκοτσικνιάδες,  σταχτοτσικνιάδες, φλαμίνγκο), γλάροι και γλαρόνια, που σταθμεύουν εδώ κατά την μετανάστευσή τους. Τέσσερα από αυτά είναι απειλούμενα παγκοσμίως, ο αργυροπελεκάνος, η νανόχηνα, η βαλτόπαπια, ο στικταετός. Ο υγροβιότοπος φτάνει τα 42.000 στρ, είναι διεθνούς ενδιαφέροντος μαζί με την Λιμνοθάλασσα Πόρτο Λάγος (5.600 στρ) και τους επιμέρους υγροτόπους του, τις λιμνοθάλασσες Λάφρη (1.500 στρ), Λαφρούδα (1100 στρ) και Λάγος (3000 στρ), και τις εκβολές του Νέστου. Όλο αυτό το  οικοσύστημα  ‘’προστατεύεται’’ από τη  σύμβαση Ραμσάρ, Βέρνης, Natura 2000, έχει ‘’κηρυχθεί’’ περιοχή ειδικής προστασίας (οδηγία 79 – 409 / και 92/43 / της Ε.Ε.) ‘’καλύπτεται’’ από την σύμβαση της Βαρκελώνης, ‘’αναφέρεται’’ στους καταλόγους ICBP (International Council for Bird Preservation) και IWRB (International Wetlands Research Bureau) είναι ‘’καταφύγιο’’ Θηραμάτων, απαγορεύεται το κυνήγι και η δόμηση είναι ελεγχόμενη. 

Από δύο δρόμους έχετε πρόσβαση προς τη λίμνη κάνοντας μια ολοκληρωμένη κυκλική διαδρομή καταλήγοντας αν το επιθυμείτε στο ίδια σημείο απ’ όπου ξεκινήσατε, την Ξάνθη. Από τον επαρχιακό Νο14 που φεύγει από Ξάνθη με κατεύθυνση Κιμμέρια και περνά από Αμαξάδες – Ίασμο – Πολύανθο,  και από τον κεντρική Ε.Ο. Ξάνθης – Κομοτηνής Ε - 90 που διασχίζει το στενό τμήμα γης με πολύ ομορφότερη άποψη της λίμνης και του τοπίου μια που περνά το ψαράδικο χωριό Πόρτο - Λάγος (Πόροι) καταλήγοντας περιφερειακά της λίμνης πάλι στον Πολύανθο ή τον Ίασμο. Από την πρώτη διαδρομή επισκέπτεστε κοντά στους Αμαξάδες στην θέση ‘’Καλέδες’’ – υπάρχουν πινακίδες - τα ερείπια της Αναστασιουπόλεως - Περιθεωρίου. 

Η πόλη ήταν σταθμός της Εγνατίας οδού και λιμάνι. Περπατήστε και προσπεράστε τον οχυρωματικό περίβολο με τους στρογγυλούς και τετράγωνους πύργους. Μέσα στον αρχαιολογικό χώρο ανακαλύψτε τα μονογράμματα των Παλαιολόγων και το περίφημο Ιησούς Χριστός Νικά λαξεμένο στην τοξωτή πύλη, και σε ορισμένους πύργους. Στην ίδια διαδρομή μετά τον Ίασμο και πριν τον Πολύανθο, κατά μήκος του ποταμού Κομψάτου τρία χλμ βόρεια (αριστερά) της σημερινής γέφυρας υπάρχει το ωραιότατο πέτρινο παραδοσιακό τοξωτό γεφύρι του ‘’Πολύανθου’’ κτισμένο από Ηπειρώτες μαστόρους τον 18^ο Αι. Όλη η Ροδόπη ανατολική και δυτική είναι γεμάτη από μικρά και μεγάλα πέτρινα γεφύρια που δηλώνουν ότι οι δρόμοι αυτοί ήταν πολυσύχναστοι από τα αρχαία χρόνια. 

Το Πόρτο Λάγος και ο Άγιος Νικόλαος (Μετόχι της Μονής Βατοπεδίου Αγίου Όρους) είναι σημείο αναφοράς για  ανθρώπους και πουλιά. Το μικρό χωριουδάκι με το λιμάνι του δεν είναι μόνο τόπος διακίνησης αγροτικών προϊόντων αλλά είναι γνωστό στους φυσιολάτρες σαν το ωραιότερο παρατηρητήριο πουλιών. Στην καρδιά του μοναδικού  υγρότοπου περιτριγυρισμένο απ’ τη λίμνη φιλοξενεί μια ιδιαίτερα πλούσια ορνιθοπανίδα και προσφέρει απεριόριστες δυνατότητες σε επιστήμονες ορνιθολόγους και απλούς παρατηρητές. Το πιθανότερο είναι να αντικρίσετε και εσείς τα εκατοντάδες μικροπούλια και τους ερωδιούς, γύρω από την εκκλησία του Άγ. Νικολάου στο μέσον σχεδόν της λιμνοθάλασσας. Στο Πόρτο Λάγος υπάρχει δυνατότητα ύπνου και εξαιρετικών ψαρομεζέδων με ουζάκι ενώ στο λιμάνι μπορείτε να ζήσετε από κοντά τις καθημερινές ασχολίες των ψαράδων. Κάθε Ιούνιο - Ιούλιο γίνεται η γιορτή της Σαρδέλας και για όποιους βρεθούν εκεί οι ντόπιοι ετοιμάζουν ιδιαίτερες  γαστριμαργικές εμπειρίες. Κέντρο πληροφόρησης λίμνης Βιστωνίδας στο Πόρτο Λάγος 0541 96646.

Με κατεύθυνση τον παραδοσιακό οικισμό της Γενισέας με το σημαντικό μουσουλμανικό τέμενος (δστ λίγο πριν τα Βαφέικα) και τις ιαματικές πηγές, βρίσκεστε σύντομα στο σύγχρονο χωριό των Αβδήρων με τα εντυπωσιακά κτίσματα παραδοσιακής αρχιτεκτονικής και ένα εκπληκτικό αρχαιολογικό μουσείο, καταλήγοντας στον σημαντικό αρχαιολογικό χώρο των Αβδήρων (Πολύστυλον στα βυζαντινά χρόνια) κοντά στην Παραλία. Τον αρχαιολογικό χώρο μπορείτε να τον επισκεφθείτε 09:00 με 15:00 όπως και το μουσείο στην πόλη. Οι ακτές που απλώνονται μέχρι σχεδόν το Δέλτα του Νέστου και την παραλία του Μόλου προς Πόρτο Λάγος εκτείνονται σε μήκος πενήντα χλμ και έχουν αξιοποιηθεί με ήπιες παρεμβάσεις στις παραλίες Αβδήρων, Μυρωδάτου, Μαγγάνων, Ερασμίου. 

Έχουν γίνει έργα ανάδειξης της περιοχής Βιστωνίδας – Πόρτο Λάγος με διαμορφώσεις μονοπατιών, κατασκευή φυλακίων, στεγάστρων σκίασης και τραπεζοκαθισμάτων, συντήρηση παρατηρητηρίων στην αποικία Ερωδιών κ.α. Πολύ κοντά στην περιοχή που βρίσκεστε, ειδικά αν οδηγείτε enduro, είναι το περίφημο Δέλτα του Νέστου. Πρόσβαση υπάρχει και πριν την Ξάνθη στην διασταύρωση προς Τοξότες Γαλάνη με νότια κατεύθυνση (δεξιά) προς Θαλασσιά και σε 20 περίπου χλμ χωματόδρομου φτάνετε σχεδόν στην πρώτη ψαράδικη καλύβα.

Ο Νέστος (Mecta για τους γείτονές μας) πηγάζει από την Βουλγαρία (οροσειρά Ρίλα) καλύπτοντας διαδρομή 234 χλμ. από τα οποία τα 150 σε ελληνικό έδαφος. Πολύ πριν, και μέχρι τις εκβολές του σχημάτισε στο πέρασμα των αιώνων το παρθένο δάσος του Δέλτα Νέστου, ένα τεράστιο απροσπέλαστο δάσος που ‘’άρχιζε’’ πριν από τους Τοξότες καλύπτοντας όλη την περιοχή μέχρι το Δέλτα (πάνω από 20 χλμ) σε ευθεία, και τις σημερινές κεραίες της ‘’φωνής της Αμερικής’’ σε πλάτος 3 με 7 χλμ, φτάνοντας στις μέρες μας με το όνομα που δόθηκε επί τουρκοκρατίας Κοτζά Ορμάν (Μεγάλο Δάσος). Οι κάτοικοι της περιοχής θυμούνται σήμερα πως άφηναν για βοσκή 10 – 15 μοσχάρια και αγελάδες από τα οποία άλλα χανόντουσαν στο δάσος και δεν μπορούσαν να τα ξαναβρούν, άλλα γεννούσαν και άλλα τα έτρωγαν οι λύκοι που υπήρχαν σε αφθονία. 

Έως το 1946 θεωρείτο το μεγαλύτερο υδροχαρές παραποτάμιο δάσος της Ευρώπης με έκταση74.000 στρ.(74 τ.χ.) σχηματίζοντας ένα πραγματικό πράσινο και αδιαπέραστο τοίχος που προστάτευε τα παρανέστια χωριά από τις πλημμύρες. Το 1947 η διοίκηση άνοιξε για πρώτη φορά δρόμο καίγοντας δασοσυστάδες ‘’για να μην κρύβονται οι αντάρτες’’ όμως η γρήγορη φυσική αναγέννηση χρόνο με το χρόνο επούλωνε τις πληγές και το δάσος ‘’ξανάβγαινε’’ εμποδίζοντας όσο ήταν φυσιολογικό τα σχέδια της. Από το 1949 έως το 1953 (που τέλειωσαν οι αντάρτες) εκχερσώθηκε το πρώτο και μεγαλύτερο μέρος του (54.000 στρ – 54 τ.χ. περίπου) με δέντρα ύψους 40 μ και κορμούς διαμέτρου 2 μ, ενώ στα υπόλοιπα (20.000 στρ – 20 τ.χ. περίπου), φυτεύτηκαν υβρίδια Λεύκας του Δασαρχείου που ακόμη υπάρχουν. 

Από τα πολυτιμότερα δέντρα για το ξύλο τους ήταν οι περίφημες ‘’Μελιές’’ γνωστές και περιζήτητες από την αρχαιότητα. Τα κάθε λογής συμφέροντα άφησαν προς το παρόν 1.700 στρ περίπου από τα οποία ‘’τέθηκαν’’ υπό καθεστώς ‘’προστασίας’’ τα τελευταία 400 στρ με υπολείμματα φυσικής βλάστησης και αυτά κατόπιν προσπαθειών της Ελληνικής Εταιρείας Προστασίας της Φύσης, και της Δασικής Υπηρεσίας. 

Τελευταία, εντάχθηκαν στο πρόγραμμα λίμνες Ζωής (www.livinglakes.org) το Δέλτα του ποταμού και οι παρακείμενες λιμνοθάλασσες (προς Καβάλα – Κεραμωτή) Βάσσοβα, Ερατεινού, Αγιάσματος, Κοκάλας, Χαϊδευτού, Κεραμωτής, Μοναστηρακίου και (προς Ξάνθη) Μαγγάνων. Η περιοχή του Δέλτα δεν έχει πια καμία σχέση με αυτό που ήταν. Παρόλα αυτά ο χωματόδρομος διασχίζοντας το ‘’δάσος’’ φτάνει σε όμορφα σημεία και γρήγορα στις εκβολές περνώντας από τοπία με υπέροχη φύση ακόμη και σήμερα. Σύμφωνα με μαρτυρίες ψαράδων το Δέλτα του Νέστου δεν έχει ψάρια πια εκτός από κέφαλους που και αυτοί μπαίνουν για να γεννήσουν, ενώ παλιότερα τα ψάρια που έπιαναν οι ντόπιοι (σαζάνια τα έλεγαν) έφταναν τα δύο μέτρα, (παραγωγή ψαριών από ιχθυοτροφεία 1988 – ’89 / 73,2 τόνοι / 1994 – ’95 / 42,2 τόνοι. Πηγή: ΥΕΒ Ροδόπης).

Ξάνθη / Διαδρομές στις Βορειοδυτικές Περιοχές:
Στενά Νέστου – Κομνηνά – Σταυρούπολη – Ιωνικό – Λειβαδίτης  

Πηγή ζωής αποτελεί ο Νέστος για όλη την περιοχή. Την πορεία του ποταμού από το Παρανέστι (παλιά Μπούκια) σε 120 μ. Υ, ως τους Τοξότες, δια μέσου των Στενών Νέστου, ακολουθεί κατά βήμα το τραίνο παρακάμπτοντας το απόκρημνο του τόπου με τουλάχιστον τριάντα μικρές σήραγγες. Επισκέψιμο είναι το σημείο από τους Τοξότες (παλιό Οκτσιλάρ ή Οξιλάρ) στα 70 μ. Υ, με κατεύθυνση την Γαλάνη. Στην τελευταία, και προς το ποτάμι ο δρόμος σταματάει στο πάρκινγκ. Ακριβώς εκεί υπάρχει πολύ όμορφη παραλία, και ένα μεγάλο ενημερωτικό πάνελ για την ζωή των πουλιών στο Νέστο ενώ η συνέχεια σας φέρνει στο πετρόχτιστο μονοπάτι που οδηγεί ως ένα σημείο στο πρώτο και δεύτερο τούνελ. 

Αρκετοί τολμηροί διασχίζουν όλες τις σήραγγες φτάνοντας στο σταθμό των Λιβερών που, κατόπιν συνεννόησης με την Forestland, υπάρχει δυνατότητα ύπνου, συνεχίζοντας για Σταυρούπολη. Το 1977, τα ‘’στενά του Νέστου’’ εκτάσεως 23.800 στρ, ‘’ανακηρύχθηκαν’’ αισθητικό δάσος, ενώ το 1992 ‘’θεσπίστηκε’’ περιμετρική ζώνη προστασίας του αισθητικού δάσους συνολικής έκτασης 69.900 στρ, ‘’απαγορεύοντας’’ όλες τις παρεμβάσεις (υλοτομία, κυνήγι, βοσκή) που θα επέφεραν αλλοίωση του τοπίου. Στα Στενά του Νέστου έχουν παρατηρηθεί 213 είδη πουλιών πολλά από τα οποία είναι παγκοσμίως απειλούμενα (Βασιλαετός, Στικταετός, Κιρκινέζι) και οκτώ κινδυνεύοντα σε ευρωπαϊκό επίπεδο. Το πανέμορφο τοπίο στο ποτάμι περιλαμβάνει μεγάλη ποικιλία βιοτόπων και πραγματικά είναι μοναδική εμπειρία να το ‘’κατεβείτε’’ με καγιάκ όπως προτείνει η Forestland, και ο γυναικείος τουριστικός συνεταιρισμός στα Κομνηνά. 

Πεζοπορική διαδρομή Γαλάνη – Κρωμνικό – Λιβερά παράλληλα με τον Νέστο μέσα από τα τούνελ 4ω, και άλλες 3ω για Κομνηνά. Οδικώς για Σταυρούπολη σας ταξιδεύει ο φιδίσιος ασφαλτόδρομος από την Γαλάνη (παλιό Τσακιρλή) σε 90 μ. Υ, ανεβαίνοντας όλο το βουνό, φτάνοντας εύκολα και γρήγορα στην κορυφή και τον αυχένα.

Σημαντική πληθυσμιακή μεταβολή στην περιοχή ήρθε το 1922 μετά την ήττα του Ελληνικού στρατού στην Μικρά Ασία. Η συνθήκη των Σεβρών αναθεωρείται, η ανατολική Θράκη με την Ανδριανούπολη παραχωρούνται στην Τουρκία και ο ποταμός Έβρος ορίζεται σαν σύνορο Ελλάδος – Τουρκίας, ενώ κατόπιν συμφωνίας (Συνθήκη της Λωζάνης), των δύο χωρών αποφασίζεται η ανταλλαγή πληθυσμών. Έτσι 500.000 μουσουλμάνοι που ζούσαν στην Ελλάδα μετακινούνται στην Τουρκία, και 1.220.000 Έλληνες που ζούσαν στην Τουρκία έρχονται στην Ελλάδα. Τα περισσότερα χωριά γνωστά ως Νεστοχώρια (Σού – Γιαλεσί) που περιηγείστε σε αυτές τις περιοχές και τις διαδρομές, εποικίστηκαν από αυτούς τους νέους κατοίκους.

Ο πρώτος οικισμός που συναντάτε αρκετά πριν τον αυχένα, είναι τα εγκατελειμένα σήμερα Ίμερα (παλιό Σάλτικλη) σε 460 μ. Υ. Παλιό μουσουλμανικό χωριό, που πήρε το όνομά του από κάποιον άρχοντα Σαλή. Από την ανταλλαγή πληθυσμών και μετά κατοικήθηκε από πρόσφυγες των Ίμερων Τραπεζούντας που έδωσαν την σημερινή ονομασία. Πέτρινα καλντερίμια οδηγούν στην εκκλησία, στα σπιτάκια, τους αχυρώνες και τους στάβλους των ζώων. Ιδιαίτερο αρχιτεκτονικό ενδιαφέρον παρουσιάζει ο οικισμός με τα πέτρινα σπίτια χωρίς ενδιάμεσες ξυλοδεσιές και τις καμάρες των τοίχων. Σύμφωνα με τις απογραφές έφτασε να κατοικείται από σχεδόν 200 ανθρώπους. Μοναδικοί κάτοικοι σήμερα μια οικογένεια.

Η συνέχεια της διαδρομής σας φέρνει στον αυχένα και το κιόσκι που πραγματικά τις μέρες του καλοκαιριού είναι σωτήριο. Η θέα από δω πάνω είναι εκπληκτική, με πρώτο πλάνο την Γαλάνη, τους Τοξότες και ανάλογα την διαύγεια πέρα μακριά ως τα τελευταία χωράφια της μεγάλης εύφορης πεδιάδας της Ξάνθης, και τους υγροτόπους της Κεραμωτής. Περπατώντας προς τις απόκρημνες άκρες της κορφής ανακαλύπτετε και εσείς γιατί το συγκεκριμένο σημείο το ονόμασαν ‘’Θέα’’. Φαίνονται οι μαιανδρισμοί του Νέστου σε μια εκπληκτική εικόνα σαν τεράστιο σε μέγεθος αργοκίνητο φίδι. Κοντά στο κιόσκι, οι κεραίες με την ηλεκτρονική κάμερα που βλέπετε, είναι του δικτύου τηλεματικής που έχει έδρα τα Κομνηνά. 

Από εδώ, ο χωματόδρομος πλέον, κατηφορίζει προς το εγκατελειμένο Κρωμνικό (παλιό Σαρνίτς) στα 500μ. Υ, σε μια καίρια θέση. Τα περισσότερα σπίτια είναι γκρεμισμένα όμως φαίνεται καθαρά ο πλατύς κεντρικός ‘’δρόμος’’ δεξιά και αριστερά του οποίου είναι κτισμένο το χωριό. Το μονοπάτι – ‘’δρόμος’’ κατηφορίζει σε μια όμορφη ρεματιά. Ο οικισμός του Κρωμνικού κατοικείτο έως το 1923 από διακόσιες περίπου τουρκικές οικογένειες. Εκείνη την χρονιά άρχισαν να φτάνουν πρόσφυγες από τον Πόντο, που συμβίωσαν για λίγο χρονικό διάστημα με τους Τούρκους οι οποίοι τους συμβούλευαν να φύγουν από ‘’αυτόν τον καταραμένο τόπο’’ για να μην ‘’δεινοπαθήσετε όπως εμείς’’. 

Οι Τούρκοι έφυγαν, οι Έλληνες έμειναν, το 1955 έγιναν και τα εγκαίνια του νέου σχολείου μέχρι που εγκαταλείφθηκε στις αρχές του ’70. Ξερός σήμερα ο τόπος και το μοναδικό πηγάδι με τις δύο παρακείμενες βρύσες χωρίς νερό. Στο πάνω μέρος του οικισμού φαίνεται το παλιό σχολείο και η εκκλησία του Αγίου Παντελεήμονα (παλιό τζαμί) που πρόσφατα ανακαινίσθηκε. Το χωριό δεν πρέπει να ήταν απομονωμένο αφού υπάρχουν πολλά μονοπάτια και ένα μονοπάτι – καλντερίμι που πηγαίνει σύντομα (1ω) στα Κομνηνά, βατό ακόμη και σήμερα από πεζοπόρους. 

Τα Λιβερά (παλιός Αντάς) σε 450 μ. Υ, τα συναντάτε πιο κάτω συνεχίζοντας τον χωματόδρομο προς Κομνηνά. Η εξαίσια θέα συνοδεύει όλη την διαδρομή. Παλιές μάντρες με ξερολιθιά στα δεξιά του δρόμου σημάδι καλλιεργήσιμων κάποτε εκτάσεων και το εγκατελειμένο χωριό λίγο πιο πάνω. Και στους δύο συνοικισμούς μέχρι το ’22 – ’23 ζούσαν τριακόσιες τούρκικες οικογένειες, ενώ τα πολλά μονοπάτια δείχνουν την συχνή επικοινωνία των κατοίκων με τα μεγάλα κέντρα της εποχής. 

Εκτός του κεντρικού χωματόδρομου που οδηγεί στα Κομνηνά, υπάρχει και μονοπάτι που συνδέει τον οικισμό με τον σιδηροδρομικό σταθμό όπως άλλωστε συμβαίνει και με το Κρωμνικό, ενώ από τον δεύτερο συνοικισμό του χωριού, ένα άλλο μονοπάτι οδηγεί μέσω Κρωμνικού στα Κομνηνά. Στον χώρο του εγκατελειμένου χωριού υπάρχει ανεξερεύνητο σπήλαιο. Η χάραξη της σιδηροδρομικής γραμμής έγινε το 1891, αποτελώντας το κύριο μεταφορικό μέσο των κατοίκων. Σήμερα αυτή η γραμμή συνεχίζει να λειτουργεί, διασχίζοντας τα Θρακικά Τέμπη σε μια εκπληκτική διαδρομή, ενώ ο πανέμορφος σταθμός των Λιβερών διαμορφώθηκε κατάλληλα από τον Ο.Σ.Ε. για να εξυπηρετεί τις ανάγκες των επισκεπτών όχι μόνο για ύπνο (διαθέτει 20 κρεβάτια) αλλά και γνωριμίας με τον ευρύτερο χώρο πάνω σε αναπαλαιωμένα πλακόστρωτα μονοπάτια. 

Θυμηθείτε μόνο να πάρετε προμήθειες για να εκμεταλλευτείτε κατάλληλα τις υπαίθριες ψησταριές. Info: Forestland 0977428105 www.forestland.gr, Τουριστικός Συνεταιρισμός Κομνηνών 0542 22027, και Περιηγητική Λέσχη Νέστου 0542 22630. 

Ο χωματόδρομος τελειώνει με την είσοδό σας στα Κομνηνά (παλιό Κουρλάρ) σε 140 μ. Υ, που για ώρα φαινόταν, μαζί με την Σταυρούπολη και την εύφορη κοιλάδα του Νέστου, κατηφορίζοντας από το βουνό. Ο όγκος του Αχλαδόβουνου ή ‘’Τσάλ’’ σκιάζει με την παρουσία του το χωριό. Στην απέναντι χαμηλότερη κορφή είναι ο Προφήτης Ηλίας και υπάρχει πρόσβαση από καλοπατημένο χωματόδρομο μέχρι την κορφή. Από εκεί φαίνεται όλος ο ορεινός όγκος της Ροδόπης. Ανεβείτε όταν πέφτει ο ήλιος, σούρουπο. Ο πεντακάθαρος οικισμός είναι το περιηγητικό κέντρο της περιοχής Σταυρουπόλεως και η ‘’βάση’’ όλων των διαδρομών αφού διαθέτει τις εγκαταστάσεις τηλεματικής, από τα λίγα στην επικράτεια, και θαυμάσιους υπερσύγχρονους ξενώνες (ο ‘’Ηνίοχος’’ διαθέτει και πισίνα), ταβερνάκια και κυρίως φιλόξενους κατοίκους. 

Χώρος μυστηριακός που δεσπόζει σαν μοναδική βόρεια είσοδο στα Θρακικά Τέμπη. Η Κυριακή Στίγκα υπήρξε κάτοικος των Κομνηνών και ηρωική μάνα που στα χρόνια της κατοχής εκτελέστηκε από τους βούλγαρους για την δράση της. Στην κεντρική πλατεία ‘’Κυριακής Στίγκα’’ υπάρχει η προτομή, τιμώντας με αυτόν τον τρόπο τις πράξεις της, και θυμίζοντας στους νεώτερους τα δύσκολα χρόνια ολόκληρης της περιοχής. Δίπλα ακριβώς στην πλατεία, υπάρχει το εκθετήριο του δραστήριου συνεταιρισμού γυναικών που θα βρείτε νοστιμότατα ποντιακά τουρσιά, αλλά και συμβουλές για τουριστικές διαδρομές. Στον κεντρικό δρόμο που διασχίζει το χωριό λίγο πριν τον ‘’Ηνίοχο’’ είναι ένα εκπληκτικό δέντρο Φτελιάς ένα θαυμάσιο μνημείο της φύσης, διακοσίων πενήντα χρόνων. Στην μεγάλη, δροσερή πλατεία, υπάρχει καφενείο – εστιατόριο ενώ η ταβέρνα ‘’Καλύβα’’ αναλαμβάνει τους μεζέδες. Είναι τόσο πολλές οι δραστηριότητες της αξιέπαινης κοινότητας, τόσο ταιριαστά με την φύση όλα όσα έχουν γίνει τα τελευταία χρόνια που δύσκολα θα συντομεύσετε την παραμονή σας. 

Πεζοπορική διαδρομή Κομνηνά – Κρωμνικό – Λιβερά: Από την περιηγητική Λέσχη Νέστου ή από τον ξενώνα Ηνίοχο ρωτήστε για λεπτομέρειες. Η διαδρομή ακολουθεί το μονοπάτι – καλντερίμι, έξω από τα Κομνηνά, οδηγώντας σας σε 1ω στο Κρωμνικό. Επιστροφή από τον χωματόδρομο μέσω Λιβερών. Ουσιαστικά ένας πανέμορφος κύκλος με διάρκεια το πολύ 4ω.

Λίγο έξω από τα Κομνηνά, προς Σταυρούπολη –υπάρχουν πινακίδες – έχει αποκαλυφθεί ένας εντυπωσιακός μακεδονικός τάφος (200 – 150 π.Χ), ο καλύτερα σωζόμενος από τους τέσσερις που έχουν αποκαλυφθεί μέχρι σήμερα στην περιοχή της αιγιακής Θράκης. Ο τάφος είχε συληθεί από παλιά. Στην ανασκαφή που έγινε το 1953 από τον Χ. Μακαρόνα τα μόνα κτερίσματα που βρέθηκαν ήταν δύο μικρά χρυσά δακτυλίδια, μια μικρή χρυσή χάντρα περιδεραίου και κομμάτια από πήλινα ειδώλια που ανήκουν σε τρεις έρωτες. Επικοινωνήστε με τον αρχαιοφύλακα κ. Στέλιο Κωστέλη στο (0542) 22040, για να τον επισκεφθείτε και μετά να σας πάει στο Κάστρο Καλύβα.

Η κωμόπολη Σταυρούπολη (παλιό Γενήκιοϊ) σε 110 μ. Υ, διατηρεί άψογα τον παραδοσιακό της χαρακτήρα, με  ωραία σπίτια μακεδονικής και θρακικής αρχιτεκτονικής. Είναι το διοικητικό και οικονομικό κέντρο στην καρδιά του ορεινού όγκου της Ροδόπης και της περιοχής του Νέστου. Μεγάλο κέντρο καλλιέργειας και επεξεργασίας καπνού μέχρι την δεκαετία του ’60 με έντονα σημάδια οικονομικής ευημερίας. Σήμερα η Σταυρούπολη διαθέτει έναν εξυπηρετικότατο γυναικείο συνεταιρισμό που εκτός των νόστιμων παραδοσιακών γλυκών κουταλιού που φτιάχνει, αναλαμβάνει και εκδρομικές δραστηριότητες στην γύρω περιοχή. Τα καφενεία στην κεντρική πλατεία σερβίρουν ουζάκι και μεζεδάκια, ενώ το λαογραφικό μουσείο που στεγάζεται στο Δημαρχείο και η εκκλησία της Ευαγγελίστριας κτισμένη το 1858 δίνει την δυνατότητα για γνωρίσετε ακόμη περισσότερο το παρελθόν της περιοχής. 

Καθώς απομακρύνεστε από την Σταυρούπολη με Βορειοδυτική κατεύθυνση περνάτε από τον Δαφνώνα (παλιό Μαχμουτλή) σε 160 μ. Υ, πατρίδα του Αλέξανδρου Μπαλτατζή, ψυχή του πρώτου αγροτικού συνεταιριστικού κινήματος στην περιοχή του Νέστου που εξελίχθηκε σε ηγετική μορφή αγροτικού ηγέτη. Υπάρχει καφενείο εστιατόριο και θαυμάσια παλιά σπίτια. 

Ακολουθώντας την διαδρομή στον κεντρικό δρόμο προς Νεοχώρι αμέσως μετά τον Δαφνώνα υπάρχει η διασταύρωση προς Καρυόφυτο – Λειβαδίτη. Η ασφάλτινη διαδρομή, θα σας φέρει σύντομα στο παραδοσιακό Άνω Καρυόφυτο (παλιά Κοσλούτσα) με την συγκλονιστική ιστορία – θηριωδία – κατά την διάρκεια της Βουλγαρικής κατοχής. Μέσα στο χωριό η εκκλησία του Αγίου Δημητρίου, καταστήματα και ταβέρνες, ενώ λίγο πιο έξω στον δρόμο προς Κάτω Καρυόφυτο υπάρχει θαυμάσιος νερόμυλος και το παλιό πέτρινο παραδοσιακό γεφύρι. Συνεχίζοντας την όμορφη διαδρομή θα βρεθείτε στο πανέμορφο Λειβαδίτη στην αγκαλιά του παρθένου δάσους.

Η Θράκη και η Ανατολική Μακεδονία από την αρχαιότητα υπήρξε μια περιοχή με απέραντες εκτάσεις πλούσια σε ποτάμια, δάση, κοιλάδες. Πριν από χιλιάδες χρόνια το κλίμα εδώ ήταν θερμό και υγρό, αυτό είχε σαν αποτέλεσμα η γη αυτή να αποκτήσει μια φύση πλούσια σε ποώδη βλάστηση όμοια με τα σημερινά τροπικά δάση. Λίγο αργότερα το κλίμα αλλάζει, γίνεται ψυχρότερο, η άγρια ζούγκλα υποχωρεί και την θέση της καταλαμβάνουν τα δάση των κωνοφόρων και πλατύφυλλων. Όταν το ξύλο μπαίνει στην ζωή του ανθρώπου σαν το βασικότερο υλικό για τις κατασκευές του αρχίζει η καταστροφή των δασών της περιοχής. Ανεπαίσθητη στην αρχή μια και τα δάση εξακολουθούν να καλύπτουν το 80% της έκτασης και λόγω των κλιματολογικών συνθηκών αναπληρώνονταν γρήγορα. Κατά την τελευταία χιλιετηρίδα προ Χριστού οι Έλληνες της Νότιας Ελλάδας οι οποίοι είχαν αναπτύξει τεράστιο πολιτισμό άρχισαν να γυρεύουν άλλες περιοχές που θα μπορούσαν να βρουν την απαιτούμενη ξυλεία για τις ναυπηγικές τους ανάγκες καθώς και για άλλες κατασκευές. 

Τα Παρθένα βουνά της Ροδόπης προσφέρονταν για αυτό μια και τα δάση της ήταν ανέπαφα ενώ τα εδάφη στις γύρω περιοχές ήταν γόνιμα για την καλλιέργεια γεωργικών προϊόντων. Έτσι άρχισαν τις εκχερσώσεις και το κάψιμο των δασών για την δημιουργία καλλιεργήσιμων εκτάσεων. Η καταστροφή του φυσικού πλούτου της περιοχής συνεχίζεται και κατά την περίοδο της Βυζαντινής αυτοκρατορίας καθώς η κατασκευή πολυτελών οικοδομημάτων απαιτούσαν τεράστιες ποσότητες ξυλείας. 

Στα χρόνια μας πια, η καταστροφή άρχισε από τους βούλγαρους γείτονές μας την περίοδο της κατοχής που  αρχίζουν συστηματική και αλόγιστη υλοτομία αποψιλώνοντας απέραντες εκτάσεις της περιοχής. Μετά το τέλος του πολέμου και επί δεκαετίες ολόκληρες, τα Ελληνοβουλγαρικά σύνορα ήταν απλησίαστα και φυσικά κάθε σκέψη για εκμετάλευση του δασικού πλούτου είχε εγκαταλειφθεί. Στο μεσοδιάστημα αυτό, η φύση εξακολούθησε να δουλεύει εντατικά επανορθώνοντας ότι είχε καταστρέψει ο άνθρωπος, σκεπάζοντας πάλι με υπέροχα δάση τις κορυφές και τις πλαγιές της Ροδόπης.

Το Παρθένο Δάσος της Τσίχλας στην Χαϊντού του νομού Ξάνθης ανήκει στο Δασικό Σύμπλεγμα Δρυμού και είναι ένα από τα μικρότερα και ωραιότερα αιωνόβια δάση Οξυάς της πατρίδας μας με έκταση 230 στρ. Αυτό το καιρό ετοιμάζεται να υποδεχθεί τον χειμώνα. Τα δέντρα γυμνά και γκρίζα, το χώμα κίτρινο και καφέ σκεπασμένο με τα φύλλα των δέντρων, και ένας καταγάλανος ουρανός λαμπρύνει την αίσθηση του ταξιδιώτη δημιουργώντας εικόνες αξεπέραστες και από τον πιο άξιο χρωστήρα. Μακάρι κάποια στιγμή όλοι οι άνθρωποι να συνειδητοποιήσουμε τα άϋλα αγαθά που προσφέρουν τα δασικά οικοσυστήματα και να τα προστατεύσουμε όσο μπορούμε. Το μέγεθος των δέντρων φτάνει τα 30 μ. Υ, και η διάμετρος το 1 - 1,5 μ. Πρόβλημα αποτελεί η μικρή έκταση της προστατευόμενης περιοχής, ενώ σε όλη την άλλη έκταση του βουνού γίνεται συστηματική υλοτομία. Στο δάσος ζουν σπάνια θηλαστικά (αρκούδες, ζαρκάδια, λύκοι, αγριογούρουνα) και σπάνια πουλιά (αγριόκουρκοι, νεροκότσυφες, μακροτσικλιτάρες).

Η φύση ησυχάζει, και εσείς κατηφορίστε προς τον εντυπωσιακότερο και μεγαλύτερο καταρράκτη της Ανατολικής Μακεδονίας και Θράκης – υπάρχουν πινακίδες – μέσα από μια διαδρομή κατάφυτη από πεύκα και Έλατα. 

Ο ομώνυμος του διπλανού χωριού Λειβαδίτη, καταρράκτης έχει πολλά νερά τον χειμώνα και τις αρχές της Άνοιξης. Η τοποθεσία δεν δείχνει την σπανιότητα της από τον δρόμο και το παρακείμενο κιόσκι, αλλά μόλις περπατήσετε λίγες δεκάδες μέτρα το θέαμα είναι εκπληκτικό. Στην περιοχή του Λειβαδίτη συναντώνται 102 είδη πουλιών που αναπαράγονται στα δασικά οικοσυστήματα της περιοχής. Ανάμεσα σε αυτά και πολλά σπάνια σαν τον Αγριόκουρκο (η νοτιότερη εξάπλωση στην Ροδόπη), την Αγριόκοτα (μια από τις μεγαλύτερες πυκνότητες πληθυσμού), ο Ελατόμπουφος, ο Καρυδοσπάστης κ. α. 

Στην περιοχή είναι η υψηλότερη κορυφή της Ροδόπης το Γυφτόκαστρο σε 1827μ. Υ. Αν έρθετε μέσα καλοκαιριού θα κάνετε με τα πόδια μια εξαιρετικά όμορφη σημαδεμένη διαδρομή μίας περίπου ώρας και θα βρεθείτε σε ένα απίστευτα μαγευτικό περιβάλλον με τα νερά του Στενηπόταμου να πέφτουν από ύψος 37 μέτρων σχηματίζοντας τον περίφημο καταρράκτη. Στο Λειβαδίτη υπάρχει το ομώνυμο καταφύγιο του Ε.Ο.Σ. Ξάνθης, δύο ταβερνάκια με σπέσιαλ μεζέδες και δεκάδες χώροι για ελεύθερη κατασκήνωση. Τον χειμώνα δεν έχει πολλούς κατοίκους παρά μόνο τον μπάρμπα Μιχάλη (βοσκός) και τα σαββατοκύριακα τους ταβερνιάρηδες. 

Πεζοπορική διαδρομή Λειβαδίτη – Καταρράκτης 3ω – 30’: Εύκολη και ευχάριστη με λεπτομερή σήμανση. Ξεκινά από το Λειβαδίτη. Πεζοπορική διαδρομή δασικό χωριό – Κορυφή Αντάλοφος (1569 μ. Υ) 2ω.Η απόσταση Λειβαδίτη (χωριό) – Ερύμανθος (δασικό χωριό) είναι εννιά χλμ. Η πεζοπορία ξεκινά από το δασικό χωριό. Εύκολη και ευχάριστη με λεπτομερή σήμανση.

Στο Νεοχώρι (παλιά Σταθμός Γενί – Κιοϊ) σε 90 μ. Υ, είναι η διασταύρωση που σε δέκα χλμ οδηγεί στον αρχαιολογικό χώρο τουΦρουρίου της Καλύβας. Η διαδρομή γίνεται μέσα από καταπράσινο τοπίο που περνά από τους μικρούς οικισμούς Κάτω Ιωνικό (παλιό Χουσεΐν – Κιοΐ) σε 240 μ. Υ, με την εκκλησία της Κοίμησης της Θεοτόκου (παλιό τζαμί) και την κρήνη εμπρός από τον ναό. Μια πιο προσεκτική ματιά στην κρήνη αποκαλύπτει την επιγραφή ‘’Αποικισμός 1925’’, ενώ και στο Άνω Ιωνικό η εκκλησία του Αγίου Γεωργίου (παλιό τζαμί) και το όμορφο κτίσμα του σχολείου, θα κερδίσουν την ματιά σας. Η είσοδος του αρχαιολογικού χώρου – υπάρχουν πινακίδες – με το μεγάλο πάρκινγκ, το κτίριο που εκτίθενται φωτογραφίες και ταυτόχρονα φιλοξενεί τον φύλακα του χώρου, δεν προδιαθέτει για ωραία θέα ή για αρχαία τείχη και Φρούριο. 

Ανεβαίνοντας το ανηφορικό μονοπάτι, μετά από πορεία 10’ φτάνετε στην κορυφή του λόφου ‘’Κάστρο’’ και την στρατηγική θέση που είναι κτισμένο το φρούριο. Στα 627 μ. Υ, ο αρχαιολογικός χώρος του Φρουρίου της Καλύβας, μακεδονικού οχυρού της εποχής του Φιλίππου (350 π.Χ.) δεσπόζει στην περιοχή, ελέγχοντας το στρατηγικής σημασίας πέρασμα προς την κοιλάδα του Νέστου. Το φρούριο Καλύβα είχε οπτική επαφή με άλλα παρόμοια φρούρια της περιοχής (Αερικού, Δαφνώνα, Κομνηνά) οργανώνοντας καλύτερα τις κινήσεις υπεράσπισης και άμυνας στις από βορά επιθέσεις. Η Σημαντικότερη κατασκευή του φρουρίου είναι η δεξαμενή νερού με βάθος 12 μ. και μεγαλύτερη διάμετρο 8 μ, που σε περιόδους εχθροπραξιών εξασφάλιζε το απαραίτητο νερό, στους μαχητές. Με την παρουσία του φύλακα που έχει τα κλειδιά μπορείτε να κατέβετε ειδικά αν είναι καλοκαίρι και να ….κάτσετε εκεί, τόσο δροσερά είναι. Αρχαιοφύλακας κ.Στέλιος Κωστέλης 0542 22040. 

Ο Χωματόδρομος συνεχίζει, και σε 4 χλμ (συνολικά 14 από Νεοχώρι) σας φέρνει στο παραδοσιακό χωριό Καλύβα (παλιό Κάλοβο) σε 800 μ. Υ. Καταπληκτικά παραδοσιακά κτίσματα και στους δύο συνοικισμούς με την κυριαρχία στον χώρο, ενός θαυμάσιου τρίπατου αρχοντικού, στον πάνω συνοικισμό και τον προφήτη Ηλία (1936) στον κάτω. Το χωριό στέκει ερειπωμένο από το 1920 που ζούσαν εδώ 152 τουρκόφωνοι. Μετά εγκαταστάθηκαν Πόντιοι από την Σινώπη, που το αναμόρφωσαν, επισκευάζοντας τα παλιά και κτίζοντας νέα σπίτια, καλλωπίζοντάς το με δεκάδες καρποφόρα δέντρα (καρυδιές, κερασιές, μουσμουλιές). 

Στην Καλύβα το ’54 υπήρχαν 180 άνθρωποι, σχολείο που λειτουργούσε χωρίς όμως να σταθεί ικανό από μόνο του να κρατήσει τον κόσμο εδώ, και λόγω επικοινωνίας με τα άλλα κεφαλοχώρια της περιοχής (Νεοχώρι) που γινόταν από μονοπάτι, με διάρκεια πορείας τρεις ώρες. Το πρώτο κύμα φυγής ήρθε το ’50 και συνεχίστηκε με γρήγορους ρυθμούς και προορισμό τις βιομηχανικές ευρωπαϊκές πόλεις. Μόλις το χωριό άδειασε και εγκαταλείφθηκε από όλους τους κατοίκους τότε έγινε ο χωματόδρομος (1964) που περάσατε για να βρεθείτε σε αυτό το χωριό - μουσείο.

Η εκπληκτική φύση στα χωριά, οι πανέμορφες διαδρομές και η παράλληλη παρουσία Ισλάμ και χριστιανισμού συνθέτει ουσιαστικά την μοναδικότητα της Ξάνθης. Κάτω από τον μανδύα του Ισλάμ προβάλει η βυζαντινή κληρονομιά των Πομάκων η πολυχρωμία των Ρομά, των τσιγγάνων τα ανατολίτικα στοιχεία των τουρκόφωνων. Όλη η Θράκη είναι μια γεωγραφική και πολιτισμική πύλη μετάβασης και επιστροφής από την Ανατολή στην Δύση. Έλληνες από Μικρά Ασία, Πόντο, και Καππαδοκία, πρώην σοβιετική ένωση, και την χερσόνησο του Αίμου, Πομάκοι, Αρμένιοι, αλλά και Μακεδόνες, Ηπειρώτες, Θεσσαλοί, Κρητικοί, Κύπριοι, Έλληνες πρόσφυγες απαρτίζουν ένα πολύφωνο, πολύχρωμο, & πολυθρησκευτικό ψηφιδωτό, το κάθε μέρος του οποίου είναι διαφορετικό. 

Η πόλη της Ξάνθης βρίσκεται στο άνοιγμα της κοιλάδας του ποταμού Κόσυνθου κάτω από την βραχώδη Ροδόπη. Δεν ξέρουμε αν εδώ ήταν η αρχαία Ξάνθεια. Ξέρουμε όμως ότι Ξάνθεια ή Ξάνθη είναι η ξανθιά κυρά της Θράκης που λάτρεψε τον Ήλιο και τον Ρήσο με την ‘’πλάτη’’ ακουμπισμένη στο βουνό, τα ‘’πόδια’’ στον έφορο κάμπο και την λίμνη της, ενώ το ‘’σώμα’’ της παίρνει ζωή από την αιώνια φλέβα του Νέστου που διασχίζει όλη την οροσειρά της Ροδόπης και την πεδιάδα της Ξάνθης δίνοντας ζωή μέχρι να χυθεί στο Θρακικό πέλαγος. 

ΠΡΑΚΤΙΚΕΣ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΕΣ

Ιδέα & υλοποίηση μορφής: Άγγελος Σινάνης

Αυτόματος Αριθμός Κλήσης: 0541

ΔΙΑΜΟΝΗ: Ξάνθη www.Xanthi.gspa.gr  http://orpheus.ee.duth.gr   http://thesaurus.duth.grΑρκετά Ξενοδοχεία στην Ξάνθη και με πάρκινγκ για την μοτοσυκλέτα. Ενοικιαζόμενα δωμάτια θα βρείτε στο Πόρτο – Λάγος 96601 και τα Άβδηρα 29729. Το παλιό σχολείο στο Λειβαδίτη μεταμορφώθηκε σε ξενώνα. Σταυρούπολη: ‘’Νόστος’’ 0542 22027, ‘’Ξένιος Ζευς’’ 22444, Κομνηνά: ‘’Ηνίοχος’’ 0542 22483. Λιβερά 0542 22483.

ΚΑΜΠΙΝΓΚ: Υπάρχουν 3 κάμπινγκ. Στον Νομό Ξάνθης το κοινοτικό ‘‘Μυρωδάτο’’, 52272, στον Άι Γιάννη Αβδήρων 65020  στην Παραλία Μαγγάνων 61736, και στο Φανάρι του Ε.Ο.Τ.  Για διαμονή στα δάση της Χαϊντούς ή στο δασικό χωριό - εργοτάξιο Ερυμάνθου επικοινωνήστε με το Δασαρχείο Ξάνθης 22669.  Καταφύγια: ‘’Καλλιθέας’’ Φ.Ο.Ο. Ξάνθης 23022, 22012, ‘’Λειβαδίτη’’ Ε.Π.Σ. Ξάνθης (Ε.Ο.Σ.) 24818, 25628, Λειβαδίτη 0977065958, Info 0977235507, ‘’Χαϊντούς’’ Δασαρχείο Ξάνθης 22199 και 199 ‘’Λιβερών’’ Βάση της Forestland 62488, ‘’Τοξοτών’’ Βάση της Forestland 62488.

ΦΑΓΗΤΟ: Στην πόλη της Ξάνθης υπάρχουν πολλά κουτούκια και ταβερνάκια με τοπικούς μεζέδες. Στο κέντρο τα ‘’κεφτεδάκια’’ και ‘’η γωνιά’’, στην έξοδο της πόλης προς Κομοτηνή ‘’το κτήμα’’. Επίσης παραδοσιακοί φούρνοι που ψήνουν ζυμωτό ψωμί και διαθέτουν νοστιμότατες πίτες και γλυκά. Παράδεισος  για  τους φίλους του φρέσκου ψαριού και των ουζομεζέδων είναι η Νέα Κεσσάνη και φυσικά το Πόρτο Λάγος. Στα Κομνηνά ‘’οι Καλύβες’’ 0542 22256, στο Λειβαδίτη ‘’Ο Καπαδόκας’’ 0542 31351. Ταβέρνες στο Καρυόφυτο, στον Δαφνώνα, και την Δρυμιά. Εκπληκτικό φυσικό περιβάλλον και νοστιμότατες πέστροφες στο ιχθυοτροφείο του Ωραίου μετά την Σμίνθη 65425.

ΑΧΡΕΙΑΣΤΑ: Νομαρχία 22661, Δήμοι: Ξάνθης 24444, Σταυρούπολης 0542 22226, Αβδήρων 51207, Α΄ Βοήθειες Ξάνθη: 72131 - 3, Σταυρούπολη 0542 55555, Αστυνομία: 28888, 21100, Συνεργεία – Βουλκανιζατέρ Ξάνθης:  Γιάννης  Ντόλας: 29430, 27808 (για το νομό Ξάνθης προσφέρει και οδική βοήθεια), Καρασακαλίδης Μάρκος 28231, Ταμίας Γιάννης & Σια Ο.Ε. 23575, Τσεκμές Νικόλαος 22383, στον Εχίνο ο Χασάν 22418, και ο Εφέντη Χαμδή 22313 και 094144405 .

ΧΡΗΣΙΜΑ: www.Xanthi.gspa.gr   e – mail: Αυτή η διεύθυνση ηλεκτρονικού ταχυδρομείου προστατεύεται από τους αυτοματισμούς αποστολέων ανεπιθύμητων μηνυμάτων. Χρειάζεται να ενεργοποιήσετε τη JavaScript για να μπορέσετε να τη δείτε. Τηλεματικό δίκτυο Στενών Νέστου Κομνηνά0542 22483. Περιηγητική Λέσχη Νέστου 0542 22630, 22483, Forestland 0977428105 www.forestland.gr και www.topeiros.gr  Κέντρο πληροφόρησης Λίμνης Βιστωνίδας 96646. Αρχαιοφύλακας για το Κάστρο Καλύβα και τον Μακεδονικό τάφο στα Κομνηνά κ. Στέλιος Κωστέλης 0542 22040. Ιδιωτικό λαογραφικό μουσείο Σταυρούπολης 0944818417.

Μουσεία: Λαογραφικό Ξάνθης 25421, Φυσικής Ιστορίας Ξάνθης 21212, Αρχαιολογικό Αβδήρων 51003, Λαογραφικό Σταυρούπολης 0542 22226 Γυναικείοι Συνεταιρισμοί Σταυρούπολης 0542 22027, Κομνηνών 0542 22678.

ΠΡΟΣΒΑΣΗ: Από Αθήνα προς Ξάνθη οδηγούμε έως Θεσσαλονίκη στον Ε 75 και μετά παίρνουμε τον Ε 90 σαν πιο σύντομο (738 χλμ). Από Θεσσαλονίκη είναι 220 χλμ. επί του Ε 90. Περίπου 9 ω για τους Αθηναίους και 3½ ω για τους Θεσσαλονικείς. Εναλλακτική  διαδρομή ο  Ε 79 έως Σέρρες, και στη συνέχεια οι επαρχιακοί Νο 12 έως 4 km μετά τη Δράμα και ο Νο 14 Παρανέστι - Ξάνθη.

ΒΕΝΖΙΝΑΔΙΚΑ: Στην Ξάνθη όλες οι εταιρείες, στον Ίασμο και στο Κουτσό Evroil, BP, και SHELL, λίγο έξω από την Ξάνθη. Μετά υπάρχουν στον δρόμο για Δράμα στην Σταυρούπολη στο Νεοχώρι και το Παρανέστι.

ΧΑΡΤΕΣ: Πλαστικοποιημένοι χάρτες ανά νομό που χωρούν στο tang Bag. Αγοράστε τον χάρτη Νο 37 ‘’Ξάνθη’’ εκδόσεις  ‘’Ελλάδα’’ Κολοκοτρώνη 11 Αθήνα 01 3222573, 3225241, Βενιζέλου 3 Θεσσαλονίκη 031 223063. Τουριστικός χάρτης ‘’Έβρος’’ και ‘’Θράκη’’ σε κλίμακα 1:100.000 από τις εκδόσεις Ρέκος, 01 3251564 και 031 271063, 031 696587.

ΒΙΒΛΙΑ: Στο βιβλιοπωλείο ‘’σελίδες’’ στην Ξάνθη θα βρείτε ότι χρειάζεστε. Ξάνθη 1870 – 1940 Εικόνες και μαρτυρίες από την ιστορία της Στέφανος Ιωαννίδης Ξάνθη 1990.  Θράκη  Χ. Μπακιρτζής – Δ. Τριαντάφυλλος  Ε.Τ.Β.Α. – Ε.Ο.Μ.Ε.Χ. Αθήνα 1989, Ομότιτλος τουριστικός οδηγός του Δ. Καρακούση. Πέτρινα γεφύρια της Θράκης / Δήμος Ξάνθης 1^ο Λύκειο Ξάνθης 1996.

ΛΕΣΧΕΣ ΜΟΤΟΣΥΚΛΕΤΑΣ: Πληροφορίες για το ταξίδι σας, όλο το χρόνο, βρίσκετε στο Explorer Club (Μοτολέσχη Ξάνθης)  Τηλ - Fax 0541 75809, 75257, 25291, 0932536194, και στους ΕΛΛΗΝΕΣ ΠΕΡΙΗΓΗΤΕΣ Ελάτη Τρικάλων. Τηλ - Fax: 0434 71826.

Περισσότερες πληροφορίες για την ΘΡΑΚΗ αντλήστε από την ενδεικτική Βιβλιογραφία – Αρθρογραφία:

• Το Υγρό Στοιχείο ΕΤ2 - ‘94
• Οι μέρες της Αλκυόνας ΕΤ2 - ‘95,
• Ο κόσμος ο μικρός, ο μέγας, ΕΤ1 – ’99 – 2000
• Πέτρινα γεφύρια της Θράκης / Δήμος Ξάνθης 1^ο Λύκειο Ξάνθης 1996.
• Θράκη η γη του Ορφέα / http://orpheus.ee.duth.gr
• Θρακικός Ηλεκτρονικός Θησαυρός / http://thesaurus.duth.gr
• Θράκη / ένθετο 7 ημέρες / Εφημ. Καθημερινή 25/6/00
• Θράκη / ένθετο 7 ημέρες / Εφημ. Καθημερινή 14/3/93
• Θράκη / ένθετο 7 ημέρες / Εφημ. Καθημερινή 5/10/97
• Βουνά και τόποι / Μ. Κοκου / Δήμος Αλεξανδρούπολης 1992
• Θράκη / Χ. Μπακιρτζής – Δ. Τριαντάφυλλος / ΕΤΒΑ – ΕΟΜΕΧ Αθήνα 1989
• Οι Λίμνες της Ελλάδας / ένθετο 7 ημέρες / Εφημ. Καθημερινή 5/10/97
• Ελληνικοί Υδροβιότοποι / ένθετο 7 ημέρες / Εφημ. Καθημερινή 11/12/94

Για τα προβλήματα και τις καταστροφές που έχουν ήδη συντελεσθεί στις περιοχές Νέστου, Βιστωνίδας και λιμνοθαλασσών Κομοτηνής διαβάστε στην Νέα Οικολογία ‘’προς συνδιαχείριση του Νέστου’’ Τεύχος Ιουνίου 1996, Οικοτοπία ‘’Οικολογικές καταστροφές με ευρωπαϊκή χρηματοδότηση’’ Τεύχος Μαΐου - Ιουνίου 1999, και εφημερίδα Καθημερινή 18/3/2000 ‘’Η εξαφάνιση των λιμνών του Νέστου’’. Σχετικά αντίθετη άποψη διαβάστε στους 4 τροχούς Αύγουστος 1993, το άρθρο του κ. Ν. Σ. Μάργαρη ‘’ο Θησαυρός του Νέστου’’.