ΠΕΛΟΠΟΝΝΗΣΟΣ (2294 λέξεις)

ΕΠΙΔΑΥΡΟΣ 

Κείμενο - Διαφάνειες: Άγγελος Σινάνης e – mail: Αυτή η διεύθυνση ηλεκτρονικού ταχυδρομείου προστατεύεται από τους αυτοματισμούς αποστολέων ανεπιθύμητων μηνυμάτων. Χρειάζεται να ενεργοποιήσετε τη JavaScript για να μπορέσετε να τη δείτε.

© Ιανουάριος 2004

Λίκνο Πολιτισμού

Τόπος ιστορικός όπου διαδραματίστηκαν μύθοι, έδρασαν ημίθεοι και ήρωες, Χώρος προνομιακός όπου δημιουργήθηκαν πολιτισμοί με οικουμενικές διαστάσεις και σημασία. Η ιερή επιδαύρια γη, έχει σφιχταγκαλιάσει τα εναπομείναντα ερείπια του λαμπρού παρελθόντος που βρίσκεται σε μια κατάφυτη πεδιάδα της Αργολίδας τριγυρισμένη από βουνά. 

Από το Ναύπλιο ακολουθείστε τις πινακίδες ‘’Επίδαυρος – Αρχαίο Θέατρο’’ με κατεύθυνση το Λυγουριό. Όμορφη διαδρομή, με γεωργικές εκτάσεις οπωροφόρων και τα πανταχού παρόντα αρώματα της φύσης, αλλά προσέξτε, ο δρόμος είναι στενός, όλο απότομες στροφές, ‘’εσάκια’’ και ‘’πέταλα’’, τουλάχιστον μέχρι το πρώτο αξιοθέατο της διαδρομής, άξιο στάσης, την Μυκηναϊκή Λιθόκτιστη Γέφυρα του Αρκαδικού ένα από τα παλαιότερα αρχαιολογικά ευρήματα της Αργολίδας κομμάτι πολύτιμο της Αργείας οδού. Αν και δεν έχει αρχιτεκτονική σχέση με πέτρινο γεφύρι (οι προϊστορικές και αρχαϊκές γέφυρες δεν ήταν παρά τοίχοι με τριγωνικές διόδους – οπές παροχέτευσης, κτισμένες με το εκφορικό σύστημα¹, η χρησιμότητα ήταν η ίδια. Ευκολία στην μεταφορά αγαθών και διευκόλυνση του εμπορίου. 

Σύντομα θα φτάσετε στο Λυγουριό, έδρα του Δήμου Ασκληπιείου. Γνωστός πόλος έλξης επισκεπτών από όλο τον κόσμο, με τους πλούσιους αρχαιολογικούς Θησαυρούς αλλά και το φημισμένο ετήσιο φεστιβάλ Επιδαύρου εξιδανικεύει την επίσκεψη έστω για ημερήσια εκδρομή (τουλάχιστον για τους κατοίκους της Αττικής). Στην ευρύτερη περιοχή του Δήμου Ασκληπιείου, υπάρχει μεγάλος αριθμός εκκλησιών, περίπου 300, μικρές και μεγάλες, ορισμένες από τις οποίες είναι μεγάλης ιστορικής και θρησκευτικής αξίας, καθώς και το αξιόλογο μουσείο Φυσικής Ιστορίας της πόλης. 

Στην αρχαιότητα, η Επίδαυρος ήταν τόπος λατρείας του Ασκληπιού, οργάνωσης αθλητικών αγώνων, εορτών και θεατρικών παραστάσεων, με το ιερό του θεού, που ερείπια του υπάρχουν οκτώ χλμ στα ανατολικά της, να παίζει πρωτεύοντα ρόλο σε αυτές. Η λατρεία του Ασκληπιού, γιου του θεού Απόλλωνα και της θνητής Κορωνίδας, ήρθε από την Θεσσαλία και στην Αργολίδα απέκτησε χιλιάδες πιστούς που προσδοκούσαν θεραπεία από ασθένειες. Από τον 6^ο αι. αρχίζει η λατρεία του αρχαίου θεού και προς τιμή του αργότερα ιδρύθηκε ο μεγαλύτερος και κομψότερος ναός του Ασκληπιού.Κτίστηκε στην ορεινή περιοχή του  Κυνόρτιου όρους, με δωρικό ρυθμό σε σχέδια του αρχιτέκτονα Θεόδοτου το διάστημα από 385 π.Χ. έως 380 π.Χ. Ο γλύπτης Τιμόθεος φιλοτέχνησε τον διάκοσμο και ο Πάριος γλύπτης Θρασυμήδης σκάλισε σε ελεφαντοστό το περίφημο λατρευτικό άγαλμα.

Γρήγορα το ιερό απέκτησε πανελλήνια φήμη δίνοντας το έναυσμα για την δημιουργία και άλλων σε όλη την Ελλάδα. Στην γύρω περιοχή έχουν βρεθεί λίθινα εργαλεία της νεολιθικής εποχής, ευρήματα μυκηναϊκής προέλευσης καθώς και τα ερείπια του ναού του Απόλλωνα Μαλεάτα, που έκτισε τον 7^ο αι. π.Χ. ο τύραννος της Επιδαύρου Προκλής.  Η μεγάλη εποχή του ιερού της Επιδαύρου είναι ο 4^ος και ο 3^ος π.Χ. αιώνας. Ο Ασκληπιός, ως ο περισσότερο φιλάνθρωπος θεός, είχε κερδίσει την εμπιστοσύνη των ανθρώπων και αυτοί συνέρεαν κατά εκατοντάδες για να θεραπευτούν.

Την εποχή αυτή, ο τεράστιος πλούτος που συγκεντρώνει η πόλη στο ιερό επιτρέπει την μνημειώδη ανάπτυξη του. Ο ναός του Ασκληπιού που στέγαζε το χρυσελεφάντινο άγαλμα του θεού αποτελεί ένα από τα πιο προοδευτικά δείγματα δωρικής ναϊκής αρχιτεκτονικής. Η Θυμέλη, το κυκλικό κτήριο που σήμερα είναι γνωστό σαν Θόλος, ήταν το πιο κομψό μετά το Ερεχθείο κτίσμα των κλασικών χρόνων. Το Άβατον δίπλα σε αυτά τα κεντρικά κτήρια ήταν η μεγάλη στοά που είχε περιλάβει το ιερό πηγάδι και δεχόταν τους ασθενείς οι οποίοι κοιμόντουσαν και περίμεναν την θεραπεία τους από την επίσκεψη του θεού – ιατρού στον ύπνο τους. Πάνω στις στήλες (αναθηματικές επιγραφές) ήταν γραμμένα τα θαύματα του Ασκληπιού ώστε η παράδοση να ενισχύει την πίστη των ασθενών. Κάπου εβδομήντα γραμμένα θαύματα έχουν σωθεί ως σήμερα. 

Το ομορφότερο κόσμημα του ιερού, θεωρείται το μεγάλο θέατρο της Επιδαύρου,από τα πιο λαμπρά δείγματα θεατρικής αρχιτεκτονικής του αρχαίου κόσμου, ένα από τα ωραιότερα και καλύτερα σωζόμενα θέατρα της Ελλάδας. Αμέτρητοι είναι οι τύποι κτηρίων που σκέφθηκε ο άνθρωπος στην ιστορική διαδρομή του. Ελάχιστες από τις αρχιτεκτονικές αυτές ιδέες δεν ξεπεράστηκαν με το πέρασμα των αιώνων. Σε αυτή την διαπίστωση υπάρχει η εξαίρεση της αρχιτεκτονικής των θεάτρων. Σήμερα, δυόμισι χιλιάδες χρόνια μετά την ανακάλυψη του, στην αρχαία Αθήνα αρχικά και σε όλον τον γνωστό κόσμο αργότερα, συνεχίζουν να κτίζονται σε όλα τα μήκη και πλάτη της γης θέατρα που λιγότερο ή περισσότερο αντιγράφουν το αρχαίο ελληνικό πρότυπο. 

Το θέατρο της Επιδαύρου σχεδιάστηκε από τον Αργείο αρχιτέκτονα Πολύκλειτο τον νεότερο, που σχεδίασε και την Θόλο, και κτίστηκε στην πρώτη φάση τα τέλη του 4^ου αι. π.Χ. με χωρητικότητα έξι χιλιάδων θεατών σε τριάντα τέσσερις σειρές. Οι είκοσι μία επιπλέον σειρές του πάνω διαζώματος προστέθηκαν τον 2^ο αι. π.Χ. και ανέβασαν την χωρητικότητα σε δεκατέσσερις χιλιάδες θεατές σε πενήντα πέντε σειρές.

Το θέατρο, που ήταν πάντοτε ορατό, αποκαλύφθηκε πλήρως από τον αρχαιολόγο Π. Καββαδία με εργασίες που άρχισαν το 1881 και μέχρι το 1928 είχαν αποκαλυφθεί όλα τα κτίσματα του ιερού όπως τα βλέπει σήμερα ο περιηγητής. Ήταν περίφημο για την τελειότητά του ήδη από την αρχαιότητα και επίσης φημισμένο για την εκπληκτική ακουστική του, που επιτρέπει ακόμα και στον θεατή που κάθεται στην τελευταία σειρά να ακούει όσα λέγονται στην σκηνή. 

Ένα από τα σημαντικότερα γεγονότα στον κόσμο είναι το καλοκαιρινό φεστιβάλ αρχαίου θεάτρου της Επιδαύρου. Η πρώτη παράσταση έγινε το 1938 με την Ηλέκτρα του Σοφοκλή σε σκηνοθεσία Δημήτρη Ροντήρη. Η επόμενη παράσταση που παρουσίασε ο σκηνοθέτης για πρώτη φορά στην Επίδαυρο, ήταν ο Ιππόλυτος του Ευριπίδη, που παίχτηκε τον Αύγουστο του 1954 και αποτέλεσε το έναυσμα. Από την επόμενη χρονιά το φεστιβάλ καθιερώθηκε εμπλουτίζοντας με παραστάσεις αρχαίου δράματος την σύγχρονη θεατρική πρακτική. Τα ‘’Επιδαύρια’’, σαν θεσμός πλέον, οφείλουν σε μεγάλο μέρος την φήμη τους ακριβώς σε αυτό το θέατρο. 

Τα αρχαιολογικά αυτά μνημεία είναι λίγα λεπτά οδήγησης από το Λυγουριό. Ο εξωτερικός χώρος είναι ένα τεράστιο επίπεδο πλάτωμα – πάρκινγκ, των αυτοκινήτων και των πούλμαν κατά την διάρκεια των παραστάσεων, που γίνονται στο αρχαίο θέατρο τους καλοκαιρινούς μήνες. Το Φθινόπωρο, αλλά και η Άνοιξη, είναι πραγματικά μια υπέροχη εποχή, παρ’ όλο που περιλαμβάνει και μερικές μέρες από τον ευμετάβλητο Μάρτιο, είναι ιδανική για κατασκήνωση, αρκεί να ρωτήσετε πρώτα και να ‘’στήσετε’’, στην άκρη ώστε να μην προκαλείτε. 

Δίπλα σχεδόν από το αρχαίο θέατρο της Επιδαύρου υπάρχει το μουσείο που ιδρύθηκε το 1905 – 1909 από τον αρχαιολόγο που ανέσκαψε το ιερό Π. Καββαδία, στο οποίο εκτίθενται αξιόλογα ευρήματα και αντικείμενα από τα ιερά του Ασκληπιού και του Απόλλωνα Μαλεάτα, καθώς και κατάλοιπα της Ρωμαϊκής εποχής. Το μικρό αλλά πλούσιο σε ευρήματα μουσείο αξίζει να το επισκεφθείτε πριν την περιήγησή σας στον αρχαιολογικό χώρο, ώστε να πάρετε χρήσιμες πληροφορίες για αυτόν και να κατανοήσετε καλύτερα τα οικοδομήματα που θα συναντήσετε στο Ασκληπιείο. 

Σημαντικές είναι οι επιγραφές που έχουν αφιερωθεί στο ιερό από ασθενείς που θεραπεύτηκαν, στις οποίες περιγράφονται με λεπτομέρειες τα θαύματα του θεού – γιατρού. Αξιοπρόσεκτο είναι το γεγονός ότι η πάροδος των ετών και η πρόοδος της αρχαίας ιατρικής δεν άφηνε ανεπηρέαστο το Ασκληπιείο. Έτσι, εκτός από τις επικλήσεις στο θεό, την θεία επέμβαση, γίνονταν και ιατρικές πράξεις με ανθρώπινη επέμβαση όπως αποδεικνύουν και τα ιατρικά εργαλεία που εκτίθενται στον προθάλαμο. 

Οι τρεις οικισμοί – Παλιά Επίδαυρος, Νέα, και Ασκληπιείο απλώνονται κάτω από τον ίσκιο του Αραχναίου όρους που χωρίζει την Κορινθία από την Αργοναυπλία καταλήγοντας ανατολικά στον κόλπο – χερσόνησο της Επιδαύρου και δυτικά στον Αργολικό κόλπο. Οι οικισμοί είναι γνωστοί από τα προϊστορικά χρόνια σε μικρή απόσταση (21 χλμ) μεταξύ τους. Μια κοντινή βόλτα στην Παλιά (Αρχαία) Επίδαυρο, (τα παλιότερα Πίδαυρα), ένα ήρεμο πλούσιο χωριό χωρίς τις καλοκαιρινές εξάρσεις της Νέας, με έσοδα που προέρχονται κυρίως απο τα φημισμένα πορτοκάλια της εύφορης Αργολικής γης και δευτερευόντως από τον τουρισμό. 

Είναι κτισμένη αμφιθεατρικά πάνω σε λόφο με έναν καταγάλανο όρμο στα πόδια της. Στον χώρο της Παλιάς Επιδαύρου υπάρχει το ‘’Μικρό’’ μαρμάρινο αρχαίο θέατρο κτισμένο τον 4^ο αι. π.Χ. αφιερωμένο στον θεό Διόνυσο. Χωράει έξι χιλιάδες θεατές και υπήρξε κέντρο των πολιτικών και πολιτιστικών γεγονότων της περιοχής στην αρχαιότητα. Σήμερα και κάθε καλοκαίρι γίνεται το πρόσφατα καθιερωμένο (1995) ετήσιο φεστιβάλ ‘’Μουσικός Ιούλιος’’, που συνοδεύεται απο το μεγάλο υπαίθριο παζάρι του Αγροτουρισμού. Απο το μικρό θέατρο ακολουθήστε το στενό μονοπάτι προς την χερσόνησο ‘’Νησί’’ που φτάνει μέχρι ψηλά τον λόφο στο εκκλησάκι της Παναγίας κτισμένο πάνω στα υπολείμματα της αρχαίας ακρόπολης. Από αυτό το μικρό φυσικό λιμανάκι γίνονται δρομολόγια, τους καλοκαιρινούς μήνες, στα απέναντι νησιά Αίγινα και Αγκίστρι. Σε περίπτωση που ταξιδεύετε από μακριά και έχετε τουλάχιστον μια μέρα στην διάθεσή σας είναι καλή ευκαιρία να γνωρίσετε και αυτά τα προικισμένα νησιά. 

Στην διαδρομή της επιστροφής κάντε μια στάση στην Νέα Επίδαυρο (Αρχαία Πιάδα), που είναι ένα μεγάλο όμορφο χωριό με το βυζαντινό κάστρο της, και τις όμορφες παραλίες. Αναφέρεται ανάμεσα στις 449 περιοχές ιδιαίτερου κάλλους της Ελλάδας που έγινε από το Ε. Μ. Πολυτεχνείο. Εδώ έγιναν κατά την Επανάσταση του 1821 οι δύο Εθνικές Συνελεύσεις², που έχουν το όνομα ‘’Συνελεύσεις της Επιδαύρου’’. Τότε το μικρό χωριό λεγόταν ‘’Πιάδα’’ ή κατ’ άλλους ‘’Πηγάδα’’ ή και ‘’Πεδιάδα’’. Λίγες εβδομάδες μετά την πρώτη συνέλευση έγινε η μετονομασία σε Νέα Επίδαυρος, οι δε κάτοικοι Επιδαύριοι. 

Στις 20 Δεκεμβρίου 1821, συνήλθε η Πρώτη Εθνική Συνέλευση, των απελευθερωμένων Ελλήνων, έχοντας μεγάλη σημασία για το νεοσύστατο έθνος, το οποίο μετά από τέσσερις αιώνες σκλαβιά κήρυξε την πολιτική του, και την ανεξαρτησία του,  χωρίς την φυσική παρουσία αυτών που αγωνίστηκαν για αυτό. Εξήντα πληρεξούσιοι από την Πελοπόννησο, τη Στερεά και πολλά νησιά που είχαν αποτινάξει τον τούρκικο ζυγό συγκεντρώνονται και συντάσσουν το ‘’Προσωρινό Πολίτευμα της Επιδαύρου’’, το οποίο αποτελεί το πρώτο σύνταγμα της Ελεύθερης Ελλάδος. Μεταξύ άλλων, καθορίστηκαν τα δύο διοικητικά σώματα, (Βουλευτικό – Εκτελεστικό), τα χρώματα της εθνικής σημαίας, (τότε ήταν, η της Φιλικής εταιρείας, μαύρη), που από τότε είναι το κυανόλευκο, και την Εθνική σφραγίδα που φέρει πλέον την θεά Αθηνά. Ο γενικός αρχηγός της επανάστασης Δημήτριος Υψηλάντης όπως και οι αρχηγοί του αγώνα Κολοκοτρώνης, Νικηταράς, Ανδρούτσος, καθώς και όλοι οι οπλαρχηγοί δεν παίρνουν μέρος, γιατί πολεμούσαν. Ακόμα και έτσι όμως χρειάστηκαν διάφορες μηχανορραφίες για να αναδειχτεί κορυφαίος πολιτικός ο Αλέξανδρος Μαυροκορδάτος. 

Στον ίδιο χώρο της Επιδαύρου συνήλθε και η Τρίτη Εθνική Συνέλευση, τον Απρίλιο του 1826, με κύριο έργο την αναθεώρηση του Συντάγματος, και τον συμβιβασμό της Ελλάδας με την Πύλη με διαπραγματευτές, τις ‘’Μεγάλες δυνάμεις’’. Κατά τη διάρκεια των πρώτων ωρών, της συνέλευσης, ήρθαν τα μαντάτα για την ηρωική έξοδο του Μεσολογγίου, (δες στον ίδιο τόμο – Επαρχία Μεσολογγίου), με αποτέλεσμα, να διακοπούν οι εργασίες, οι οποίες συνεχίστηκαν αργότερα, (19 – Μαρτίου – 5 Μαΐου 1927) στην Τροιζήνα. 

Προς το βουνό, βρίσκεται η Ι. Μονή Αγνούντος (11^ου  αι.) ένα σημαντικό μοναστικό κέντρο, το αρχαιότερο της Επιδαύρου. Από εκεί όλα αυτά τα χρόνια ‘’αγνάντευε’’ τα δρώμενα των καιρών. Επιδαύρια χώρα, μια καταπράσινη, εύφορη και ιερή κοιλάδα, γεμάτη θρύλους και ιστορία, ιδανικό θέρετρο ξεκούρασης ακόμα και για ένα Σαββατοκύριακο.

Σημειώσεις:

 ⁽¹⁾ Εκφορικό σύστημα δόμησης έχουμε όταν η κάθε πέτρα προεξέχει όλο και περισσότερο προς το εσωτερικό της ‘’Καμάρας’’.

⁽²⁾Ιδιαίτερα μελετήματα γι’ αυτές δείτε: 1) Σαριπόλου Ν. – Η Πρώτη Εθνοσυνέλευσις και το πολίτευμα της Επιδαύρου του 1822, Αθήνα 1907, 2) Αννίνου Μπάμπη – Η εν Επιδαύρω Πρώτη Εθνική Συνέλευσις (‘’Ημερολόγιο της Μεγάλης Ελλάδος’’ Α’, 1922, σελ 334 – 345) και 3) Δραγούμη Ν. – Επεισόδια του Ελληνικού Αγώνος. Τρίτη Εθνική Συνέλευσις (περιοδικό ‘’Πανδώρα’’ τομ ΚΒ’ (1871 – 1872, φύλλο 528, σελ 567 – 575). 

ΠΡΑΚΤΙΚΕΣ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΕΣ

Ιδέα & υλοποίηση μορφής: Άγγελος Σινάνης

Αυτόματος Αριθμός Κλήσης: 27530

ΔΙΑΜΟΝΗ: Λυγουριό: Ξενία 22005 - 3, Άβατο 22178, Αλκυών 22002, Αρχαία Επίδαυρος: Χριστίνα 41451 www.ancientepidavros.com  Verdelis Inn 41332, Μαριαλλένα 41090, 41138, Πάολα 41397, Ποσειδών 41211.

ΚΑΜΠΙΝΓΚ: Νέα Επίδαυρος το ομώνυμο 31296, Διαμαντής 31181, 31240, Στην Παλιά Επίδαυρο ‘’Νικόλας’’ σκιερό και με γρασίδι 41218, Βερδελής 41425, 41322, Μπέκας με ευκάλυπτους για σκιά 41714, 41333 όλα στο Γαλάση. 

ΦΑΓΗΤΟ: Στο Λυγουριό οι ψησταριές είναι όσες και τα σπίτια. Παϊδάκια, μπριζόλες και ότι έχει να κάνει με Κρεατικά. Στην παλιά Επίδαυρο αγοράστε από τους φούρνους πεντανόστιμο ψωμί και πίτες. Στο Αδάμι (5 χλμ από το θέατρο) ο κυρ’ Νίκος Σμυρλής στην εξοχική του ταβέρνα θα σας περιποιηθεί δεόντως. 

ΑΧΡΕΙΑΣΤΑ: Δήμος Ασκληπιείου (Λυγουριό) 22238, 23281, Δήμος Επιδαύρου 41250, Α’ Βοήθειες 22222, Αστυνομία 22213, Αρχαίας Επιδαύρου 41203, Συνεργεία – Βουλκανιζατέρ: Γρίβας Αθανάσιος 23306 (Moto), Ξυπολιάς Βασίλειος (Auto) 23252.

ΧΡΗΣΙΜΑ: www.culture.gr Αρχαιολογικός Χώρος Επιδαύρου 22009, 4^η Εφορεία Ναυπλίου 2752027502, είσοδος 6 EUR για όλο τον χώρο και το μουσείο. Ανοιχτά από Απρίλιο έως Οκτώβριο 08:00 – 19:00, από Νοέμβριο έως Μάρτιο 08:00 – 17:00, κλειστά 25/26 Δεκεμβρίου, 1^η κάθε έτους, 25^η Μαρτίου, 1^η Μαΐου, Πάσχα.

ΒΕΝΖΙΝΑΔΙΚΑ: Μέσα στο Λυγουριό και στην δστ για τον αρχαιολογικό χώρο.

ΧΑΡΤΕΣ: Παλιός, Καλός, πιθανόν εξαντλημένος ο χάρτης ‘’Αργολίδα – Κορινθία’’ σε κλίμακα 1:200.000 των εκδόσεων Μποζινάκη.Πλαστικοποιημένοι χάρτες ανά νομό που χωρούν στο tang Bag. Αγοράστε τον χάρτη Νο 2 ‘’Νομός Αργολίδας’’, εκδόσεις  ‘’Ελλάδα’’ Κολοκοτρώνη 11 Αθήνα 2103222573, 3225241, Βενιζέλου 3 Θεσσαλονίκη 2310223063.

ΒΙΒΛΙΑ: Πελοπόννησος / εκδόσεις EXPLORER, στο Μουσείο της Επιδαύρου θα βρείτε την ενδιαφέρουσα έκδοση ‘’το ιερό του Ασκληπιού και το μουσείο’’, ‘’Μια σκηνή για τον Διόνυσο’’ / εκδόσεις ΚΑΠΟΝ, ‘’Αρχαία Θέατρα’’ / εκδόσεις ΙΤΑΝΟΣ.

ΛΕΣΧΕΣ ΜΟΤΟΣΥΚΛΕΤΑΣ: ΦΙΛ.Μ.Α (Φίλοι Μοτοσυκλέτας Αργολίδας) Θερμογιάννη 19, Ναύπλιο 26830, Γ. Γραμματέας Σοφοκλής Παπαγεωργόπουλος 6977649796, e – mail: Αυτή η διεύθυνση ηλεκτρονικού ταχυδρομείου προστατεύεται από τους αυτοματισμούς αποστολέων ανεπιθύμητων μηνυμάτων. Χρειάζεται να ενεργοποιήσετε τη JavaScript για να μπορέσετε να τη δείτε. Ανοιχτά κάθε Τετάρτη τον χειμώνα από τις 20:00 και το καλοκαίρι από τις 21:00. Πληροφορίες για το ταξίδι σας, όλο το χρόνο, βρίσκετε στους ΕΛΛΗΝΕΣ ΠΕΡΙΗΓΗΤΕΣ - Σύλλογος Μοτοσικλετιστών - Ελάτη Τρικάλων τηλ Fax: 2434071826.

Περισσότερες πληροφορίες για την ΕΠΙΔΑΥΡΟ αντλήστε από την ενδεικτική Βιβλιογραφία – Αρθρογραφία: 

Α’         Αυτοτελή Βιβλία

• Αγγελική Χαριτωνίδου / Επίδαυρος το ιερό του Ασκληπιού και το μουσείο / εκδόσεις ΚΛΕΙΩ / Αθήνα 1978
• Μια Σκηνή για τον Διόνυσο / Σπύρος Μερκούρης – εκδόσεις ΚΑΠΟΝ 1998
• Πελοπόννησος / εκδόσεις EXPLORER / Αθήνα 2002
• Αρχαία Θέατρα / εκδόσεις Ε.Ο.Τ. / Αθήνα 1996

Β’         Αφιερώματα περιοδικών 

• Αντώνης Αναγνώστου / Αργολίδα / εκδόσειςAD & ED / Αθήνα 1997
• Επίδαυρος / περιοδικό ΓΕΩ Τ111
• Επίδαυρος / περιοδικό VITA Τ51

Γ’         Άρθρα σε εφημερίδες

• Επίδαυρος: Η πόλις, το ιερό και το θέατρο / Αφιέρωμα 7 ημερών Εφημ. Καθημερινή 18/8/96
• Τα Υπέροχα (και άγνωστα) Ελληνικά Θέατρα / Νίκος Χατζηαντωνίου Εφημ. Ελευθεροτυπία 25/8/97
• Ο θαυμαστός Κόσμος των αρχαίων θεάτρων / Βασίλης Αγγελικόπουλος Εφημ. Καθημερινή 27/9/98
• Τα αρχαία Ελληνικά Θέατρα / Αφιέρωμα 7 ημερών Εφημ. Καθημερινή 25/7/99
• Φεστιβάλ Επιδαύρου / Αφιέρωμα 7 ημερών Εφημ. Καθημερινή 13/7/2003