ΔΥΤΙΚΗ ΜΑΚΕΔΟΝΙΑ (2573 λέξεις)

ΧΡΩΜΙΟ – ΒΕΛΒΕΝΔΟΣ – ΚΑΤΑΦΥΓΙ 

Κείμενο - Διαφάνειες: Άγγελος Σινάνης e – mail: Αυτή η διεύθυνση ηλεκτρονικού ταχυδρομείου προστατεύεται από τους αυτοματισμούς αποστολέων ανεπιθύμητων μηνυμάτων. Χρειάζεται να ενεργοποιήσετε τη JavaScript για να μπορέσετε να τη δείτε.

© Φεβρουάριος 2001 

Υπάρχουν μέρη στη χώρα μας που θα μπορούσαν να έχουν έμβλημά τους την ομίχλη. Αυτό ειδικά τους χειμερινούς μήνες ώσπου να εμφανιστεί επίμονη και απαιτητική η Άνοιξη, να διώξει την αιωρούμενη υγρασία των υδρατμών και να αναδείξει ξεκάθαρη και λαμπρότερη τον ομορφιά του χώρου. 

Μια από αυτές τις όμορφες περιοχές είναι τα Μετέωρα και όλη η περιοχή των Χασίων απ’ όπου περνάτε για πάρετε τον δρόμο προς Γρεβενά. Μετά τον οικισμό Άνοιξη στρίβετε ανατολικά προς Καρπερό και συνεχίζεται ευθεία διασχίζοντας μικρά αγροτικά χωριουδάκια. Μπροστά σας φαίνονται ξεκάθαρα τα Καμβούνια όρη, και η Βουνάσα με το Μοναστήρι της Ευαγγελίστριας στην αγκαλιά της, πιο πάνω από το χωριό Παλιουριά. Λίγο πριν, η διασταύρωση σας φέρνει στην Παναγία και μετά από μια σύντομη αλλά πανέμορφη ασφάλτινη διαδρομή μέσα από τα λιβάδια της Ποντινής φεύγετε από τον νομό Γρεβενών και η πινακίδα σας πληροφορεί για την είσοδό σας στον νομό Κοζάνης. 

Είναι απίστευτο πόσες ομορφιές έχει αυτός ο τόπος και μια ωραία άποψη για αυτό, σχηματίζετε στο πρώτο χωριό από αυτή την είσοδο του νομού. Το Χρώμιο Κοζάνης. Πεντακάθαρο περιποιημένο χωριό με πολλά καινούργια – και λόγω του σεισμού – σπίτια, και ένα φιλόξενο καφέ μεζεδοπωλείο με νόστιμες πιτούλες. Σε αυτόν τον εξαιρετικά παρθένο τόπο δεν έχει φτάσει ακόμα ο τουρισμός και τα καλά που φέρνει, όχι λόγω έλλειψης μνημείων αλλά μιας παράξενης λογικής που κατευθύνει τον επισκέπτη εκεί που υπάρχουν τεράστιες ξενοδοχειακές μονάδες, αστείρευτη υποδομή, και μύρια άλλα, που τελικά αλλοιώνουν τον στόχο. Ηρεμία, φύση, γνωριμία με κάτι σπάνιο. Ίσως να είναι καλύτερα έτσι, αφού αυτοί οι τόποι μελλοντικά θα ‘’τραβήξουν’’ με τα μνημεία τους και την απλότητά τους τον περιηγητή – ταξιδιώτη. 

Ανασυγκρότηση και ξεκίνημα για το μοναδικό στην χώρα υπαίθριο Μουσείο Μακεδονικού Αγώνα, σε μια τεράστια έκταση που φτάνει τα 50 στρ, πάνω στο όρος Βούρινος – Μπούρινο των ντόπιων, που αποτελεί την Νότια συνέχεια του Σινιάτσικου, τρίτος όμορφος κρίκος μιας ορεινής αλυσίδας που τελειώνει στον ποταμό Αλιάκμονα. Ανεβαίνοντας βόρεια προς το βουνό από τον φιδίσιο δρόμο μπαίνετε στην χαράδρα που οδηγεί σε τέσσερα χλμ. στο μουσείο, που εποπτεύεται από ψηλά από την κορυφή Ντρισινίκο στα 1866 μ. Υ. Εδώ πριν χρόνια δεν υπήρχε τίποτα, παρά μόνο το ξωκλήσι του Αγίου Νικολάου που κτίστηκε το 1858, πέτρες, αγριόχορτα και γιδόστρατες.

Ο Σύνδεσμος Γραμμάτων και Τεχνών νομού Κοζάνης με ψυχή της τιτάνιας αυτής προσπάθειας τον πρόεδρό του Κωνσταντίνο Σιαμπανόπουλο, με δωρεές των κατοίκων και με την οικονομική συμπαράσταση εκπροσώπων της πολιτείας, εξωράισε και δεντροφύτεψε τον χώρο, αναπαλαιώνοντας και τον Ναό του Αγίου Γεωργίου. Δώδεκα σχεδόν χρόνια από την αρχή των πρώτων εργασιών – 1989 - έχει ολοκληρωθεί το ‘’Περιβόλι της Πατρίδας’’ όπως συνηθίζουν οι υπεύθυνοι να αποκαλούν, τον θαυμάσιο αυτό μουσειακό χώρο. Είναι βέβαιο ότι δεν έχετε αντικρίσει κάτι παρόμοιο, όχι μόνο λόγω μεγέθους αλλά κυρίως λόγω πληθώρας και όγκου των εκθεμάτων, π.χ. πέτρινο γεφύρι. Η μεγάλη πετρόχτιστη πύλη είναι ανοικτή, και αν δεν υπάρχει επίσκεψη σχολείων ή άλλων ομάδων το πάρκινγκ είναι σχεδόν ελεύθερο. 

Οι Μακεδόνες επαναστάτες ξεσηκώθηκαν στις 18 Φεβρουαρίου 1878 με πρόεδρο της επαναστατικής κυβερνήσεως τον προύχοντα Κοζανίτη Ιωάννη Κοβερδάρο και γενικό γραμματέα τον Αναστάσιο Πηχεών, δάσκαλο από την Αχρίδα, για να καταδικάσουν στην πράξη την συνθήκη του Αγίου Στεφάνου που έδινε μεγάλο μέρος της Μακεδονίας στους Βούλγαρους. Σε αυτόν το χώρο, στον Ναό του Αγίου Νικολάου, μαζεύτηκαν οι πάνω από πεντακόσιοι άντρες και γυναίκες για να ευλογηθούν τα όπλα τους. Μια μέρα αργότερα, στις 19 Φεβρουαρίου 1878, κηρύχθηκε η επανάσταση στο Λιτόχωρο Ολύμπου, που παρά την κατάληξή της πέτυχε την προετοιμασία του εδάφους, για να δράσουν οι διπλωμάτες. Έχει ενδιαφέρον η προκήρυξη που έστειλε η επαναστατημένη κυβέρνηση της επαρχίας Ελιμείας προς το υπουργικό συμβούλιο του Βασιλείου της Ελλάδος, που μεταξύ των άλλων έγραφε: ‘’Επειδή η Υψηλή Πύλη, υπογράφοντας τους προκαταρτικούς όρους της ειρήνης (σ.σ. συνθήκη του Αγίου Στεφάνου) με την Ρωσία δίνει το μεγαλύτερο μέρος της Μακεδονίας στον Πανσλαβισμό, η επαρχία μας ξεσηκώθηκε και άρπαξε σαν ένας άνθρωπος τα όπλα για να κηρύξει μπροστά σε Θεό και ανθρώπους την ελευθερία από τον δούλειο ζυγό και την ένωση με την μητέρα Ελλάδα’’. Αυτές οι δύο σημαντικές επαναστατικές κινήσεις των αγωνιστών της ελευθερίας αφύπνισαν το έθνος και έφερε τελικά την συνθήκη του Βερολίνου ανατρέποντας αυτή του Αγίου Στεφάνου περιορίζοντας την Βουλγαρία σε μικρότερα όρια.          

Είναι ένας χώρος που ζωντανεύει την έντονη ιστορία της Μακεδονίας, τους επιφανείς ιστορικούς, πολιτικούς, και φιλοσόφους, που έχουν σχέση μαζί της, τονίζοντας την διαχρονική ελληνικότητα αυτών των στοιχείων. Με εικοσιοκτώ προτομές Μακεδονομάχων ηρώων, οκτώ πετρόχτιστες κρήνες  με ονόματα κλεφτών και αρματολών, κτήρια μακεδονικής αρχιτεκτονικής, είκοσι δύο μαρμάρινες επιγραφές, ξενώνα, και τόσα άλλα, που πραγματικά ‘’χάνετε’’ ο επισκέπτης του. Οι προτομές του μουσείου αποκαλύπτουν και την άγνωστη προσφορά των γυναικών στον αγώνα μια που λίγοι γνωρίζουν ότι στα ένοπλα σώματα που προετοίμαζαν το έδαφος για τον αγώνα συμμετείχαν και γυναίκες, και ακόμη λιγότεροι ότι υπήρχε και μια καπετάνισσα από τη Σιάτιστα – η Περιστέρα - όπως και μια θαρραλέα γυναίκα από τον Μπούρινο που αντιστάθηκε στον Αλή Πασά. 

Μια περιήγηση στην φύση αποτελεί το πολυγωνικό κτίριο με ταριχευμένα ζώα και αποξηραμένα φυτά από την σπάνια χλωρίδα και πανίδα της περιοχής. Όπως κάθε χρόνο έτσι και εφέτος, θα γιορταστεί με λαμπρότητα τον Οκτώβριο η επέτειος της Μακεδονικής επανάστασης. Στην διαδρομή προς Βελβεντό περνάτε από την Αιανή και τον αρχαιολογικό χώρο της που ταυτίζεται με την πόλη που αναπτύσσεται στις αναβαθμίδες του λόφου ‘’μεγάλη ράχη’’ χίλια πεντακόσια μέτρα από την σύγχρονη Αιανή. Στον αρχαιολογικό χώρο έχουν ανασκαφεί τρία μεγάλα δημόσια κτίρια, η μεγάλη δεξαμενή με 8,5 μέτρα βάθος που συνέβαλε στην ύδρευση της με την συλλογή του βρόχινου νερού, δεκάδες ιδιωτικές κατοικίες, νεκροταφεία, αγάλματα λιονταριών, κούρων, και δεκάδες σημαντικά κινητά ευρήματα, που μαρτυρούν την εύρωστη οικονομία της και το υψηλό επίπεδο πολιτισμού. Η σημερινή πόλη δέχεται χιλιάδες επισκέπτες κάθε χρόνο και έχει αναπτύξει μια καλή υποδομή για στάση και ξεκούραση μετά την επίσκεψη στον αρχαιολογικό χώρο που λειτουργεί καθημερινά. 

Δύο γέφυρες είναι στην διάθεσή σας για Βελβεντό με πιο κοντινή αυτή του Ρύμνιου που σας δίνει τη δυνατότητα να προσεγγίσετε πιο κοντά στα παράλια της λίμνης και στους οικισμούς, δεξιά από τον ρου του Αλιάκμονα που λίγο πριν έχει αρχίσει να σχηματίζει την τεχνητή λίμνη Πολυφύτου ή Αλιάκμονα (δες, Πιέρια και διαδρομές). Περνώντας τα γεωργικά χωριά Γούλες και Αυλές βγαίνετε στον κεντρικό που σύντομα σας φέρνει στα Σέρβια, με το ομώνυμο κάστρο (δες, Πιέρια για διαδρομές). Ακολουθήστε την σήμανση για Κοζάνη και λίγο πριν την ‘’υψηλή γέφυρα’’ ακολουθήστε τις πινακίδες που σύντομα σας φέρνουν στους πρόποδες των Πιερίων, και το Βελβεντό που απλώνεται στον έφορο κάμπο με τις ροδακινιές και τις μηλιές. 

Η κωμόπολη του Βελβεντού με πάνω από τρεις χιλιάδες κατοίκους, γνωρίζει τις ευεργετικές επιδράσεις από το φράγμα και την λίμνη που εκτός της παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας, αλιεία, και ύδρευση, προσφέρει άφθονο νερό που αντλούν οι αγρότες, για το πότισμα των αρδευόμενων καλλιεργειών τους. Εδώ λειτουργούν δύο επιτυχημένοι συνεταιρισμοί ο ένας εκ των οποίων επεξεργάζεται και προωθεί το ροδάκινο και το μήλο ενώ ο γυναικείος ‘’γυναίκες’’ είναι φημισμένος για την ξεχωριστή γεύση των μαρμελάδων και γλυκών κουταλιού που παρασκευάζει, και διακινεί σε τοπικό επίπεδο. 

Στη συμμαζεμένη κωμόπολη εντυπωσιάζουν τα δίπατα πετρόχτιστα σπίτια της με τις τετράριχτες στέγες, πολλά από τα οποία διατηρούνται σε άψογη κατάσταση παρά τις εκατονταετίες που τα βαραίνουν. Από τον Βελβεντό ήταν ο αρχιτέκτων – πολεοδόμος Σταμάτιος Κλεάνθης, που έφτιαξε το πρώτο πολεοδομικό σχέδιο της Αθήνας το 1832.Τα γραφικά σοκάκια θα σας φέρουν στην πλατεία με τα καφενεία και τις ταβέρνες, στον ενοριακό ναό της Κοίμησης της Θεοτόκου (1807) με το ωραίο καμπαναριό, αλλά και στις παλιές εκκλησίες του Αγίου Μηνά (12ος Αι.) του Αγίου Δημητρίου (14ος-15ος Αι.) στην θέση Γρατσιάνη. Τα αξιόλογα ευρήματα της περιοχής, μαζί με επιγραφικά κείμενα μαρτυρούν διαρκή κατοίκηση από τα νεολιθικά χρόνια και μια συνέχεια έως τα Βυζαντινά και μεταβυζαντινά. Στην αίθουσα του μορφωτικού ομίλου υπάρχει αρχαιολογική συλλογή που περιλαμβάνει ευρήματα από την ευρύτερη περιοχή. Όμως μην αμελήσετε και δεν οδηγήσετε έως την τεχνητή λίμνη του Αλιάκμονα που απλώνεται έως εκεί που φτάνει η ματιά σας. Περίπου ένα χλμ στην έξοδο του Βελβενδού προς το φράγμα υπάρχει καλός χωματόδρομος που οδηγεί στο εκκλησάκι του Αγίου Νικολάου (16ος Αι.) και τα ξωκλήσια του Αϊ Λάζαρου και Αϊ Γιάννη, σχεδόν δίπλα σ’ ένα αντιπροσωπευτικό λιμναίο τοπίο. 

Το μέγεθος της λίμνης και τα πεντακάθαρα νερά, έχουν προσελκύσει μικρή σχετικά πανίδα, συνήθως πελαργούς και μικροπούλια, που όμως με την παρουσία τους πλουτίζουν την περιοχή, προσελκύοντας πολλούς bird watchers. Την άνοιξη και το καλοκαίρι υπάρχει δυνατότητα να κάνετε μπάνιο και θαλάσσια σπορ στις εγκαταστάσεις του Ναυταθλητικού Ομίλου Κοζάνης, ή να ξεκινήσετε τον γύρο της λίμνης, μια εκπληκτική διαδρομή 106 χλμ ασφάλτινη στο περισσότερο μέρος της, χωρίς να λείπει ο βατός χωματόδρομος. Αν όμως η περιπλάνηση στο δάσος, σας ελκύει περισσότερο και θέλετε μια διαφορετική προσέγγιση με το βουνό πάνω από τον Βελβεντό, μπείτε στον στενό χωματόδρομο – υπάρχει πινακίδα ‘’προς Κατερίνη’’ - στο τέλος του οικισμού και κατευθυνθείτε μέσα στα πυκνά δάση των Πιερίων. Σπάνια ομορφιά σε μια εκπληκτική διαδρομή όλο φουρκέτες, από έναν άγνωστο στους πολλούς χωματόδρομο που αν επιθυμείτε βγαίνει Βέροια! ή Κατερίνη και Λιτόχωρο! (δες, Πιέρια και διαδρομές).

Σε 12 - 13 χλμ περιτριγυρισμένο από δάσος, πολλά οπωροφόρα, και ανεξάντλητη φυσική ομορφιά στα 1420 μ. Υ, φαίνεται το πανέμορφο χωριουδάκι Καταφύγι (παλιό Μπάλτινο). Είναι τόσο ωραίος ο τόπος εδώ, που από τους αρχαίους χρόνους η φαντασία των προγόνων μας είχε τοποθετήσει την κατοικία των Μουσών. Οι Μούσες βέβαια στο πέρασμα των αιώνων μετακόμισαν στον Ελικώνα, ενώ στα χρόνια μας ακολούθησαν και οι Καταφυγιώτες με αποτέλεσμα το χωριό να ερημώνει τον χειμώνα με εξαίρεση τον ξενώνα ‘’οι Μούσες’’ ή ‘’Περίπτερο των Μουσών’’ που είναι σχεδόν πάντα ανοιχτός για να υποδεχθεί τους επισκέπτες – περιηγητές που είναι αρκετοί τα τελευταία χρόνια. 

Προπολεμικά το Καταφύγι ήταν ένα μεγάλο κεφαλοχώρι με καλλιεργημένους αγρούς, ανεπτυγμένη κτηνοτροφία, 550 σπίτια και 1566 κατοίκους, σύμφωνα με την απογραφή του 1940, γενικά έσφυζε από ζωή. Κάθε καλοκαίρι στους κατοίκους προσθέτονταν πλήθος παραθεριστών. Όμως και εδώ ήρθε ο πόλεμος. Στην διάρκεια του και συγκεκριμένα τον χειμώνα ’43 – ’44 τα στρατεύματα κατοχής σε μια άνευ προηγουμένου επίδειξη δύναμης το ισοπέδωσαν στην κυριολεξία. Ήταν τέτοιο το μίσος η φωτιά, και η καταστροφή που έσπειραν στο χωριό, που έξι χρόνια μετά την λήξη του πολέμου στην νέα απογραφή του 1951 παρουσιάζει μόλις 16! κατοίκους. Το πέρασμα του χρόνου οδήγησε την αγροτική οικονομία σε κατάρρευση αναγκάζοντας τους κατοίκους να ξενιτευτούν. Στις μέρες μας έχει ελάχιστους μόνιμους κατοίκους τον χειμώνα ενώ το καλοκαίρι ζωντανεύει.

Αξιοθέατα σήμερα στο χωριό είναι ολόκληρος ο νέος παραδοσιακός οικισμός που αποτελείται από παλιά πέτρινα σπίτια, ορισμένα μάλιστα δίπατα, άλλα αναπαλαιωμένα, δείγμα κατοίκησης και επιθυμίας για επιστροφή στην γενέτειρα, και άλλα μισογκρεμισμένα. Το μεγάλο πετρόχτιστο δημοτικό σχολείο κτίσμα των αρχών του αιώνα, ο Άγιος Νικόλαος (18ος Αι.) που αν και πυρπολήθηκε το ‘43  - ’44 έχει διασώσει ενδιαφέρουσες τοιχογραφίες, και ο Άγιος Δημήτριος ‘’στα μνήματα’’, πάνω στο μονοπάτι για το πέτρινο γεφύρι. 

Μέσα σε τόσα μνημεία, ξεχωριστή θέση στις αναμνήσεις και τις ψυχές των κατοίκων κρατά το παραδοσιακό πέτρινο γεφύρι του Λάκκου ή Καταφυγίου, που βρίσκεται πάνω στο παλιό μονοπάτι που έφευγε δυτικά από το χωριό, προς την εκκλησία του Αγίου Δημητρίου και κατηφορίζοντας πέρναγε πάνω από το πέτρινο γεφύρι καταλήγοντας μετά από ώρες στο Βελβεντό. Το γεφύρι ήταν δίτοξο με ένα μεγάλο τόξο και ένα μικρότερο. Σήμερα σώζεται το μικρό, ανοίγματος τριών μέτρων, και το μονοπάτι σε όλο του το μήκος παραμένει κατάλληλο για πεζοπορία. 

Άλλο ένα, μικρό αυτή τη φορά γεφυράκι, υπάρχει μέσα στο χωριό κοντά στα ερείπια του πατρικού σπιτιού του ‘’Αλέξη’’ Ζορμπά. Οι ντόπιοι αν τους το ζητήσετε θα σας οδηγήσουν εκεί που γεννήθηκε ο Γιώργος – ‘’Αλέξης’’ Ζορμπάς κατά τον Καζαντζάκη. Σωστά καταλάβατε, εδώ ήταν η γενέτειρα του Ζορμπά και μάλιστα το καλοκαίρι,  κάθε καλοκαίρι τον Αύγουστο, γίνονται εκδηλώσεις προς τιμή του, αφού κατά την επικρατέστερη εκδοχή γεννήθηκε σε αυτό το χωριό των Πιερίων. Βέβαια υπάρχει και αντίλογος που παίρνει σάρκα και οστά με τη μορφή ενός λαογραφικού μουσείου λίγο έξω από το Αιγίνιο, στο χωριό Κολινδρός που διεκδικεί και αυτό την γέννηση του Ζορμπά αφού είναι γραμμένο το όνομά του στα δημοτολόγια. 

Αν τα δύο χωριά ερίζουν για το που γεννήθηκε το βέβαιο είναι ότι απεβίωσε στα Σκόπια στο νεκροταφείο των οποίων βρίσκεται και σήμερα ο τάφος του. Πνεύμα ανήσυχο, γλεντζές, και άνθρωπος ανοιχτός ο Γιώργος Ζορμπάς έφυγε από την Ελλάδα, όπου εργάστηκε σαν υλοτόμος και μεταλλωρύχος το 1930 και κατά τον Νίκο Καζαντζάκη ‘’καταστάλαξε σε ένα βουνό δίπλα στα Σκόπια’’. Εκεί ‘’έφυγε’’ καταμεσής του πολέμου το 1942 στην αγκαλιά της δεύτερης γυναίκας του που δεν παντρεύτηκε ποτέ. Οι μοναδικοί απόγονοι του Ζορμπά, μια εγγονή και ένας Εγγονός, ζουν σήμερα στο Βελιγράδι.

Το χωριό ζωντανεύει, άνοιξη και καλοκαίρι, ανοίγει και το καφενεδάκι – εστιατόριο, με τους αχτύπητους μεζέδες, το σπιτικό τσιπουράκι περισσεύει, ε! τι άλλο, προτείνεται ανεπιφύλακτα η επίσκεψη και γνωριμία με τον ευρύτερο ορεινό χώρο Πιερίων. Αν έρθετε χειμώνα τηλεφωνήστε πρώτα στις ‘’Μούσες’’ για δωμάτιο γιατί τις περισσότερες φορές οι παγωμένες πνοές του ανέμου που κατεβαίνουν από τις πλαγιές των Πιερίων, υπενθυμίζουν στους επισκέπτες με μοτοσυκλέτα ότι ο καιρός εδώ πάνω δεν αστειεύεται.

ΠΡΑΚΤΙΚΕΣ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΕΣ

Ιδέα & υλοποίηση μορφής: Άγγελος Σινάνης

ΔΙΑΜΟΝΗ: Στον Βελβεντό ο ομώνυμος παραδοσιακός ξενώνας 0464 31911, 31408, στο Καταφύγι ‘’οι Μούσες’’ 24506.

ΚΑΜΠΙΝΓΚ: Στο Καταφύγι κοντά στον Άγιο Δημήτριο. Στο βουνό υπάρχουν πολλοί χώροι για ελεύθερη κατασκήνωση. Στα ερημοκλήσια (Αγ. Τριάδα) στο προαύλιο. Μην αφήσετε σκουπίδια.

ΦΑΓΗΤΟ: Στο Χρώμιο δοκιμάστε πιτούλες ‘’το πέτρινο’’ 98206, στο Βελβεντό ταβερνάκια – Ψησταριές, στο Καταφύγι εστιατόριο ψησταριά 0464 24505.

ΑΧΡΕΙΑΣΤΑ: Δήμος Βελβεντού (0464): 31327, Α΄ Βοήθειες: 21024, 32222, Αστυνομία: 31111, Συνεργείο – Βουλκανιζατέρ: Κοζάνη 0461 Μαντζιάρης Ευάγγελος, Βερμίου 3, 23249, Τζέλλος Ζήσης & Σια Ο.Ε. / Πτωχοκομείου 14, 36664.

ΧΡΗΣΙΜΑ: Μουσείο Αιανής 0461 98800, Πνευματικό κέντρο Βελβεντού 0464 32552, Καταφύγια: στον Βούρινο ‘’Άγιος Παντελεήμων info Ο. Σ. Σιάτιστας 0465 22805, 21456, Βελβεντό ‘’Λαγομάνα’’ info Ε.Ο.Σ. Κοζάνης 0461 25600, Καταφύγι ‘’Μπάρα Αβδέλα’’ info Ο. Σ. Βελβενδού 32230, 31884, 41934, Σ. Ε.Ο. Κοζάνης 0461 25909.

ΒΕΝΖΙΝΑΔΙΚΑ: Γεμίστε στην Καλαμπάκα, Αιανή Shell, και τελευταίο στο Βελβεντό Shell.

ΧΑΡΤΕΣ: Πλαστικοποιημένοι χάρτες ανά νομό που χωρούν στο tang Bag. Αγοράστε τον χάρτη Νο 27 ‘’Κοζάνη’’ εκδόσεις  ‘’Ελλάδα’’ Κολοκοτρώνη 11 Αθήνα 01 3222573, 3225241, Βενιζέλου 3 Θεσσαλονίκη 031 223063. Τουριστικός χάρτης Κοζάνης σε κλίμακα 1:100.000 από τις εκδόσεις Ρέκος, 01 3251564 και 031 271063, 031 696587.

ΒΙΒΛΙΑ: Μακεδονία, Ιστορία Μνημεία Μουσεία του Εφόρου Αρχαιοτήτων Ιωάννη Τουρατσόγλου. Ένα πανέμορφο οδοιπορικό στην Μακεδονική γη με την ποιότητα της Εκδοτικής Αθηνών, και Δυτική Μακεδονία Α’ & Β’ ομότιτλη έκδοση της Περιφέρειας Δυτικής Μακεδονίας. Δύο αξιόλογες προσπάθειες έκδοσης πλήρους τουριστικού οδηγού.

ΛΕΣΧΕΣ ΜΟΤΟΣΥΚΛΕΤΑΣ: Ο.Δ.Ι.ΚΟ (Όμιλος Δικυκλιστών Κοζάνης) Νίκου Χαλκιά 1, Τηλ 0461 33590 Fax 23249. Πληροφορίες για το ταξίδι σας, όλο το χρόνο, βρίσκετε στους ΕΛΛΗΝΕΣ ΠΕΡΙΗΓΗΤΕΣ - Σύλλογος Μοτοσικλετιστών - Ελάτη Τρικάλων  - τ.κ. 42032  Πύλη, Τηλ - Fax: 0434 71826.

Περισσότερες πληροφορίες για την ΔΥΤΙΚΗ ΜΑΚΕΔΟΝΙΑ αντλήστε από την ενδεικτική Βιβλιογραφία – Αρθρογραφία: 

  • Καστοριά, ΕΤ 2, 1989
  • Οι πόλεις των Συνόρων, ΕΤ 2, 1998
  • Travels in Northern Greece, William Leake
  • Δισπηλιό, Χαρά Κιοσσέ, Εφημ. ‘’Το Βήμα’’ 1/8/99
  • Νυμφαίο, ‘’σημειωματάριο’’, Εφημ. Καθημερινή 3/9/2000
  • Μακεδονία, ένθετο 7 ημέρες, Εφημ. Καθημερινή 2/7/2000
  • Δυτική Μακεδονία Α’ έκδοση, Περιφ. Δυτικής Μακεδονίας, Κοζάνη 1994
  • Δυτική Μακεδονία Β’ έκδοση, Περιφ. Δυτικής Μακεδονίας, Κοζάνη 2000
  • Μέγα ονομαστικόν ή τα ονόματα των Ελλήνων, Μάριου Βερέτα / Αθήνα 1997
  • Καστοριά η Βυζαντινή Αίγλη, ένθετο 7 ημέρες, Εφημ. Καθημερινή 3/12/1995
  • Δισπηλιό, Ρεπορτάζ από τον Θανάση Τσιγγανά, Εφημ. ‘’Καθημερινή’’ 27/10/99
  • Δισπηλιό, Ρεπορτάζ από τον Απόστολο Διαμαντή, Εφημ. ‘’Ελευθεροτυπία’’ 31/8/97
  • Απογραφή των Ελληνικών Υγροτόπων ως Φυσικών Πόρων, Μουσείο Γουλανδρή – ΕΚΒΥ
  • Γ. Χ. Χουρμουζιάδη, Το προϊστορικό Δισπηλιό,ένθετο 7 ημέρες, Εφημ. Καθημερινή 23/7/1995
  • Κωνσταντίνου Σιαμπανόπουλου, Μουσείο Μακεδονικού Αγώνα, ένθετο 7 ημέρες, Εφημ. Καθημερινή 1/10/1995
  • Ευάγγελος & Δημήτριος Βελιτζέλος, Παλαιοντολογικά ευρήματα Δ. Μακεδονίας, Περιοδικό Ελληνικό Πανόραμα Τ 15, Θεσσαλονίκη 1999

Extra Products - Χρήστος Τασούλης

 

Tuesday the 11th. . Joomla 3.0 templates. All rights reserved.